Arama

Hazar Denizi

Güncelleme: 6 Aralık 2018 Gösterim: 15.564 Cevap: 4
KENCISii - avatarı
KENCISii
Ziyaretçi
3 Şubat 2008       Mesaj #1
KENCISii - avatarı
Ziyaretçi

Hazar Denizi

Ad:  hazar.JPG
Gösterim: 1952
Boyut:  84.8 KB

Rusça KASPİYSKOYE MORE, Farsça DERYAYİ HEZER, dünyanın en büyük kapalı denizi. Avrupa’nın güneydoğu ucunda Kafkas Dağlarının doğusunda uzanır. Orta Asya’nın batısındaki uçsuz bucaksız düzlüklere egemendir.
Sponsorlu Bağlantılar

Hazar Denizinin uzun havzası, kuzeyden güneye yaklaşık 1.200 km boyunca yayılır. Buna karşılık ortalama genişliği yalnızca 320 km’dir. Yüzölçümü yaklaşık 371.000 km2’dir. Yüzde 80’inden çoğu eski SSCB sınırları içinde kalan kıyı çizgisinin öteki bölümü güneyde Elbruz Dağları eteklerinde İran sınırını oluşturur. Hazar’a dökülen üç büyük ırmak, hepsi de kuzey bölgelerini denize akaçlayan Volga, Ural ve Terek’tir. Bunların toplam yıllık akımı, Hazar Denizine dökülen tüm ırmak sularının yaklaşık yüzde 88’ini oluşturur.

Genellikle Hazar Denizinin dünyanın en büyük tuz gölü olduğu belirtilir. Ama bilimsel araştırmalar, bu denizin son jeolojik zaman olan Holosen Bölüme (y. 10 bin yıl öncesinden günümüze) değin Azak Denizi, Karadeniz ve Akdeniz yoluyla okyanuslara açık olduğunu göstermiştir. Hazar Denizinin fiziksel coğrafyasının tüm özelliklerini de bu etken belirlemiştir.

Hazar Denizinde çoğu oldukça küçük olmak üzere 50 kadar ada vardır. Genellikle Kuzey, Orta ve Güney Hazar olmak üzere üçe ayrılan havzası, büyük ölçüde deniz tabanı engebelikleri, kısmen de hidrolojik özelliklerce belirlenir. Kuzeydeki düz tortul ovası, ortalama 4-6 m derinliğiyle denizin en sığ bölümüdür. Orta kesim, dik batı yamacı ve daha az eğimli doğu yamacıyla düzensiz bir çöküntü oluşturur. Güneyi ise en derin noktası 1.024 m’ye inen bir çöküntüyle kaplıdır.

Kuzey Hazar, ılıman kara iklimi kuşağında, Orta Hazar’ın tümü ve Güney Hazar’ın büyük bölümü ise ılıman sıcak iklim kuşağında yer alır. Yaz aylarındaki hava sıcaklıkları, 24°C-26°C arasındaki ortalaması ve 44°C’lik maksimumuyla doğu kıyılarının çöl iklimine uygun düşer. Kış sıcaklıkları kuzeyde — 10°C ile güneyde 10°C arasında değişir. Ortalama yıllık yağış 200-1.700 mm arasındadır. Deniz yüzeyinden buharlaşma çok yüksektir ve yılda 1.000 mm’ye ulaşabilir. Bunun sonucunda, Volga ayağı yakınlarında yüzde 0,1 olan tuzluluk oranı, buharlaşmanın yoğun olduğu Karaboğaz Gölü Körfezinde yükselir.

Hazar Denizinin yüzölçümü ve derinliğindeki uzun dönemli dalgalanmalar yüzyıllardan beri izlenmektedir. Su düzeyindeki alçalmalar, ırmakların çekilmesinin ve buharlaşmaya yol açan iklim değişikliklerinin sonucudur. Bu doğal koşullara son zamanlarda Volga üzerine gölet yapımı ile ırmak sularının sulama ve sanayi için tüketilmesi ve yönlendirilmesi de eklenmiştir. Öteden beri iri mersinbalıklanyla ünlü olan Hazar Denizi son 20-30 yılda deniz düzeyinin alçalması ve uygun yumurtlama alanlarının kuruması yüzünden bu özelliğini büyük ölçüde yitirmiştir. 1940’larda ve 1950’lerde sürdürülen yoğun jeolojik araştırmaların ardından petrol ve doğal gaz bölgenin en önemli kaynakları olmuştur. Hazar Denizinin, bölgedeki ulaşım ağı içinde de çok önemli yeri vardır. Bakü (Azerbaycan), Astrahan ve Mahaçkala (Rusya Federasyonu), Krasnovodsk (Türkmenistan), Şevçenko (Kazakistan) ve Benderi Enzeli (İran) Hazar Denizindeki başlıca liman kentleridir.

BAKINIZ Hazar Denizi'ne Dökülen Akarsular
BEĞEN Paylaş Paylaş
Bu mesajı 1 üye beğendi.
Son düzenleyen Safi; 6 Aralık 2018 23:06
arrjin - avatarı
arrjin
Ziyaretçi
22 Haziran 2008       Mesaj #2
arrjin - avatarı
Ziyaretçi
Ad:  hazar2.jpg
Gösterim: 631
Boyut:  38.1 KB
Hazar Denizi

(eski adı Caspium Mare ve ya Hyrcanium Mare) güneydoğu Avrupa ve güneybatı Asya'dadır ve dünyanın en büyük tuzlu su gölüdür. Tuzluluk oranı %1,2'dir. Hem deniz, hem de göl özelliklerini taşımaktadır. Petrol yataklarınca zengindir.
Sponsorlu Bağlantılar
Hazar Denizi batıda Azerbaycan ve Rusya, kuzeydoğu ve doğuda Kazakistan, doğuda Türkmenistan, güneyde İran toprakları ile çevrelenmiştir.

Uzunluğu 1210, genişliği 210-436 kilometredir. Açık denizlerle irtibatı yoktur. Bu yüzden de su seviyesi devamlı değişir. 1930 ile 1957 seneleri arasında denizin seviyesi normalden 26 m alçaldı. Bunun sonucu kapladığı alan 53.300 km2 azalarak 371.000 km2ye düştü. Su seviyesinin deniz seviyesinden aşağıya düşme sebebi, buharlaşma artarken yağışların da azalmasıdır. Bir de, denize dökülen suların % 80’ini sağlayan İdil Nehrinin sulama ve endüstride kullanılma maksatlarıyla başka yöne kanalize edilmesi mühim bir sebeptir. Su seviyesini normal hale getirmek için yapılan gayretler neticesiz kalmıştır. Kuzey kesimi sığdır. Burada mersinbalığı çok çıkar. Bundan bol miktarda havyar elde edilir. En derin yeri 978 m olup, güneydedir. Suyu tuzludur. Ortalama tuz oranı % 0,13’tür. Sülfat oranı da yüksektir. Doğu kıyılarındaki geniş sığ bir bölgede sodyum sülfat yatakları bulunmaktadır. Hazar Denizi kış ayları hariç ana ulaşım güzergahıdır. Kuzeydeki sığ kesim kış ayları boyunca donar. Buradaki önemli limanlar Bakü, Krasnovodsk ve İdil Nehriİran’a ait kısımda en önemli liman Bender Şah’tır. deltasında Astrakhan’dır. Bunlar arasında demiryolu bağlantısı vardır.

İklimi bölgelere göre değişiklik göstermektedir. Kuzey bölümünde kara iklimi, orta ve güney bölümünde ise ılıman iklim hakimdir. Yaz aylarında ortalama sıcaklık 24°C-26°C arasında değişir.Kış aylarında ise -10°C ile +10°C arasındadır. Ortalama senelik yağış miktarı 200-1700 mm arasındadır.

Hazar Denizinde, Türkmenistan kıyısında Kuları, Kalpin, Çeleken, Aşur Ada, Koğurçı; Azerbaycan kıyısında Pir Allani, Nogaras, Bakü Adası, Kum Zire, Taş Zire, Sarı; Dağıstan kıyısında Çeçen Adaları vardır. Bunlardan Çeleken ve Pir Allani’de petrol üretilmektedir.
Hazar Denizine dökülen belli başlı ırmaklar ise; kuzeyde İdil, Ural ve Emba; doğuda Etrek; batıda Kuma, Terek, Sulak, Samur, Kur, Astara Çayı, güneyde ise Kızıl Ören Irmağının Gılan ve Sefidrüd kollarıdır.
BEĞEN Paylaş Paylaş
Bu mesajı 1 üye beğendi.
Son düzenleyen Safi; 12 Ekim 2017 21:44
asla_asla_deme - avatarı
asla_asla_deme
VIP Never Say Never Agaın
27 Ekim 2008       Mesaj #3
asla_asla_deme - avatarı
VIP Never Say Never Agaın
Ad:  hazar3.jpg
Gösterim: 1556
Boyut:  39.5 KB
dünyanın en büyük içdeni­zidir. Kafkas Dağlan'nın doğusunda uzanan Hazar Denizi'nin büyük bölümü SSCB sınır­ları içinde kalır. Güney kıyısında İran yer alır. Hazar bir zamanlar, Karadeniz ve Aral Gölü'yle birlikte, tüm Doğu Avrupa ve Tür­kistan'a yayılan büyük bir denizin parçasıydı. Daha sonraları yerkabuğunun yükselmesi sonucu Karadeniz'le bağlantısı kesildi ve bir içdenize dönüştü. Su yüzeyi bugün Karade­niz düzeyinin 28 metre altındadır.
Hazar Denizi'nin kuzeyden güneye uzunlu­ğu 1.200 kilometredir. Genişliği 200-480 km arasında değişir. Güneyde bazı yerlerde de­rinliği 750 metreyi aşarsa da kuzeyde sığdır. Avrupa'nın en büyük ırmağı olan Volga geniş bir deltayla Hazar'a dökülür. Volga'nın akıt­tığı büyük miktardaki su, ırmakla denizin birleştiği bölgede deniz suyunu içilebilecek kadar tatlandırır. Bu bölge kışın buz tutar. Başka yerlerde ise deniz çok tuzludur. Orta ve Güney Hazar'ın büyük bölümü ılıman iklim kulağındadır. Doğu kıyıları ise hemen tümüyle çöldür ve yazlan 44°C'ye yükselen sıcaklık hızlı bir buharlaşmaya yol açar. Gel­git olayının görülmediği denizde bazen şid­detli fırtınalar görülür.

Hazar'da balıkçılık özellikle SSCB açısın­dan çok önemlidir. Bu sularda avlanan en önemli balık mersinbalığıdır. Mersinbalığının yumurtalarından dünyanın en pahalı yiyeceği olan havyar elde edilir ve buradan bütün dünyaya satılır. Alçalan su düzeyi bölge balıkçılığını etkilemiş ve birçok balıkçı köyü yeni yerleşim bölgelerine taşınmıştır. Petrol üretimi yapılan Baku kenti Hazar'ın batı kıyısında bulunmakta ve petrol tankerlerinin ulaşımı Hazar yoluyla sağlanmaktadır. SSCB'de Baku, Astrahan, Krasnovodsk ve Şevçenko ile İran'da Bender-i Enzeli (Pehle-vi) Hazar Denizi'nin önemli limanlarıdır. Bu bölgeden doğal gaz da elde edilir.

Msxlabs & TemelBritannica
BEĞEN Paylaş Paylaş
Bu mesajı 1 üye beğendi.
Son düzenleyen Safi; 12 Ekim 2017 21:44
Şeytan Yaşamak İçin Her Şeyi Yapar....
Mavi Peri - avatarı
Mavi Peri
Ziyaretçi
11 Haziran 2012       Mesaj #4
Mavi Peri - avatarı
Ziyaretçi
Hazar Denizi
Avrupa-Asya arasında, çok büyük bölümü Asya topraklarında kalan, yeryüzünün en büyük kapalı denizi. Alanı 424.000-436.000 km2 arasında oynar, yüzey suları denizden 26-28 m. daha aşağıdadır. 6.000 km.ye yaklaşan kıyılarının en büyük kesimi Rusya ve Kazakistan'da (5.390 km.) ve güneyde 1.146 km.si ise İran'da kalır. Volga, Ural, Emba, Terek, Kura (Aras ile birlikte) gibi büyük akarsularla beslenir; dışarıya akıntısı yoktur. Üzerinde yoğun bir deniz ulaşımı yapılır.

MsXLabs.org & MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi
Son düzenleyen Safi; 12 Ekim 2017 21:40
Safi - avatarı
Safi
SMD MiSiM
12 Ekim 2017       Mesaj #5
Safi - avatarı
SMD MiSiM
HAZAR denizi
Ad:  hazar-denizi.jpg
Gösterim: 1306
Boyut:  33.2 KB

ya da HAZAR, esk KUZGUN denizi ya da gölü, yerkürenin en geniş kıta içi su örtüsü (yaklaşık 360 000 km2). Rusya, Azerbaycan, İran, Türkmenistan ve Kazakistan arasında yer alır Okyanus düzeyinden 28 m aşağıdadır. Derinlik kuzey bölümünde 25 m'yi aşmaz; oysa, güney çanağında, yüksek Iran sıradağlarının eteğinde diplerin en derin yeri 1 000 m’yi geçer. Suların tuzluluğu (ortalama % 13) K.’den G.'e ve B.'dan D.'ya doğru artar. (En yüksek tuzluluk oranları Karaboğaz-Göl körfezinde [bugün kapanmış ve asıl Hazar denizi'nden ayrılmıştır] ölçülmüştür.) Akarsulardan gelen sular, yöredeki kurak ve karasal iklimin neden olduğu buharlaşmanın yol açtığı su kayıplarını artık karşılamadığından deniz düzeyinde bir alçalma ve kıyı şeridinde değişmeler ortaya çıkmaktadır. Hazar denizi'ne dökülen başlıca ırmak Volga'da gerçekleştirilen düzenlemeler (birikme barajları, sulama tesisleri), Bakü açıklarında petrol çıkarımının gelişmesi, ekoloji dengesini bozmaktadır. Bol bulunan balık türlerinin (kilka) çoğalması, ırmak ya da kıyı sularında yaşayan değerli balıkların (mersinbalığı, tirsibalığı) azalması ve balıklavaların (375 0001) olumsuz etkilenmesi sonucunu doğurmaktadır. Hazar kıyısındaki en etkin limanlar Bakü, Astrakhan, Mahaçkale, Guriev, Krasnovodsk, Bender- Enzeli ve Bender-Türkmen’dir.

—Tar. Çin ve Hindistan’la Yunanistan arasındaki ticaret yolları üstünde oluşu dolayısıyla tarih boyunca büyük bir önem taşıyan Hazar denizi'nin, daha İ.Ö. VIII. yy.'dan başlayarak, Karadeniz kıyılarında kolonileri bulunan Yunanlılar tarafından kullanıldığı bilinmektedir. Strabon'un verdiği bilgilere göre, Karadeniz'den Rion ve Kivirili ırmaklarına giren Yunanlılar, karadan Kura ırmağına ulaştıktan sonra yerli denizcilerin yardımıyla Hazar'ın karşı kıyısına doğru yollarına devam ederlerdi.

Sonraki yüzyıllarda rus korsanları da Kura ırmağından inerek, Bağdat'tan sonra müslümanların en büyük kenti olan Barda’yı (Berzaa) ve kıyılarda yer alan öteki kentleri yağmaladılar. XII. yy.'da Karadeniz'in Kafkasya, Azak ve Kırım kıyılarında bulunan eski yunan kolonilerini ele geçiren Venedikliler ve Cenevizliler, Don ve Idil ırmaklarından Hazar denizi’ne geçtiler ve buradaki bazı limanları ticaret merkezleri haline getirdiler. Böylece Avrupa devletleri de aralarında yaptıkları bir antlaşmayla, kendilerine Anadolu yolunu kapatan Mısır'a karşı, Çin ve Hindistan’dan gelen malları İskenderiye'den almayarak, Hazar denizi üzerinden taşımaya başladılar XVI. yy.’ın sonlarına doğru, Ruslar'ın Hazar denizi’ne açılmak için bazı girişimleri görüldü. Osmanlı-safevi savaşlarının kızıştığı bu dönemde Kırım ve Kafkasya'yı ele geçirerek Karadeniz'de egemenliklerini kabul ettiren OsmanlIlar da buralardaki venedik ve Ceneviz kolonilerini ortadan kaldırdıktan sonra Hazar denizi'ne geçmek için Don ve idil ırmaklarını bir kanalla birleştirmeyi düşündüler. Ancak daha atik davranan ingilizler, Kuzey denizi'nden başlayarak Moskova yoluyla indikleri Hazar kıyılarında ticari üstünlük sağladılar.

1558-1581 yılları arasında Buhara'ya, İran’a ve Şirvan'a birçok seferler yapan ingilizler, Şirvan ve Dağıstan'ın OsmanlIlar tarafından ele geçirilmesi üzerine Hazar'dan çekildiler. Bununla birlikte XVII. yy.'ın ikinci yarısına doğru buralardan geçmiş olan Evliya Çelebi, Seyahatnamesi 'nde deniz ticaretinin hâlâ canlılığını koruduğunu, Şirvan limanlarından birinde bin dolayında gemi gördüğünü, Çin’den ve Rusya'dan Bakü’ye gelen tüccarların buradan tuz, safran, ipek aldıklarını yazmaktadır. XVIII. yy.'da OsmanlIlar, İran'ın Hazar denizi kıyılarındaki eyaletlerini fethetmek isteyen rus çarı Petro l'e karşı harekete geçtilerse de, Fransa’nın araya girmesiyle imzalanan antlaşma sonucu, Gürcistan, Azerbaycan ve Dağıstan’ın bağımsız kalmaları koşuluyla Hazar denizi kıyılarının Ruslar'da kalması kabul edildi. Ne var ki Türkistan ve KafkasTürkleri, Hazar denizi'nin Ruslar’ın denetimi altında bulunmasına uzun yıllar direndiler. Şeyh Şamil'in teslimi (1859), özellikle de Türkistan'ın Çarlık Rusyası tarafından işgal edilmesi üzerine bölgede egemenlik, bütünüyle Ruslar'ın eline geçti. Birinci Dünya savaşı'ndan sonra kısa bir süre Iran, Azerbaycan, Türkistan ve Dağıstan'ın denetimi altına giren, daha sonra güney bölümü dışında SSCB sınırları içinde kalan Hazar denizi, SSCB’nin dağılmasıyla kıyı devletleri arasında bölüşüldü. Kuzey bölümü Rusya'da, güney bölümü İran'da kalırken, orta batısı Azerbaycan, doğu bölümü güneyde Türkmenistan, kuzeyde Kazakistan sınırları içinde kaldı.

Kaynak: Büyük Larousse
SİLENTİUM EST AURUM

Benzer Konular

18 Kasım 2008 / Misafir Türkiye Coğrafyası
6 Haziran 2011 / ThinkerBeLL Deniz Bilimleri
21 Ocak 2012 / Misafir Soru-Cevap
23 Şubat 2014 / Jumong Sinema tr