Engelli Sporları Nedir? Engelli Sporları

ENGELLİLERİN SPORLARI
Okçuluk 1948 Stoke Mandeville Oyunları okçuluk yarışmaları ile açıldı ve bu sporun önemi 44 yıl sonra Paralimpik sporcu Antonio Rebollo, Barcelona’da Olimpik ve Paralimpik ateşleri yaktığında en yüksek noktaya ulaştı. Bu dalda birey ve takım etkinlikleri, ayakta ve tekerlekli sandalye yarışmaları düzenlenmektedir. Ampüte, beyin felçli ve tekerlekli iskemleli oyuncular yarışmaktadır.

Atletizm
En fazla etkinlik ve katılıma sahip bu dal Paralimpik Oyunlar’ın gelişimini de yansıtmaktadır. Gülle, disk atma, cirit, ve sopa atma (beyin felçli sporcular için) da dahil olmak üzere dokuz alan yarışması gerçekleştirilir. Diğer etkinlikler; uzun, yüksek, üç adım atlama, pentatlon ve maratonu içermektedir. Atletizmde her kategoriden engelli sporcu yarışmaktadır.

Basketbol
En popüler sporlardan biri olan basketbol, tekerlekli sandalyeli sporcular tarafından oynanmaktadır. Pota yüksekliği ve saha boyutları uluslararası Basketbol Federasyonu (FIBA) yönetmeliğine uygundur. Bütün uluslararası basketbol karşılaşmaları 40 dakika sürmektedir.

Boccia
Bir dikkat oyunu olan boccia, Paralimpik Oyunlar’daki çıkışını Barcelona’da gerçekleştirdi. Bu oyun, boyun felçli sporcuların uzun, dar bir oyun alanında deri topları beyaz bir hedef topun olabildiğince yakınına atmaları ile gerçekleştirilir. Bayanlar ve erkekler takım ve birey etkinliklerinde yarışır. Boccia İtalya kökenli bir oyundur.

Bisiklet
Pist ve yol bisiklet yarışları, rahatsızlıklara göre üç sınıfa ayrılmaktadır; beyin felci, görme bozukluğu ve hareket bozukluğu.

Binicilik
Her gruptan engelli sporcular bu dalda aynı kategorideki sporcularla dresaj etkinliklerinde yarışır.

Eskrim
Bu spora tekerlekli sandalyeli, ampüte ve beyin felçli oyuncular katılır. Bütün sporcular yere bağlı tekerlekli sandalye üzerinde yarışır. Böylece bedenin üst kısmının rahatça hareket etmesi sağlanmış olur.

Futbol
Çeşitli derecelerde beyin felci olan sporcuların oynadığı bir futbol türüdür. Kurallar, bazı değişiklikler dışında olimpik futbolla aynıdır. Her takımda 11 yerine 7 oyuncu yer alır. Saha daha küçüktür ve maçlar 20’şer dakikalık iki devre halinde oynanır.

GolBol
Bu spor, iki ucunda birer kale bulunan bir sahada görme engelliler tarafından oynanır. Amaç, topu rakip savunmayı aşarak kaleye atmaktır. Her takımda üç oyuncu bulunur. Yarışma topunun içindeki bir çıngırak, savunma oyuncularının topun yerini belirleyerek kaleyi korumalarını sağlar. İki yedi dakikalık devre sonunda yüksek skoru alan taraf kazanır.

Judo
Judodaki dokunma, denge ve duyarlılık unsurları tamamen ya da kısmen görme özürlü oyuncuların gelişmiş becerilerini sergilemelerine fırsat verir. Sporcular küçük değişikliklerle birlikte Uluslar arası Judo Federasyonu kurallarına uygun olarak yarışırlar. Bütün etkinlikler nakavt karşılaşmalarıdır.

Ağırlık kaldırma
Paraplejik, ampüte, çocuk felci ve beyin felci olan sporcuların yaptığı bu spor yalnızca “bench press” dalını içerir.

Rugby
İleri derecede omurga hasarı görülen sporcuların oynadığı rugby, Sydney 2000’de ilk kez paralimpik bir spor olarak oynandı. Rugby’nin, dünyada en hızlı gelişen tekerlekli sandalye sporu olduğuna inanılmaktadır.

Yelken
Engelli sporcular yelken aktivitelerine bazı ekipman değişiklikleriyle katılabilirler. Yelkende de ilk paralimpik yarış Sydney 2002’de gerçekleştirilmiştir.

Atıcılık
Sporcular bu dalda iki kategoride yarışırlar; tekerlekli sandalyede ve ayakta. Bayan ve erkek sporcular tabanca ve tüfek atışlarında mücadele ederler. Havalı tüfek ve 22 kalibre atışları da yarışmalarda yer alır.

Yüzme
Yüzme yarışları bütün sporculara açıktır. Etkinlikler iki gruba ayrılır; görme engelli sporcular ve diğerleri. Atlanta’da ilk kez olarak zihinsel engelli sporcular da yüzme dalında yarıştılar. Yüzme, seçkin paralimpik sporcuların başarılarının dikkat çekmesinde rol oynamıştır. Örneğin, Amerikalı bir paralimpik sporcu, Amerikan Olimpiyat Takımı’na girebilmek için gereken saniyeye 1/100 gibi az bir süre farkla yaklaşmıştır.

Masa tenisi
Birey ve takım karşılaşmaları oynanır. Tekerlekli sandalyedeki sporcular için ayarlamalar gerçekleştirilir.

Tenis
Tenis, tekerlekli sandalyedeki sporcular tarafından oynanır. Geleneksel tenisten tek farkı, topun karşılanmadan önce kortta iki kez sekebilmesidir. Oyuncular iki grand slam turnuvasına katılırlar; US Open ve Avustralya Open... Uluslararası Tekerlekli Sandalye Federasyonu tarafından sıralamaya tabi tutulurlar. Oyuncular, bayan ve erkek, tek ve çift kategorilerinde yarışır.

Voleybol
Ampüte ve “Les Autres” kategorisindeki sporcular tarafından oynanan voleybol, oturarak ve ayakta olmak üzere iki ayrı şekilde oynanır. Oturarak oynayan sporcular daha küçük bir sahada, daha alçak bir filede mücadele eder.

AĞIRLIK KALDIRMA
Ağırlık kaldırmadünyanın en hızlı gelişen Paralimpik spor dalıdır. İlk kez 1964'te yapılan 2. Paralimpik Oyunlar'da programa alınan ağırlık kaldırma yarışmalarına, yalnızca omurgası zedelenmiş sporcular katılabiliyordu.Zaman içinde öteki engelli gruplarının da katılımının ve engelsiz sporculara uygulanan kuralların geçerli olmasının sağlanmasıyla, bu dalda önemli değişiklikler ve gelişmeler oldu. 1992 Barselona Paralimpik Oyunları'nda, ağırlık kaldırma yarışmalarında 25 ülkenin sporcuları yarıştılar. 1996 Atlanta Oyunları'na gelindiğinde bu sayı iki katından fazla artmıştı; 58 ülkenin sporcularının yarıştığı '96 Paralimpik Oyunları'nda bu dalda yarışmak üzere 68 ülke kayıt olmuş, ancak bütçe yetersizliği nedeniyle 10 ülke yarışamamıştı. 1996'dan beri bu sayı beş kıtadan toplam 109 ülkenin üyeliğiyle devamlı bir artış göstermektedir. Uluslararası Paralimpik Komitesi'ne bağlı (IPC) 'IPC Powerlifting Comittee', 10 ağırlık sınıfında, değişik engelli kategorilerinden bayan ve erkek sporcuların karşılaşmalara katılımını sağlamaktadır. Ağırlık kaldırma yarışmalarını yöneten, 'IPC Powerlifting Comittee' 1989 yılında kuruldu. Bu komite bir başkan, bir doktor, üç üye ve bir sporcu temsilcisinden oluşmaktadır ve tüm Paralimpik Oyunlar'da olduğu gibi sorumlular, gönüllü kişilerdir. Komitenin başkanı, Uluslararası Federasyon'un bağlantı kurduğu asıl sorumlu olarak bu sporu her türlü toplantıda temsil eder ve bu alanda düzenlenen Dünya Şampiyonaları, Paralimpik Oyunlar ve Bölge Yarışmaları'nı düzenleyen komitelere gerekli desteği verir. Paralimpik Oyunların, dünya, bölge ve kıta yarışmaları sonuçlarının ve dünya ve kıta rekorlarının bütün sporcular ve teknik adamlar tarafından izlenebilmesi için bir 'dünya sıralaması sistemi' geliştirilmiştir. 2000 Sydney Olimpiyatları'nda, ilk kez bayanlar da ağırlık kaldırma yarışmalarına katılmışlardır.

ATICILIK
Atıcılık yarışmaları havalı ve 22 kalibrelik silahlar dalında yapılır. Yarışmaların kurallarıUluslararası Engelliler Atıcılık Komitesi tarafından belirlenir ve kurallar herhangi bir engeli olmayanlar ile engelli sporcular arasındaki farkları dikkate alır. Atıcılık yarışmalarında, değişik engelli sınıflarına dahil, ancak aynı yetilere sahip sporcuların birlikte, bireysel ya da takım halinde yarışmalarını sağlayacak fonksiyonel bir sınıflandırma sistemi kullanılır.

ATLETİZM
Atletizm 1960'tan beri Paralimpik Oyunlar'ın kapsamındadır. Atletizm yarışmaları tüm engelli kategorilerindeki sporculara açıktır. Bazı sporcular tekerlekli sandalyeyle, bazıları protezle, görme engelliler de görme yetisi olan eşlikçileriyle beraber yarışırlar. Yarışmalar koşma, atma, atlama, pentatlon ve maraton dallarında yapılır. Sporcular işlevsel sınıflandırmalarına göre yarışırlar ve mümkün olan en fazla sayıda sporcunun katılımını sağlamak amacıyla bu yarışma tanımları sürekli yenilenir.

BİSİKLET
Bisiklet yarışları engelli sporcular için görece yeni bir spor dalıdır. 1980'lerin başında ilk kez görme engelliler bisiklet dalında yarışmaya başladılar. Beyin felci (cerebral palsy) ve ampute kategorileri ise 1984 Uluslararası Engelli Oyunları'nda yarışmalarına katıldı. 1992 Paralimpik Oyunları'na kadar ayrı yarışan bu üç engelli grubu, 1992'de hem pist, hem de yol yarışlarında olağanüstü başarı gösterdiler. Bisiklet yarışları tekler ve takım (bir ülkeyi temsilen üç kişi) yarışları olarak yapılır. Beyin felci kategorisinde standart yarış bisikletleri ve bazı sınıflarda üç tekerlekli bisiklet kullanılır. Görme engelli sporcular, görme yetisine sahip bir takım arkadaşlarıyla iki kişilik bisikletlerde yol ve zaman (time trial) yarışlarına katılırlar. Ampute ve kalıcı hareket bozuklukları olan sporcular ise ihtiyaçlarına göre yapılmış, özel bisikletlerle bireysel yol yarışlarına katılırlar.

BOCCIA
İlk kez 1992 Barcelona Oyunları'nda programa alınmışsa da kökleri çok eskilere dayanan bir spordur. Beyin felci (cerebral palsy) kategorisindeki sporcular arasında çok sık oynanır. Boccia yarışmacının kas kontrolünü ve dikkatini ölçer. Karşılaşmalarda oyuncuların konsantrasyonu ve dikkati hemen göze çarpar.Boccia'da amaç deriden yapılmış topları atarak, vurarak ya da yardımcı bir alet kullanarak ilerletmek ve hedef olarak koyulan küçük beyaz topa olabildiğince yaklaştırmaktır.Sporcular tek ya da takım halinde yarışırlar. Yarışma zemini düz ve pürüzsüzdür.

FUTBOL
Futbolun uluslararası popülaritesi, bu sporun Paralimpik Oyunlar'da da oynanması ve yaygınlaşması sonucunu getirmiştir. Yalnızca beyin felci (cerebral palsy) engellisi olan erkek sporcuların katıldığı futbol karşılaşmalarında, bazı küçük değişikliklerle FIFA kuralları uygulanır. Bu değişiklikler oyunun heyecanını arttırmak ve oyunu, sporcuların engellerini dikkate alarak düzenlemek amacına yöneliktir. Ofsayt kuralının olmaması, sahanın ve kalenin daha küçük olması, taç atışlarının tek kolla da yapılabilmesi değişikliklere verilebilecek örnekler arasındadır. Bir takım en az 11 oyuncudan oluşur.