Lenfosit Nedir - Lenfositlerin Yapısı ve Görevleri

Lenfosit

MsXLabs.org

Lökosit akyuvar olan lenfosit, kanda dolaşan lökositlerin yaklaşık olarak yarısını oluştururlar. Pluripotansiyel kök hücrelerden ürerler. Kanda dolaşan lenfositler, alyuvarlardan biraz büyükçe oldukları halde yine de küçük hücre grubuna girerler.Bağ dokusu hücreleridir.

Lenfosit Tipleri

Işık mikroskobu altındaki görüntülerine göre lenfositler, "büyük granüler lenfositler" ve "küçük lenfositler" adında iki ana gruba ayrılır. Lenfosit alt kümeleri, işlevsel olarak da görünüşleriyle bağıntılıdır. Hepsi olmasa da çoğu büyük granüler lenfosit, çoğunlukla doğal öldürücü hücreler olarak bilinirler. Küçük lenfositler iste T lenfositleri ve B lenfositleridir.
Doğal Öldürücü Hücreler (Natural Killer), doğal bağışıklığın bir parçası sayılırlar ve konağın Tümörlere ve virüslerle enfekte olmuş hücrelere karşı savunmasında en büyük rolü oynarlar. Doğal öldürücü hücreler, tümörleri ve enfekte olmuş hücreleri, normal ve enfekte olmamış hücrelerden ayırabilmek için sınıf 1 Major Histokompatibilite Kompleksi denen yüzey proteinlerinin hücrelerdeki düzeyini algılarlar. Doğal öldürücü hücreler, interferonlar denen sitokinlere yanıt olarak işlevsel konuma gelirler. İşlevsel doğal öldürücü hücreler sitotoksik granüller salgılayarak hedef hücreleri öldürürler.
T-Lenfositleri (Thymus Dependent), kanda dolaşan bütün lenfositlerin % 80'ini oluştururlar. Hücresel bağışıklıktan sorumludurlar.Ayrıca B lenfositlerin aktivasyonunda görevleri vardır.T lenfositler efektör hücre haline geldikleri zaman farklılaşarak Yardımcı ve Sitotoksik T lenfosit olarak görev yaparlar.
B-Lenfositleri (Bursa Dependent) ise suyuk (humoral) bağışıklığından sorumludurlar.Antikor üretirler

Nicelikleri

Sıradan bir insan vücudu ortalama 1012 lenfoid hücre içerir ve lenfoid doku toplam vücut ağırlığının %2 sini oluşturur. Lökositlerin %20-40 kadarı lenfositlerdir. Lenfositler için normal değer bir litre kanda (1-5)x109dur. Lenfositozis (kandaki lenfosit sayısı>5x109/L) viral enfeksiyonlara (EBW, CMV, HIV, TBC, toksoplazmolizis gibi kronik enfeksiyonlar) tepki olarak oluşur. Aynı zamanda KLL ve bazı lenfoma hastalıklarında da ortaya çıkar.

T hücreleri, lenfositlerin bir alt kümesini oluşturur ve bağışıklık yanıtında önemli bir yere sahiptir. 'T' kısaltması timüsden gelmektedir ki timüs bu hücrelerin son olgunlaşma evrelerinin geçtiği organdır.

Sitotoksik T hücreleri (CD8+) enfekte hücreleri yok eder. Bu hücreler 'öldürücü' veya sitotoksik hücrelerdir, zira tanıdıkları antijenler gösteren belirli hücreleri hedef alır, yok ederler.

Yardımcı T hücreleri (CD4+) bağışıklık yanıtında 'aracı' hücrelerdir. Etkinleştirildiklerinde, hızla çoğalıp sitokinler salarlar ki bu sitokinler efektör lenfosit fonksiyonunu düzenler veya 'yardım eder'. HIV enfeksiyonunun hedeflerinden biri olarak tanınırlar ve CD4+ T hücrelerinindeki azalma AIDS'e yol açar. Bazı yardımcı T hücreleri, bir antijen vücuttan çıkarıldığında, bağışıklık yanıtını kapatan sitokinler salgılarlar.

Düzenleyici T hücreleri (CD4+CD25+), supresör T hücreleri olarak da bilinirler. Bu hücreler bağışıklık sisteminin etkinleşmesini bastırır ve bağışıklık sistemi homeostazını korurlar. Düzenleyici T hücrelerinin uygun biçimde görev yapamamaları durumunda otoimmün hastalıkları oluşabilir.
Etkili her bağışıklık yanıtı T hücrelerinin etkinleştirilmesini içerir; yine de T hücreleri özellikle, tümör hücrelerine ve vücut hücrelerinin içindeki patojenik organizmalara karşı savunma olan, hücre-aracılıklı bağışıklıkta önemlidirler.
CD4 ve CD8, T lenfositlerinin farklı alt-tiplerinin yüzeyinde bulunan karakteristik antijenlerden gelir.

B hücresi, humoral bağışıklık yanıtında büyük bir rol oynayan lenfositlerdir. Bu hücreler ilk defa 1960'larda kuşlarda tespit edilmişlerdir. 'B' kısaltması, kuşlarda bu hücrelerin olgunlaştığı organ olan Bursa Fabricius'dan gelmektedir. Öte yandan Bursa Fabricus kuşlara ait bir organdır ve memelilerde bulunmaz.
İnsan vücudu her gün milyonlarca farklı B hücresi tipi üretir ve her tipin zarında belirli bir antijene bağlanabilecek özel (özgün) bir reseptör proteini vardır. İnsan vücudunda kan ve lenfte milyonlarca B hücresi antikor üretmeden dolaşırlar. Herhangi bir B hücresi antijen karşılaştığında ve bir yardımcı T hücresinden ilave sinyal aldığında; aşağıda tanımlanan iki farklı B hücresi tipinden birine farklılaşır. B hücreleri doğrudan bu hücre tiplerinden birine dönüşebilecekleri gibi, bir ara adımdan sonra da dönüşebilirler.
Plazma B hücreleri, antikor üretirler ki bu antikorlar antijenlerin yıkımına, antijenlere bağlanarak ve böylece bağlandıkları antijenleri fagositler için daha kolay hedefler haline getirerek, yardımcı olurlar.
Bellek B hücreleri, ilk bağışıklık yanıtında karşılaşılan antijenlere özel olarak oluşurlar ve uzun süre canlı kalırlar. Bu hücreler ilgili oldukları antijenin tekrar görülmesi halinde hızlı yanıt verebilirler.

Nötropeni nedir?

Notropeni kandaki bir çeşit lökosit (beyaz küre) olan "nötrofillerin" anormal derecede azlığı ile giden bir durumdur. Beyaz kan hücreleri yani lökositler vücudun bağışıklık sisteminde önemli rol oynayan ve enfeksiyonlarla savaşmayı sağlayan hücrelerdir. Birçok hastalıkta kandaki lökosit miktarı yani kandaki beyaz küre sayısı artmakta yahut azalmaktadır. Bu nedenle doktorlar sıklıkla kan sayımı yaptırmanızı isterler. Tam kan sayımı tetkikinde diğer kan hücreleri ile birlikte kandaki lökosit ve nötrofil oranlarıda tesbit edilebilir.

Sağlıklı bir erişkinde beyaz kan hücreleri (lökositler) birçok farklı alt gruba ayrılmaktadır. Lenfositler, nötrofiller, monositler, eozinofiller ve bazofiller lökositlerin alt gruplarıdır. Bu hücrelerin kandaki toplamı lökosit sayısını vermektedir.Bir mm küpte bulunan nötrofil sayısı: 3650, lenfosit:2500 , monosit: 430, eozinofil: 150, bazofil: 30. Görüldüğü gibi lökositlerden sayıca en fazla olan nötrofillerken en az olan bazofillerdir. Nötrofiller "natural killer" adı da verilmekte olan doğal öldürücü hücrelerdir ve organizmadaki mikroorganizmaları bir anlamda yiyerek yok ederler. Nötropeni ölçülen nötrofil sayısının 2000'den az olmasıdır. Mutlak nötropeni'de nötrofil sayısı 500'ün altındadır.

Hangi durumlar nötropeniye neden olur?
Nötropeni bazen sağlıklı kişilerde de hiçbir neden olmaksızın gelişebilir. Yemen yahudilerinde ve siyah ırkta karakteristik olarak nötropeni gözlenebilir. Nötropeniye neden olan hastalıklar nötropeniye neden oldukları duruma göre sınıflandırılır. Lökosit yapımında azalma, beyaz kan hücrelerinin üretildikten ve kemik iliğinden salındıktan sonra yıkımında artma ve dolaşım dışında lökositlerin dokularda birikmesi (toplanması) şeklinde sınıflandırılabilir.

İlaç toksisitesi, vitamin eksiklikleri ve kan hastalıkları (viral enfeksiyonlar, tifo ve tüberküloz), kemik iliği anormallikleri gibi durumlarda kemik iliğinde lökosit yapımı azalır ve nötropeni meydana gelir. Ayrıca bazı durumlarda haftalık yada aylık periyodlarda hastalarda beyaz küre düşüklüğü görülebilir ve bu duruma siklik nötropeni adı verilmektedir.
Beyaz kan hücrelerindeki yıkımın arttığı durumlar ise ilaçların immün sisteme olan etkileri sonucunda yada antikorların hücreye saldırması (Felty's sendromu) durumunda gelişir.
Nötrofiller kuvvetli enfeksiyonlarda, kalp ameliyatlarında kalp akciğer bypass durumunda ve hemodiyalizde nötrofil azlığı görülebilir.