Falih Rıfkı Atay

1894'te İstanbul'da doğdu. Darülfünun (İstanbul Üniversitesi) Edebiyat Fakültesi'ni bitirdi. 20 Mart 1971'de İstanbul'da yaşamını yitirdi. 1911'de "Tecelli" dergisinde ilk şiirleri, Servet-i Fünun dergisinde ilk denemeleri yayınlandı. 1913'te Tanin gazetesinin başyazarı oldu. İstanbul mektupları, röportajlar, köşe yazıları yazdı. 1913-1914'te Bahriye ve Dahiliye kalemlerinde çalıştı. 1'inci Dünya Savaşı'nda yedeksubay olarak Suriye'de bulundu. 4'üncü Ordu Komutanı Cemal Paşa'nın özel kaleminde görev yaptı. Cemal Paşa Bahriye Nazırı olunca bakanlıkta çalışmaya başladı. Heybeliada Çarkçı Mektebi'nde Türkçe öğretmenliği yaptı. 1918'de birkaç arkadaşıyla birlikte Akşam gazetesini kurdu. Gazetenin Kurtuluş Savaşı'nı desteklemesi nedeniyle divan-ı harpte yargılanıp tutuklandı. 2'nci İnönü Savaşı'nın kazanılmasından sonra serbest bırakıldı, Anadolu'ya geçti. 1922'den sonra Bolu ve Ankara milletvekili olarak Meclis'e girdi. Atatürk'e yakın kişiler arasında yer aldı. Cumhuriyet Halk Partisi'nin yayın organı olan Hakimiyet-i Milliye gazetesinde, ardından Ulus'ta yayınlanan köşe yazılarında, Osmanlı Devleti'nden Cumhuriyet'e geçişin yarattığı sorunlar üzerinde durdu. Yapılan reformları ve Batılılaşma çalışmalarını savundu. Gezi yazılarıyla Cumhuriyet döneminin ilk örneklerini verdi. 1950'de Demokrat Parti iktidarından sonra 1952'de İstanbul'da "Dünya" gazetesini kurdu. Yaşamının sonuna kadar bu gazetede başyazılar ve röportajlar yazdı.

Sponsorlu Bağlantılar

ESERLERİ

FIKRA:
Niçin Kurtulmamak (1953)
Çile (1955)
İnanç (1965)
Kurtuluş (1966)
Pazar Konuşmaları (1966)
Bayrak (1970)

ANI:
Atatürk'ün Bana Anlattıkları (1955)
Çankaya (1961)
Atatürk Ne İdi (1968)

GEZİ:
Faşist Roma, Kemalist Tiran, Kaybolmuş Makedonya (1930)
Denizaşırı (1931)
Yeni Rusya (1931)
Moskova-Roma (1932)
Bizim Akdeniz (1934)
Taymis Kıyıları (1934)
Tuna Kıyıları (1938)
Hind (1944)
Yolcu Defteri (1946)


Falih Rıfkı Atay (1894 - 1971)

1894 yılında İstanbul'da doğdu. Fıkra, makale, gezi türlerindeki gazete yazılarıyla ve özellikle Atatürk'ü yakından tanıtan anılarıyla ün kazanan Falih Rıfkı Atay, Kovacılar semtindeki Rehberi Tahsil Rüştiyesi'ni bitirdikten sonra Hüseyin Cahit'in Yalçın müdürlük yaptığı Mercan İdadisi'nde öğrenimini tamamladı. Darülfünunun Edebiyat bölümünü bitirdi. İdadide edebiyat öğretmeni olan Celal Sahir Erozan ile kendisinden bir ileri sınıfta okuyan Orhan Seyfi Orhon, Falih Rıfkı'nın edebiyat zevkinin gelişmesine yardımcı oldular. İlk Yazıları, Serveti Fünun dergisinin genç yazarlara ayrılan ek sayfalarında yayımlanan Falih Rıfkı'nın Tecelli(1911) dergisi ile Süleyman Bahri'nin yönettiği Kadın(1912) dergisinde Cenap Şahabettin ile Ahmet Haşim'in eserlerini hatırlatan şiirleri çıktı.
1912'de Tanin gazetesinde düz yazıları yayımlanmağa başladı; İstanbul Mektupları, Edirne mektupları gibi yazıları çıktı. 1913-1914 yıllarında sadaret ve Dahiliye Nazırlığı kalemlerinde çalıştı. Dahiliye Vekili Talat Paşa ile birlikte gittiği Bükreş'ten Tanin gazetesine röportaj yazıları yolladı. Bu dönemdeki yazıları, Türkçülük ve Türkçecilik akımlarının etkisini taşıyordu. I. Dünya Savaşında yedek subay olarak Suriye'ye gitti; 4. Ordu kumandanı Cemal Paşa'nın hususi katipliğini yaptı. Suriye ve Filistin'deki savaş anılarını "Ateş ve Güneş" (1918) kitabında topladı. Cemal Paşa'nın Bahriye nazırı olması üzerine Kalemi Mahsusa müdür yardımcılığına getirildi (1917). Kazım Şinasi Dersan, Necmettin Sadık Sadak, Ali Naci Karacan ile birlikte Akşam Gazetesini çıkarmağa başladı (1918). Bu gazetede Günün Fıkraları başlığıyla sürekli yazılar yazdı. Kurtuluş Savaşını destekleyen etkili yazıları dolayısıyla idam istenerek Kürt Mustafa Divanı Harbi'ne verildi. Fakat İnönü Zaferinin kazanılması üzerine Divanı Harp tutumunu değiştirdiği için idamdan kurtuldu. Kurtuluş Savaşı sona erdiği sırada İzmir'de Atatürk ile görüşmeğe gelen gazeteciler arasındaydı. Atatürk'ün isteği üzerine İkinci Büyük Millet Meclisi'ne Bolu'dan milletvekili seçildi (1922). Daha sonra uzun yıllar Ankara Milletvekili olarak T.B.M.M.'de bulundu. Hakimiyeti Milliye, Milliyet ve Ulus gazetelerinin başyazarlığını yaptı.
Yeni Türk Alfabesinin hazırlanması ve uygulanması sırasında Dil Encümeninde görev aldı. Serbest Cumhuriyet Fırkası'nın tutumuna şiddetle karşı çıktı. Ulus gazetesinin başyazarlığını yaptığı dönemde Ankara şehir planı jürisinde üyelik ve İmar Komisyonunda başkanlık yaptı. 1946'da çok partili döneme geçildikten sonra Ulus gazetesinde CHP'nin savunuculuğunu sürdürdü. Demokrat Parti'nin 1950'de iktidara geçmesinden sonra Dünya Gazetesini kurarak (1952) muhalefete geçti; yeni iktidara karşı Atatürk devrimlerini savundu.
Falih Rıfkı Atay, sağlam, atak, çekici, anlatımı ve duru Türkçesiyle Cumhuriyet basınının Encümeninde usta kalemlerinden biriydi. Günlük siyasi olayları ele alan başyazı ve fıkraları yanında Ulus ve Dünya gazetelerinde Pazar günleri yayımladığı haftalık yazılarında çok usta bir deneme ve söyleşi yazarı niteliği gösteriyordu. Gezi ve anı türlerinde Cumhuriyet döneminin çok ilginç ürünlerini verdi.


.

Sponsorlu Bağlantılar

Falih Rıfkı Atay

(1894, İstanbul-1971, İstanbul)
Yazar.

Öğrenimini Mercan İdadisi ve Darülfünun'da tamamladı. Bir süre Sadaret Kalemi'nde kâtiplik ve Dahiliye Nezareti'nde Talat Paşa'nın hususi kalem memurluğunda bulundu (1912-1913). I. Dünya Savaşı'nda 4. Ordu Kumandanı Cemal Paşa'nın özel isteği üzerine yedek subay talimgâhından Suriye'deki karargâhına hususi kâtip olarak alındı (1914). Bu cephedeki bozgundan sonra savaşın son yılında Cemal Paşa'nın, Bahriye nazırlığına getirilmesi üzerine, hususi kalem müdürlüğüne atandı (1918). Bir süre de Heybeliada Çarkçı Mektebi'nde Türkçe öğretmenliği yaptı. Necmettin Sadak'la birlikte kurduğu Akşam gazetesinde (20 Eylül 1918), Millî Kurtuluş Savaşı'nı destekleyen yazılar yayımladı. Daha sonra Ankara'ya geçti. Hâkimiyet-i Milliye gazetesinde başyazarlık görevine getirildi. Bolu'dan milletvekili seçilerek (1923) parlamentoya girdi. Tek parti döneminde CHP'nin organı Ulus gazetesinde başyazarlık yaptı. Ankara'dan milletvekili seçildi (1923-1950). Bir süre Yeni İstanbul gazetesinde yazdıktan sonra Bedii Faik'le birlikte kurduğu Dünya gazetesinde başyazarlık yaptı (1952-1971). İlk gençlikleri II. Meşrutiyet yıllarına rastlayan çoğu yazar gibi, edebiyat ve politika ilişkilerinin iç içe göründüğü, eski ile yeninin amansız savaşlar içinde bulunduğu bir sorunlar döneminde yetişmişti. Falih Rıfkı ve kuşağı, bu kargaşa içinde hürriyetçiliği, Enver Paşa'nın arkasından gitmek, vatanseverliği Alman generallerinin emrine girmekten başka ufuklarda arama gücünü Mustafa Kemal Paşa'yı tanıdıktan sonra buldular.

Tarih, gelenek ve kurumlarıyla birlikte çökme süreci tamamlanmakta olan imparatorluğun yapısındaki 50-60 yıllık çatışmada doğan güçlere yeni bakış açıları kazandırdı. Falih Rıfkı da gelişen güçlerin parlak isimlerinden biri olarak genç yaşta geniş ün yaptı. 19 yaşında Tanin gazetesinin yazı kadrosuna girmiş, 24 yaşında Akşam gazetesinin kurucuları arasına katılmıştı. Önce İttihat ve Terakki liderlerinin, sonra Mustafa Kemal Paşa'nın yakınları arasında bulunmakla, tarihimizin en hareketli iki döneminde olayları çok yakından izleme olanağı kazandı. Liderlerin kişiliklerini, gözlediği olayları edebiyattan gelmiş bir kalemin renkliliği içinde yansıtmasını biliyor, işlediği konulara geniş açılardan bakma yetkinliğiyle eğilirken yalın, değişik, anlaşılır bir dil kurmayı da başarıyordu. "Zeytindağı" ve "Çankaya"nın, bu özelliklerin sergilendiği yakın tarihimizin ilginç belge kitaplarından biri olma niteliği kazanması, usta anlatımıyla gözlem türlerinde de bu ustalığı ve renkliliği koruduğu, dilimizin özleşme akımı içinde üstün yerleri olan örnekler verdiği söylenebilir.

Başlıca yapıtları:

• "Ateş ve Güneş" (anılar, 1918),
• "Faşist Roma, Kemalist Tiran, Kaybolmuş Makedonya" (gezi notları, 1930),
• "Deniz Aşırı" (gezi notları, 1931-1938),
• "Yeni Rusya" (gezi notları, 1931),
• "Zeytindağı" (anılar, 1932),
• "Moskova - Roma" (gezi notları, 1932),
• "Roman" (1932),
  
• "Eski Saat" (fıkralar, 1933),
• "Bizim Akdeniz" (gezi notlar, 1934),
• "Taymis Kıyıları" (gezi notları, 1934),
• "Tuna Kıyıları" (gezi notları, 1938),
• "Hint" (gezi notları, 1944),
• "Niçin Kurtulmamak?" (fıkralar, 1953),
• "Başveren İnkılâpçı" (inceleme, 1954-1958),
• "Çile" (fıkralar, 1955),
  
• "Atatürk'ün Bana Anlattıkları" (anılar, 1955),
• "Mustafa Kemal'in Mütareke Defteri" (anılar, 1955),
• "Babanız Atatürk" (1955),
• "Çankaya" (2 cilt, 1969),
• "Batış Yılları" (anılar, 1963),
• "İnanç" (yazılar, 1965),
• "Atatürk'ün Hatıraları 1914-1919" (1965),
• "Kurtuluş" (konuşmalar, 1966),
• "Atatürkçülük Nedir?" (1966),
• "Atatürk Ne İdi?" (anılar, 1968),
• "Bayrak" (1970).