Defne (Laurus nobilis)

MsXLabs.org & Temel Britannica

Sponsorlu Bağlantılar

Bilimsel sınıflandırma

• Alem: Plantae (Bitkiler)
  • Şube: Magnoliophyta (Kapalı tohumlular)
    • Sınıf: Magnoliopsida (İki çenekliler)
      • Takım: Laurales
      • Familya: Lauraceae (Defnegiller)
        • Cins: Laurus
          • Tür: L. nobilis

Defne, Defnegiller familyasının örnek türü olan defne (Laurus nobilis) hoş kokulu yapraklarıyla tanınan küçük bir ağaçtır. Akdeniz kıyılarının kışları ılık ve yağışlı, yazları sıcak ve kurak ikliminde kendiliğinden yetişir. Son­radan doğal yurdundan alınarak dünyanın başka yerlerine de alıştırılmış, kışın yaprakla­rını dökmediği için park ve çevre düzenleme­sinde aranan bir ağaç olmuştur. Bazı yerlerde 10 metreye kadar boylanırsa da genellikle ağaççık boyutlarını aşmayan defneye, çevre düzenlemesinde kullanılacağı zaman budanarak özel biçimler verilebilir.
Defnenin meşin gibi sert olan oval yaprak­larının yüzeyi kaygan, kenarları dişsizdir ve kuruduğunda bile uçmayan kendine özgü çok hoş bir kokusu vardır. Bu nedenle defne yaprakları özellikle balık ve et yemeklerinde baharat olarak kullanılır. Ayrıca bazı ülkeler­de koku vermesi için likörlere katılır. Bitkinin ilkbaharda küçük salkımlar halinde açan ve sarıya ya da yeşile çalan beyaz çiçekleri vardır. Dişi çiçekler sonradan koyu mor renkli ve tek tohumlu, zeytine benzeyen küçük etli meyvelere dönüşür. Bu meyveler­den elde edilen defne yağından da romatizma ağrılarına karşı etkili merhemler ya da çeşitli cilt hastalıklarına ve saç dökülmesine karşı kullanılan özel sabunlar yapılır.
Defne çok gösterişli bir ağaç olmamasına karşın eski Akdeniz uygarlıklarında kutsal bir anlam taşırdı. Yunan mitolojisine göre bitki­nin adı su perisi Daphne'den gelir. Sağlık, şiir, müzik ve okçuluk tanrısı Apollon bir ırmak tanrısının kızı olan Daphne'ye âşık ol­muş ve peşinden koşmaya başlamış. Daphne tam yakalanacağı anda kendisini kurtar­ması için babasına yakarmış. Babası da onu bir defne ağacına dönüştürmüş. Eski Yunanlı­lar defneyi Apollon'un kutsal ağacı sayarlar ve şairlerin başına defne yapraklarından örül­müş çelenkler takarlardı. Eski Romalılar'da da bu ağaç cesaret ve zaferin simgesi olduğu için defne çelenkleri bu kez savaşçıların ve kahramanların başını süslemeye başladı. Ro­malılar ayrıca defne dalının insanları yıldırım çarpmasından koruyacağına inanır ve fırtınalı havalarda yanlarında birer defne dalı taşır­lardı.
Başta Akdeniz olmak üzere Türkiye'nin hemen hemen bütün kıyı kesimlerinde yetişen defne ağacının yaprakları dış ülkelere satılan orman ürünlerimiz arasında önemli bir yer tutar.

Defne (Laurus nobilis)

İkiçeneklilerin defnegiller familyasından, herdemyeşil ağaç (Laurus nobilis).

Akdeniz iklimine özgü maki bitkilerinin tipik olanlarından biridir. Boyu 8-10 m kadar, yaprakları 5-10 cm boyunda, sert, üst yüzleri parlak koyu yeşil, alt yüzleri donuk yeşil, çiçekleri sarı renkli ve şemsiye durumundadır. Meyvesi üzümsü meyvedir, bir tek tohum taşır. Yapraklarından ve meyvelerinden elde edilen, kokulu, acı lezzetli eterik yağ ilâç ve sabun yapımında kullanılır. Odunundan küçük mobilyaların yapımında yararlanılır. Yaprakları kimi yemeklere lezzet vermek için kullanılır. Defne eski çağlarda, zafer, başarı ve ün simgesi olarak görülür, ozanların, imparatorların ve kumandanların başları defne dallarından taçlarla süslenirdi. Günümüzde de bu anlamını sürdürdüğü söylenebilir.

Defne(Laurus nobilis)

Defne, her eve lazım bir bitki...

Defne ağacı, bahçeye güzellik verir. Defne yaprağı, yemeklerinize lezzet katar. Defne yağlı sabunu ise cildinizi güzelleştirir.

Defne, sizi ağır hastalıklardan koruyabilir ve iyileştirebilir.

Akdeniz havzasında yetişen defne, her dem yeşil bir ağaçtır. Yaz, kış yaprağını dökmez. Ülkemizin Akdeniz kıyıları başta olmak üzere Ege, Marmara ve Karadeniz kıyıları ile bu kıyıların iç kısımlarında yetişir. Defne, Akdeniz bitki örtüsünün simgesi olan ağaçlardan biridir.

İnsanoğlu ilk çağlardan beri defneyi sevmiş, onun pek çok özelliklerinden yararlanmıştır. Defne, ilk çağlardan beri ekonomik ve sosyal yaşamda önemli bir yer edinmiştir.

Roma İmparatorları ve ordu kumandanları, yaptıkları savaştan galip olarak döndüklerinde Roma'da yapılan törenlerde başlarına defneden yapılmış taç takarlardı. Eski Yunan olimpiyatlarında, yarışları kazanan sporcular, başlarına yine defne dallarından yapılmış taç takılarak onurlandırılırlardı.
Bizim Cumhuriyet bayramlarında da, Anadolu'nun pek çok yerinde yapılan zafer takları, defne ve mersin dalları ile süslenir.

Defne, aromatik bir bitkidir. Kokusu çok hoştur. Defne yaprağı yemeklere lezzet verir. Defne yağı, parfüm sanayisinde kullanılır.

Antalya'da 5 yıldızlı pek çok otel, gelen turistlere defne yaprakları ile hazırlanmış banyolar yaptırarak para kazanır.

Et ya da balık pişirirken tencerenin içine iki adet defne yaprağı attığınızda, yemeğiniz bambaşka bir lezzet kazanır. Boğazdaki lüks balık lokantaları kılıç şiş yaparlar. Kılıç şiş hazırlanırken, şiş’e, kuş başı balığın yanı sıra domates, yeşil biber ve defne yaprağı takarlar. Defne yapraklı kılıç şişin porsiyonu 40-50 liradır.
Bizim İzmir ve Mersin limanlarından, ABD ve AB ülkelerine her yıl 10 bin ton dolayında kurutulmuş defne yaprağı ihraç edilir. Yurt dışına defne yaprağı yetiştirmekte zorlanan ihracatçılar Orman bakanlığından defne ormanları kurmasını istiyorlar.

Türkiye'nin çuvalla üç otuz parnaya ihraç ettiği defne yaprağının 15 tanesi, İngiliz marketlerinde 1.5 pounda satılır. İngiliz hanımları marketten, kutusunu 1.5 pounda aldıkları defne yaprağı ile yemeklerinin lezzetini artırırlar.

Hatay, Kilis, Nizip yörelerinde defne ağacının zeytine benzeyen meyvesinden defne yağı çıkarırlar. Bu yağla yapılan sabuna 'garlı sabun' denir. Pirina yağı (zeytinyağı) ve defne yağı ile yapılan garlı sabun, cilt ve saç sağlığı için çok yararlıdır.

Son yıllarda İstanbul'da Mısır Çarşısı'nda ve Ege ile Akdeniz'in turistik yörelerinde garlı sabun satışları çok arttı. Özellikle AB’li turistler garlı sabunu çok seviyorlar. Eskiden çuvalda, kilosu 3-4 liradan satılan garlı sabun, şimdi lüks karton kutularda, seçkin müşterilerden alıcı buluyor.

Defne güzel bir ağaçtır. Bulunduğu bahçenin güzelliğine güzellik katar.

Tavuk, hindi ya da et haşladığınız tencereye iki tane defne yaprağı atıp tadının farkına varın. Mutfağınızda kurutulmuş defne yaprağını eksik etmeyin. Banyoda da garlı sabun kullanmaya başlayın.

• Defne : Terletir, ateşi düşürür. Vücuda rahatlık verir. İdrar ve adet söktürür. İştah açar. Sinir ağrılarını dindirir
• Defne yağı : Lauri expressum Romatizma ağrılarını dindirici ve vücut parazitlerini öldürücüdür. Ayrıca, saç dökülmesini de önler.
• Defne yaprağı : Folium Lauri Terletici, antiseptik ve midevi etkilere sahiptir.

DEFNE DÜNYASI

Geçmiş mitolojik çağlara kadar uzanan defne, güzellik ve güzel kokunun sembolü olarak bilinir. Yüzyıllardır saç dökülmelerine karşı defne yağı, saç diplerine yedirerek kullanılır. Defne saç diplerindeki hücreleri aktive ederek saç tellerinin güçlenmesini, çevre şartları, kimyasal temizleyiciler ve çeşitli nedenlerden kaynaklanan kepeklenmenin azalmasını ve zamanla ortadan kalkmasını, ciltte oluşan ölü derilerin atılmasını hızlandırarak sivilce, kırışıklık, istenmeyen leke ve yağların azalmasını sağlar.

Dünyada en değerli yağların çıkarıldığı defne ağaçları yoğun olarak Hatay yöresinde yetişmektedir. Bu yörede çıkarılan, antiseptik özelliğine sahip defne yağları, Avrupa ve Amerika ülkelerine ihraç edilmekte, bu ülkelerdeki ünlü firmalarca, ilaç ve kozmetik ürünlerinde kullanılmakta ve bu ürünler dünyanın dört bir yanında en pahalı kozmetik ürünler arasında beğeni ile talep edilmektedir. Ayrıca Avrupa ve Amerika'daki ünlü güzellik salonları defne yağı ve yaprağından yapılan kremleri kas gevşetici olarak kullanmaktadır.

Defne ve Defne Sabunun Özellikleri Nelerdir?

Defne, mucize bitki olarak da biliniyor. Defne meyvelerinden elde edilen yağın antiseptik özelliği var. Defne sabunu da işte bu yağdan üretiliyor.

Hakiki defne sabunu, saç dökülmesi ve kepeklenmeye karşı etkili bir ürün. Ayrıca cilde de çok faydalı. Antiseptik özelliğinden dolayı tüm vücut parazitlerine ve mantar hastalığına karşı da faydalı bir ürün olan defne sabununun diğer faydaları ise şöyle sıralanıyor:

• - Varisleri rahatlatıyor
• - Ergenlik sivilcelerine, saç diplerindeki yara ve tahrişlere karşı çok iyi geliyor
• - Derideki gözenekleri açıp rahatlatıyor
• - Doğal kokusu ve antiseptik oluşundan dolayı evdeki dolaplarda kullandığınızda haşere barınmasını engelliyor.

Defne yağında klorofil bulunuyor. Bu nedenle sabun, açık kahverengi-yeşil arasında bir renkte oluyor. Sabun kurudukça rengi biraz daha açılıyor.

Sadece rengine veya kokusuna bakarak bir sabunun defne sabunu olduğunu söylemek gerçekten zor. Çünkü piyasada defne esansı ile yapılan birçok sabun bulunmakta ve bunları gerçeklerinden ayırmak kolay değil.

Yerel dilde "gar" ve "har" olarak da adlandırılan defnenin sabun olmaya giden yoldaki macerası da çok ilginç. Üretim; sızma zeytinyağı, defne yağı, sabun tuzu ve su karışımının kazanlarda odun ateşinde kaynatılmasıyla başlıyor. Binlerce yıllık geleneksel tekniklerle kaynayan zeytinyağı kazanlarına, sulandırılmış sabuncu sodası ilave ederek kaynatma işlemi devam ediyor. Sonunda zeytinyağı, sabuncu sodasının etkisiyle sabunlaşmaya başlıyor.

Ertesi gün kazanlar tekrar odun ateşiyle kaynatılırken, gerekli miktarda doğal kaya tuzu ilave ediliyor. Sonrasında sabunlar soğumaya bırakılıyor. Sabunlar henüz sıvı halde iken kovalarla tavlalara dökülüyor ve bir gece kurumaya bırakılıyor. Sabun dolu tavlalar iyice sertleşmeden yüzeyleri düzleniyor. Boyalı iplerle kesilecek yerler işaretleniyor. Özel bıçaklarla işaretli yerlerden yatay ve dikey sıralar halinde kesiliyor. İşte defne sabunlarının biraz yamuk şekilli olmasının bir sebebi de bu. Çünkü sabunlar, tamamen el emeği ile üretiliyor.

Diğer adları

Defne / Defne yağına akdeniz bölgesinde tehnil yağı denir / nehtel / tahnal / tefrün / tenyel / Latince: laurus nobilis / laurel / laurier/ İng: Sweet Laurel - Bay leaf / Farsça: Barg bu / Fransızca: Laurier / Arapçası: rend gar habbül- gar şecerül-ğar

Defne Bitkisi:

Anavatanı Asya olan Defne, İspanya, Fransa, İtalya, Yunanistan, Türkiye gibi Akdeniz kıyılarına sahip ülkelerde fazla olarak görülür. Akdeniz makisinin karakteristik bir ağacıdır. Yeşil olan hiç dökülmeyen aromatik kokuya sahip yaprakları et, balık, çorba ,balık vs yemeklerde koku vermek için kullanılır. Avrupa'da zeytinyağında konserve edilen mantarların içine mutlaka birkaç defne yaprağı konulur. Defne yağı taze meyvelerden ve yapraklarından elde edilir. Kaynatıldıktan sonra ezilip süzülerek yağı alınır. Tıbbi olarak da kullanılır. Fazla kullanılmamakla beraber meyvesi güzel bir baharattır. Defne sabunu da defne yağından elde edilen bir üründür. Taze meyvelerden ve yapraktan kaynadıktan sonra ezilip alınan yağdan elde edilir. Mikrop öldürücü etkisinden dolayı faydalıdır. Hatay yöresinde halen yapılır ve kullanılır. Gebelik durumunda defne kullanılmamalıdır. Yukarıda açıklaması yapılan, ülkemizin birçok yerinde yetişen Akdeniz defnesi (L. nobilis) dışındaki diğer defne türleri zehirlidir.

Defnegiller!

Çiçekli bitkiler familyası. Özellikle kokulu ağaç ve ağaççıkları kapsar (Laurales takımından). Defnegiller almaşık basit yapılı bitkilerdir. Kışın yaprakları dökülmez. Çiçekleri salkım salkım veya bürçük biçimindedir. Her çiçekte 6 çanak yaprağı, 4 sıra halka halinde üçer erkek organ ve tek meyve yaprağından ibaret bir dişi organ bulunur. Yumurtalık serbest ve tek bölmeli, meyvesi üzümsü veya zeytinsi yemiş şeklindedir.

Defnegillerin birçok türü insanlar için oldukça yararlıdır. Bazı türlerinden elde edilen tahta, yapıcılıkta ve ince marangozlukta kullanılır. Bazılarının meyvesi yenir (amerikan armudu), bazılarının kokulu kabuğundan faydalanılır (tarçın, Japonya kafurusu). Asıl defnenin yaprakları ise mutfak işlerinde ve hekimlikte kullanılır.

Kaynak: Büyük Larousse