Bu mesaj 'en iyi cevap' seçilmiştir.
Alçı ne demektir? Alçı çeşitleri, alçının özellikleri, alçının formülü, kullanım alanları nelerdir?
MsXLabs.org
Alçı; yapılarda, kalıp çıkarma işleri için heykelcilikte ve dişçilikte kullanılan alçıtaşının pişirilip toz haline getirilmesinden elde edilen madde, suyla sertleşme özelliği gösteren bağlayıcıdır. Kimyasal formülü: CaSO41/2H2O. Yapı malzemesi olarak önemi yanında alçıtaşı biçiminde çimento yapımında klinkere katılarak çimentonun özelliklerini geliştirmek açısından da özel bir önemi vardır. Alçı, doğada bulunan CaSO42H2O bileşimindeki alçıtaşının ısıtılarak bir bölümünün alınmasıyla elde edilir. Alçıtaşı 128°C’de, içerdiği suyun % 75’ini yitirerek CaSO41/2H2O bileşimine dönüşür. Kimyasal adı kalsiyum sülfat hemihidrattır. Alçıtaşının daha yüksek sıcaklıklarda ısıtılması durumunda 163°C’de suyunun tümünü yitirerek CaSO formülünde susuz kalsiyum sülfata dönüşür.
Alçı elde edilmesinde alçıtaşının toz ya da kütlesel olmasına göre değişik yöntemler uygulanır. Toz biçimindeki alçıtaşı 10-25 tonluk ve içinde karıştırıcı bulunan dikey fırınlarda ısıtılır. Isıtma sırasında kollu bir karıştırıcı yardımıyla sürekli karıştırılır. Isıtma işlemi yaklaşık dört saat sürer, tepkimenin bitiminde oluşan alçı, fırından alınır ve fırına yeniden alçıtaşı yüklenir. Elde edilen alçının içinde yerel ısınmalar nedeniyle oluşmuş bir susuz kalsiyum sülfat, zamanla havanın nemini alarak alçıya dönüşür. Alçıtaşının kütlesel olması durumunda fındık büyüklüğünde kırılır ve çimento fırınlarına benzer yatay bir döner fırında ısıtılır. Döner fırının sıcaklığı iyi denetlenemediğinden bu yöntemle elde edilen alçının içinde oldukça fazla miktarda ve değişen oranlarda susuz kalsiyum sülfat bulunur. Bu nedenle alçının soğutulması açık havada yapılır ve böylece susuz tuzun alçıya dönüşmesi sağlanır. Bazı alçılara kullanılmadan önce % 0,05-0,05 oranında, örneğin kalsiyum klorür gibi nem çekici maddeler katılır ve alçıya homojen bir biçimde katılaşma özelliği kazandırılır. Alçının katılaşması sırasında kalsiyum sülfat, yitirdiği suyu yeniden alarak kalsiyum sülfat, dihidrata (CaSO42H2O) yani alçıtaşına dönüşür. Alçı katılaşma sırasında % 1 oranında genleşir. Bu özellik alçıyla kalıp almada büyük kolaylıklar sağlar. Alçının katılaşma hızının denetlenmesi önemli bir konudur. Suyla karıştırılan alçı, kısa bir süre sonra katılaşmaya başlar. Saf alçının katılaşma süresi iki dakikadır. Katılaşma süresinin geciktirilmesi, alçının türlü kullanım alanları için önemlidir. Katılaşmanın geciktirilmesi için alçıya un, tutkal gibi kolloidal olarak dağılan maddelerden katılır. Alçının yapısında doğal olarak bulunabilen kilin de donmayı geçiktirici etkisi vardır
ÇEŞİTLERİ:
Paris alçısı. Saf kalsiyum sülfat hemi-hidrattır (CaSO41/2H2O). 5-15 dakika arasında sertleştiğinden yapı işlerinde kullanılamaz. Mimarlıkta, süsleme işlerinde ve kalıp almada kullanılır. Paris alçısının biraz daha az saf ve kaba taneli olanına stucco adı verilir.
Çimento alçısı. Paris alçısı gibi elde edilir ve bileşiminde % 15 oranında kil, kireç gibi yabancı maddeler içerir. Paris alçısına oranla daha geç katılaşır.
Kum ve öteki maddelerle karışma yeteneği iyidir, yapı işlerinde iç duvarlarda kullanılır. Çimento alçısı kumla karıştırıldığında (2-3 kısım kum) 1-2 saatte katılaşan bir karışım verir.
Döşeme alçısı. Alçıtaşının yüksek sıcaklıkta ısıtılmasıyla elde edilen, uygulamada susuz kalsiyum sülfattır. Çok yavaş katılaşır. Katılaştığı zaman büyük bir dayanıklılık ve sertlik gösterir.
Keene ve parien çimentoları. Alçıtaşının çok yüksek sıcaklıkta kızdırılmasıyla elde edilen susuz kalsiyum sülfata potasyum sülfat ya da potasyum şapı gibi maddeler katılarak hazırlanmış özel çimentolardır.
KULLANIMI: Kil ve kireç gibi yabancı maddeler içermeyen alçı, duvarcılıkta kullanıldığında metal bölümlerle temas ederse metalin korozyonuna neden olur. Alçıya, kıl, yün, odun elyafı gibi bazı maddeler katılarak, çeşitli amaçlar için kullanılan ve oldukça geç katılaşan üstün dayanıklılığa sahip karışımlar elde edilir. Bunlar genellikle bina duvarlarında kullanılır. Yapı malzemesi olarak kullanılmasının dışında alçı, nikel elde edilmesinde, plastik endüstrisinde, tıp ve dişçilik alanında kullanılır, bazı yapay gübrelerin bileşimine girer, bazı boyalara dolgu maddesi olarak katılır ve bunlardan başka birçok kullanım alanı daha vardır. kaynak Ek Bilgi;
Alıntı
Alçı Nedir.?
Alçı taşı (jips) doğal olarak oluşan ve bileşiminde iki molekül su bulunduran bir Kalsiyum Sülfat mineralidir. (CaSO4 2H2O)
Alçı taşının bünyesinde yarım molekül su kalacak şekilde, ısıtılması ve öğütülmesi ile alçı elde edilir. Alçı suyla karıştırılınca tekrar katılaşarak bağlayıcılık özelliği taşıyan bir yapı malzemesine dönüşür.
Alçı, binlerce yıldır birçok alanda , çok sayıdaki yararları ile insanlığın hizmetinde olmuş ve çağdaş yapı malzemeleri arasında da yerini almıştır. Kalkınmış ülkelerin tüketimleri incelendiğinde alçının inşaat sektöründeki önemi gün geçtikçe artmaktadır.
Günümüzde alçı taşı kullanımının % 5′ i zirai amaçlı, %15 i endüstriyel amaçlıdır. Geri kalan miktarın tamamı yapı sektöründe kullanılmaktadır.
Alçının yapı malzemesi olarak sağladığı yararları son yıllarda farkeden ülkemiz günümüz koşullarında yaklaşık 2 milyon ton alçıyı yapılarda kullanır hale gelmiştir.
Kullanılan Başlıca Alçı Çeşitleri :
Yapı Sektöründe Kullanılan Alçılar Ve Türevleri
- Yapı alçısı
- Kartonpiyer alçısı
- Saten perdah alçısı
- Perlitli sıva alçısı
- Makine sıva alçısı
- Derz dolgu alçısı
- Yapıştırma alçısı ( Alçı plaka, duval blok )
- Alçı duvar levhası
- Kalıp Alçıları
- Teksir kalıbı alçısı
- Porselen kalıp alçısı
- Seramik kalıbı alçısı
- Kiremit kalıbı alçısı
Tıpta Kullanılan Alçılar
- Diş alçısı
- Ortopedik Alçı
Alçı yapı sektörü dışında pek çok alanda kullanılmaktadır:
- Tarım ve hayvancılık sektöründe gübre ve hayvan yemi olarak
- Tıpta, cerrahide, dişçilikte ve ortopedide
- Endüstride cam sanayinde, sondajcılık, tutkal, plastik üretiminde
- Ham jips, beyaz boya, kağıt dolgu malzemesi olarak kağıt ve pamuklu tekstilde
- Kömür işletmelerinde kömür tozlarında kül oranını artırmak için
- Ham jips, çimento sanayinde
- Mayalandırma için bira sanayiinde
- Seramik sanayinde döküm ve kalıp işlerinde
- Anhidrit (susuz alçı) kükürt veya kükürt oksitle sülfat asidi elde etmek için
- iskoçyada anhidrit ve alçıdan faydalanılarak sülfirik asit üretiminde ve Yan ürün olarak portland çimentosu imalatında
Alçının Tarihçesi Alçının tarihteki ilk izlerine, günümüzden yaklaşık 8.800 yıl önce (M.Ö. 6800 – 5700) dünyanın bilinen en eski yerleşim merkezlerinden biri olan Konya Çatalhöyük te rastlıyoruz. Kazılar sonucu gün ışığına kavuşturulan Çatalhöyük evlerinin zemin ve duvarları ile duvar resimlerinde (fresk) alçı kullanılmıştır. Alçı daha sonraları Anadolu ve Mezopotamya da Sümer, Asur, Selçuklu ve Osmanlı; bu coğrafya dışında ise özellikle Aztek, Mısır, Yunan ve Roma uygarlıklarında önemli bir yapı malzemesi olarak karşımıza çıkmaktadır.
Avrupa da Rönesans mimarlığının özentili ve süslü üslubuna uygun bir malzeme olan alçı, bu dönem mimar ve ressamları tarafından gerek iç gerekse dış yüzeylerde ve taştan daha rahat biçimlendirilmesinden dolayı ilk kez sütun ve kornişlerde kullanılmıştır.
1666 yılındaki Londra yangını alçı kullanımının geniş kitlelerce benimsenmesi bakımından bir dönüm noktası sayılabilir. Bu felaket sırasında ahşap yapıları koruduğu gözlenen alçının kullanımı Paris’ te zorunlu hale getirilmiş,bu vesile ile sıva alçısına da Paris alçısı lakabı takılmıştır. 1700′ lerden itibaren alçıtaşının toprak ıslahında, özellikle de sebze, yerfıstığı, pamuk, patates gibi ürünlere kalsiyum ve kükürt sağlayıcı doğal gübre olarak kullanımıyla da artan ilginin neticesinde olsa gerek, 18.yüzyılda Fransız kimyacı Lavoisier alçı üzerine yapılan ilk bilimsel çalışmayı yayınladı. Takip eden iki yüzyılda insanoğlunun alçı kültürü öylesine gelişti ki, bugün 100 den fazla ülkede 100 milyon tonun üzerinde alçıtaşı tüketilmekte.
Osmanlı ya gelince, alçı bu dönemden günümüze miras kalan birçok kervansaray, han, hamam, konak, yalı ve sarayda kullanılmıştır. İlginçtir ki, bazı Osmanlı hamam tavanları, içerideki yoğun nemi dengelemek amacıyla alçı ile kaplanmıştır.
Cumhuriyet döneminde alçı üretimi ilk kez 1930 larda atölye düzeyinde Kayseri de başlamış, sürekli çeşitlilik kazanarak ve yaygınlaşarak günümüze kadar gelmiştir. Alçının Faydaları - Alçı dökümünden ve prizini yapıp kuruduktan sonra boyutlarında bir değişiklik göstermez. Böylelikle beton gibi rötre çatlakları ve ahşap gibi bünyesine rutubet alıp verdiği halde boyut ve şekil değişikliği yapmaz,
- Alçının ve alçı elemanının elde edilişi, uygulanması, bakımı kolay ve ucuzdur,
- Alçı, tam bitmiş olarak yapıya girer, ek emek ve masraf gerektirmez,
- Alçı, hazır yapı elemanı üretimine elverişli bir malzemedir. Duvar ve tavan kaplamalarının önceden hazırlanmasına olanak sağlar. Deprem, yangın ve sel baskını gibi afet durumlarında konut ihtiyacının arttığı ve karşılanmasının kısa sürede gerçekleşmesinin zorunlu olduğu hallerde kullanılmak üzere depo edilebilecek yapı elemanları hazırlanabiliri).
- Alçıdan üretilen yapı elemanları, aranan fiziksel ve ekonomik özelliklere sahip, çağın inşaat usullerine uygun, çabuk kuru, hafif yapı elemanlarının üretimini sağlayan yapı malzemeleri arasında önemli bir yer tutar
- Alçı malzemesi en az enerji kullanımı ile elde edilebilir, Tasarımda öngörülen konfor ve estetik koşullarını sağlar, Çevre kirliliği yaratmaz,
- Alçı doğal hammadde kaynaklarından elde edilmekte, bu malzemeler ülke ölçeğinde yeterli olduğu gibi, ülke dışına da ihraç edilerek ülke ekonomisine katkıda bulunulabilir.
- Malzeme üretimi büyük yatırım ve karmaşık teknoloji ile değildir.
- Teknolojik gelişmelere uyum sağlar ve hazır yapı elemanları üretimine elverişlidir.
- Standartlara uygun malzeme kolaylıkla üretilebilir.
- Alçı malzemesi kolaylıkla işlenebilir. Bu özellik, tasarımda ve yapımda esneklik sağlar.Dolayısıyla zaman içinde ortaya çıkabilecek kullanıcının değiştirme istek ve gereksinmeleri kolaylıkla karşılanabilir.
- Alçı malzemesinin birim hacim ağırlığı kullanım yerine göre ayarlanabilir. İstenirse azaltılabilir. Hafif malzemeler yapı yükünün az olmasını, dolayısıyla zemine aktarılan yükün de az olmasını sağlar. Bu özellik de ekonomiye önemli ölçüde katkı sağlar. Özellikle taşıyıcı sistemli yapılarda bölücü duvarların hafif olması sağlanırsa, daha düşük maliyette yapı elde etmek çözümüne ulaşılabilir,
- Alçı malzemeleri üretim yerinden şantiyeye kolaylıkla taşınabilir ve kolay uygulanabilir.İşçilik masrafı ve maliyeti azdır,
- Taşıma ve kullanma sırasında tahrip olmuş malzeme veya yapı elemanları kolay onarılabilir.
Alçı Yangına Dayanıklıdır Alçı, inorganik bir madde olduğu için yanmaz. Yapı gereçlerinin yanıcılık açısından değerlendirilmesinde alçı, A1 sınıfı Yanmaz bir malzeme olarak gruplandırılır. Bir yangın anında alevle karşılaşan alçı, boşluklarındaki nem ile bünyesindeki kristal suyu ayrıştırmak için ısı enerjisinin büyük bir bölümünü absorbe eder. Ayrışan ve buharlaşan su, alev ile alçı arasında bir buhar tabakası oluşur. Yangın başladıktan 2 saat sonra yangın yüzeyinde 1040 santigrat dereceye ulaşan ısı, 5 cm lik alçı duvarda arka yüzeye 54 santigrat derece olarak aktarılır.
Yapı alçı nedir, özellikleri ve kullanım alanları nelerdir?
