Arama

Tozlaşma Nedir? Nasıl Gerçekleşir?

Güncelleme: 8 Aralık 2016 Gösterim: 97.493 Cevap: 3
_Yağmur_ - avatarı
_Yağmur_
VIP VIP Üye
27 Nisan 2009       Mesaj #1
_Yağmur_ - avatarı
VIP VIP Üye

Tozlaşma

Ad:  Tozlaşma.jpg
Gösterim: 5426
Boyut:  42.6 KB

Tohumlu bitkilerde çiçektozlarının, üretildikleri erkekorganlardan tohum taslaklarım barındıran dişiorganlara aktarılması. Tozlaşma döllenme ve tohum üretimi sürecinin ilk adımıdır.
Sponsorlu Bağlantılar

Çiçekli bitkilerde tohumtaslakları dişior- ganların alt bölümündeki yumurtalıklarda bulunur. Dişiorganın üst ucundaki tepeciğe bir çiçektozu konduğunda burada çimlenerek, oluşturduğu borucukla tohumtaslaklarına doğru uzar. Çiçektozu borucuğundaki bir sperma hücresi tohumtaslağındaki bir yumurta hücresi ile birleşerek döllenir ve bir embriyon oluşur. Daha sonra tohumtaslağı gelişerek tohuma döner.

Erkekorganları çiçektozu oluşturan başçıkları pek az bitki türünde aynı çiçeğin tepeciğine temas edebildiğinden bitkiler genellikle çiçektozlarının taşınmasında dış etkenlere bağımlıdır. En yaygın tozlaşma araçları böcekler ve rüzgârdır. Bunu kuşlar ve bazı memeli hayvanlar izler; su ise tozlaşmada rol oynayan ender etkenlerden biridir. Evrimsel açıdan alt basamaklarda yer alan eskiçağlara özgü çiçekli bitkilerin böcekleri kendilerine çekmek ve yakalamak için özel kokular ve mekanik tuzaklar geliştirdikleri, böylece tozlaşmayı sağladıkları bilinmektedir. Evrimin daha üst basamaklarına doğru ise bitkiler günümüz türlerinde de bulunan balözü (şekerli sıvı) ve böceklere balözünün varlığını belirten özel renk desenleri oluşturmaya başlamışlardır. Böceklerin ağızlarında ise balözlerini emebilecek özel hortumlar gelişmiştir.

Bitkilerde başlıca iki tip tozlaşmaya rastlanır: Kendine tozlaşma ve çapraz tozlaşma. Kendine tozlaşma bir yumurta hücresinin, gene aynı çiçekten ya da aynı bitkinin başka bir çiçeğinden gelen çiçektozlarındaki sperma hücresi ile birleşip döllenmesiyle sonuçlanır. Çapraz tozlaşma ise bir türün iki ayrı bireyi arasında meydana gelir. Çapraz tozlaşma sonucu oluşan tohumlar iki ayrı bireyin de kalıtsal özelliklerini içerdiği için, bunlardan gelişen bitkiler daha dayanıklıdır ve çevre koşullarındaki değişikliklere daha kolay uyum sağlayabilmektedir.

Bitkilerin çoğunda kendine tozlaşmayı önleyici mekanizmalar gelişmiştir. Örneğin bazı bitki türlerinde erkek ve dişi çiçekler aynı birey üzerinde değil ayrı bireylerde bulunur. Erkek ve dişi çiçekleri aynı bitki üzerinde bulunan ya da çiçekleri hem erkekorgan hem de dişiorganları içeren bazı türlerde ise çiçektozları, tepecikler olgunlaşmadan önce ya da olgunlaştıktan sonra saçılır. Bazen de çiçektozlarının gene aynı bitkinin tepeciği üzerinde çimlenmesi ya da çiçektozu borucuğunun gelişmesi kimyasal olarak engellenir. Ancak, kendine tozlaşmanın, tozlaşmayı sağlayan dış etkenlerin bulunmadığı, bitkilerin birbirine çok uzak olduğu ya da çiçeğin yaşam zincirinin sonunda çapraz tozlaşmanın meydana gelmediği durumlarda çok önemli işlevi vardır. Bu tür tozlaşmaya soylarını sürdürebilmek için çok sayıda tohum üreten biryıllık bitkilerde yaygın olarak rastlanır.

Ad:  tozlasma.png
Gösterim: 5044
Boyut:  79.1 KB
Tozlaşmada rol oynayan böceklerin en önemlisi arılardır. Hem beslenebilmek, hem de bal üretebilmek için çiçeklerden balözü toplayan bu böcekler uzun dilleri ile balözünü alırken vücut tüylerine yapışan çiçektozlarını da bir çiçekten öbürüne taşırlar. Arılar, renk ve kokuya karşı çok duyarlı oldukları için parlak renklerle bezenmiş, hoş kokulu ve gün boyu açık kalan çiçeklerdeki balözünü bulmakta güçlük çekmezler. Bu çiçeklerin çoğunda arının çiçeğe konma sına yardımcı olan genişçe bir alt dudak bulunur.

Rüzgâr aracılığıyla tozlaşma en çok iğneyapraklılar ile öbür bazı açıktohumlularda yaygındır. Rüzgârla tozlaşabilen bitkiler uzak mesafelere uçuşabilen çok sayıda küçük ve hafif çiçektozu üretirse de bunlardan yalnızca bir ya da iki tanesi bir tepeciğe isabet edebilir. Rüzgârın işlevinden tam olarak yararlanabilmek için bu çiçekler baharda yapraklar gelişmeden önce ya da uzun sapların üzerinde açar. Dişiorganlar çiçektozlarını yakalayabilmek için uzamış, tepecikleri ise parçalanarak geniş bir yüzey oluşturmuştur. Rüzgârla tozlaşan bitkiler alımlı ve dikkat çekici bir görünüme sahip olmadıkları gibi belirgin kokuları, albenili renkleri ve balözleri de yoktur.

Kuşlar özellikle tropik bölgelerde önemli tozlaştırma araçlarıdır. Birçok kuş türü balözüyle, çiçektozuyla ve çiçeklere konan böceklerle beslenmeye uyarlanmış, bu yüzden de gagaları ince uzun, dilleri ise fırça gibi tüylü ya da borumsu bir biçim almıştır. Kuşlar besinlerini güçlü görme yetenekleri sayesinde bulduğu için, kuşlar aracılığı ile tozlaşan çiçekler de göz alıcı renklidir. Bunlar genellikle böceklerle tozlaşanlar kadar güzel kokulu değildir; ama onlardan daha büyük, daha sağlam yapılıdır ve daha bol miktarlarda balözü üretirler. Erkek organlar balözü almaya gelen kuşlara sürtünmeyi sağlamak amacıyla genellikle çok sayıda ve uzun boyludur. Bu tip çiçeklerin bazılarında çiçeğin yanı başında kuşların tünemesini sağlayacak dalcıklar vardır. Bazı küçük memeli hayvanlar da, özellikle bazı yarasalar, beslendikleri çiçeklerin tozlaşmasına yardımcı olurlar.

MsXLabs.org & Ana Britannica


Son düzenleyen _Yağmur_; 8 Aralık 2016 13:53
"İnşallah"derse Yakaran..."İnşa" eder YARADAN.
ThinkerBeLL - avatarı
ThinkerBeLL
VIP VIP Üye
28 Nisan 2009       Mesaj #2
ThinkerBeLL - avatarı
VIP VIP Üye

Tozlaşma


MsXLabs.org & Temel Britannica
Sponsorlu Bağlantılar
Tozlaşma, bitkinin erkek organında üretilen polenlerin çeşitli nedenlerle dişi organın tepecik bölümüne yapışması olayına denir. Böylece tepeciğe yapışan polenler, dişicik borusundan yumurtalığa iner döllenme meydana gelir. Döllenmiş yumurtaya Zigot denir. Zigot gelişerek embriyoyu oluşturur. Bu polenlerin dişicik borusuna taşınması hava, su ve böceklerle olabilir.
Ad:  Tozlaşma-2.jpg
Gösterim: 5092
Boyut:  21.6 KB
İlkbaharda çevremizdeki hava rüzgârla uçuşan çiçektozlarıyla dolar. Çiçek­tozları bitkilerin erkek üreme hücrelerini taşıyan mikroskobik taneciklerdir. Bu tane­ciklerden biri bir çiçeğin yapışkan tepeciğine konduğu zaman, içindeki erkek üreme hücresi çiçekteki dişi üreme hücresiyle birleşir. Bu birleşmeye döllenme denir ve döllenmenin sonucunda bitkinin çoğalmasını sağlayan tohumlar oluşur.
Tozlaşma, çiçektozlarının erkekorgandan dişiorgana taşınma sürecidir. Bu süreç aynı çiçeğin erkek ve dişiorganları arasında ger­çekleşirse "kendine tozlaşma", iki ayrı çiçeğin arasında gerçekleşirse "çapraz tozlaşma" de­nir. Ama, çapraz tozlaşmada yalnız aynı türden bitkilerin birbirini dölleyebileceği unu­tulmamalıdır.
Tüm "üstün" yapılı bitkiler, yani çiçekler, otlar, çalılar, iğneyapraklı ve genişyapraklı ağaçlar tozlaşma sürecinden yararlanan canlı­lardır. Evrimsel açıdan daha alt basamaklarda yer alan, yosunlar ve eğreltiotları gibi basit bitkilerin üreme yöntemleri ise farklıdır.

Rüzgârla Tozlaşma


Çiçektozları genellikle çapı 0,05 milimetreyi geçmeyen, gözle görülemeyecek kadar ufak taneciklerdir. Bu nedenle bazı bitkiler çiçek­tozlarının kendi türünden başka bitkilere aktarılmasında rüzgârlardan yararlanır. İlk bakışta bu size işi şansa bırakmak gibi gelebi­lir, ama bitkiler o kadar çok çiçektozu üretir­ler ki, bunların bir bölümü mutlaka amacına ulaşır. Örneğin, bir tek köknar kozalağının rüzgârlara saldığı çiçektozu taneciğinin sayısı birkaç milyondur.
Rüzgârla tozlaşan bitkilerin çiçekleri genel­likle küçüktür ve öbürleri gibi pek dikkat çekici değildir. Örneğin, söğüt gibi bazı ağaç­ların çiçekleri rüzgârda sallanan sarkık başak­lar (tırtıl) halindedir. Buğdaygillerin çiçek ba­şakları ise havada uçuşan çiçektozlarını yaka­layabilmek için ince püsküller oluşturmuştur.

Hayvanlarla Tozlaşma


Pek çok bitki çiçektozlarının aktarılmasında hayvanları kullanır. Tozlaşmada rol oynayan hayvanların başında arılar gelir. Çiçekten çiçeğe dolaşarak balözü arayan arılar bir çiçeğin erkekorganlarından kanat ve ayakları­na bulaşan çiçektozlarını, daha sonra konduk­ları başka bir çiçeğin dişiorganının tepeciğine bırakırlar. Eğer bir bitkinin çiçektozları başka türden bir bitkinin tepeciğine konarsa döllen­me gerçekleşmez; ama aynı türden bir bitki­nin tepeciği üstüne konarsa, her çiçektozu taneciği dişiorganın boyuncuğundan yumurta­lığa doğru ince bir kılcal boru uzatır. Bu borucukların yardımıyla yumurtalığa ulaşan erkek üreme hücreleri buradaki dişi üreme hücreleriyle birleşir, yani onları döller.
Pek çok bitki balözü taşıdığının bir göster­gesi olan, göz alıcı renklere bürünmüş, keskin ve hoş kokulu çiçekleriyle hayvanları kendine çeker. Böylece çiçeğe gelen hayvan balözüyle ödüllendirileceğini bilir. Ayrıca, bitkisel şe­kerlerden ötürü yapışkan ve tatlı olan çiçek­tozları da çekiciliği artırır. Bazı bitki türleri ise balözü sunmadığı halde, öbür çiçekli bitkileri taklit ederek hayvanları renkleriyle kandırabilir.
Bazı orkideler bu aldatmacayı daha da ileri götürerek çiçeklerini böceklere benzetir. Ör­neğin, Ophrys cinsinden orkideler toprakarısının dişisine benzeyen çiçeklerinden ötürü erkek toprakarılarının akınına uğrar. Erkek organ bu yanılgıyla dişi taklidi çiçekle çiftleşme­ye çalışırken orkidenin erkekorganlarından kopan çiçektozları böceğin başına yapışır. Daha sonra başka bir orkideye gittiğinde çiçektozlarını o çiçeğin tepeciğine bulaştırır.
Bazen de bitkiler, böcekleri kendine çeke­bilmek için güzel renkli ve hoş kokulu çiçekle­rin tersine, kötü kokulu çiçekler üretir. Örne­ğin, Rafflesia cinsinden bazı türlerin çiçekleri, kokmuş eti andıran çok kötü bir koku yayar. Ne var ki, insanlar için dayanılmaz olan bu koku, yumurtalarını bırakabileceği bir hayvan leşi arayan sinekleri çiçeğe çekerek tozlaşma­da çok önemli bir rol oynar.
Kahkahaçiçeği ve petunya gibi, çiçekleri huniye benzeyen bazı bitkilerde balözü çiçeklerin dibinde, yani ulaşılması oldukça zor bir yerde bulunur. Bu tip çiçeklerden ancak kelebekler gibi uzun, borumsu dilleri bulunan böcekler balözü alabilir ve böylelikle tozlaş­maya yardımcı olabilir.
Kuşlar ve yarasalar da tozlaşmada görev alan hayvanlardandır. Örneğin mineağacı ve çingülü çiçeklerinden beslenen kolibriler ga­galarına ve başlarına bulaşan çiçektozlarını bir çiçekten ötekine aktarırlar. Karanlık bas­tığında yuvalarından çıkarak yiyecek aramaya koyulan yarasalar ise gece açan çiçeklerin çevresinde uçuşarak balözü yalarlar ve bu arada yüzlerine bulaşan çiçektozlarını öbür çiçeklere taşırlar. Bazı su bitkilerinin çiçek­tozları ise akarsularla taşınır.

BEĞEN Paylaş Paylaş
Bu mesajı 4 üye beğendi.
Son düzenleyen _Yağmur_; 8 Aralık 2016 13:28
Tanrı varsa eğer, ruhumu kutsasın... Ruhum varsa eğer!
JéLLyßon - avatarı
JéLLyßon
Ziyaretçi
27 Ekim 2011       Mesaj #3
JéLLyßon - avatarı
Ziyaretçi

Tozlaşma


Bitkide çiçeğin görevi tozlaşma yoluyla bitkinin çoğalmasını sağlamaktır. Bir çiçeğin erkek organından serbest kalan polenlerin diğer çiçeğin dişi organının tepeciğine ulaşması ve burada yeni bitki tohumlarının oluşması olayıdır. Tozlaşma olayında etkili faktörler şunlardır:

1- Rüzgar: Polenlerin taşınması rüzgarla sağlanır. Kullanışlı ve sık görülen bir tozlaşma çeşidi değildir.

2- Böcekler: Polenlerin arılar, sinekler ve benzer böcekler tarafından taşınması. Yaygın olan tozlaşma şeklidir. Çiçeğin güzel kokusu, güzel ve parlak görünümü ve salgıladığı şekerli maddeler böceklerin dikkatini çeker. Çiçeğin üzerine gelen böceklerin ayaklarına yapışan polenler böceğin diğer çiçeklere konmasıyla oralara taşınmış olurlar.

3- Kendi Kendine Tozlaşma: Aynı çiçeğin erkek organındaki polenlerin dişi organına ulaşması sonucu meydana gelen tozlaşma şeklidir.
BEĞEN Paylaş Paylaş
Bu mesajı 2 üye beğendi.
Son düzenleyen _Yağmur_; 8 Aralık 2016 13:24
_Yağmur_ - avatarı
_Yağmur_
VIP VIP Üye
26 Aralık 2012       Mesaj #4
_Yağmur_ - avatarı
VIP VIP Üye

TOZLAŞMA

Ad:  tozlasma-2.jpg
Gösterim: 5986
Boyut:  91.8 KB

Erkekorganların çiçektozu torbalarında meydana gelen çiçektozlarının (polen) dişiorgana ulaşması.

Tozlaşma üç yolla olur: Anemogami, hidrogami ve zoidiogami. Anemogami polenlerin rüzgâr aracılığıyla taşınmasıdır. Bu, en ilkel tozlaşma tipidir. Bu yolla taşınan polenler çok küçük, toz gibidirler. Aynı zamanda yapışkan maddeler de içermezler. Hidrogami polenlerin su aracılığıyla taşınmasıdır ve genellikle su bitkilerinde görülür. Zoidiogami ise polenlerin hayvanlar aracılığıyla dişiorgana ulaştırılmasıdır.

Bunun da iki biçimi vardır. Birincisi, tozlaşmanın böcekler aracılığıyla gerçekleştiği entomogami; ikincisi kuşlar aracılığıyla gerçekleştiği ornitogami. Böcekler ve kuşlarla taşınan polenler, genellikle yapışkan ve pürüzlü olurlar. Bu, taşıyıcı hayvanın vücuduna yapışmayı kolaylaştırmak içindir. Ayrıca böyle polenlerin yer aldığı çiçekler de, hayvanları çekebilmek için genellikle güzel kokulu, gözalıcı renkte olurlar ve balözü içerirler.

MsXLabs.org & Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi
BEĞEN Paylaş Paylaş
Bu mesajı 1 üye beğendi.
Son düzenleyen _Yağmur_; 8 Aralık 2016 13:23
"İnşallah"derse Yakaran..."İnşa" eder YARADAN.

Benzer Konular

31 Ekim 2013 / Misafir Soru-Cevap
8 Şubat 2018 / Misafir Cevaplanmış
8 Aralık 2016 / Misafir Cevaplanmış
4 Kasım 2013 / cilgin16 Botanik
23 Ağustos 2015 / Safi X-Sözlük