Nazım Nedir?
VIP Silent storM
Nazım Nedir?
MsXLabs.org & MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi
Belli ölçüye ve uyak düzenine bağlı anlatım yolu.
Arapça nazm sözcüğü "dizme, sıralama, düzene koyma" anlamındadır. Eskiden nazım yazanlara nâzım, nazım biçimindeki yazılara manzum, küçük nazım parçalarına da manzume denilmiştir. Nazımda amaç, ahenkli, etkili anlatımdır. Bu nedenle nazım cümlesi biçiminde nitelenebilecek mısralarda, nesirde olduğu gibi sözdizimi kurallarına uymak zorunlu değildir. Nazmın üç temel ögesi vardır: Vezin (ölçü), kafiye (uyak) ve nazım biçimi. Ses değeri ya da hece sayısı eşitliğine dayanan vezinle, ses benzerliğine dayanan kafiyeden ahengi sağlamada yararlanılır. Mısraların kümelenişi ve kafiyelerin sıralanış düzeni ise nazım biçimlerini oluşturur. Bütün ulusların yazı öncesi dönemlerinde, ölçülü, uyaklı olduğu için kolayca bellenen, ezberlenen nazmın, nesirden önce doğup geliştiği bilinmektedir. Yazının kullanılmaya başlanmasından sonra da, baskı tekniğinin ilkelliği, yazılan yapıtların çoğaltılmasının zorluğu, nazmın kullanım alanının daha geniş olmasına yol açmıştır. Nesirde bile secili anlatıma gidilmesi, nazmın özelliklerinden yararlanılması, giderek nazım biçiminde sözlükler düzenlenmesi de bunun sonucudur. Felsefenin ve bilimlerin gelişmesi, matbaanın kullanımı, nazmın bu yaygınlığını sınırlamıştır. Denilebilir ki uygarlığın anlatım yolu nesirdir. Türk edebiyatında da, nazmın, Tanzimat'tan başlayarak anılan yaygınlığını yitirdiği görülür.
Nazmın üç ana ögesi olan ölçü, uyak ve nazım biçimi, Türk edebiyatının gelişim sürecinde, gerek belli dönemlerde gerekse divan ve halk edebiyatında farklı özellikler gösterir. Bu ögelerden, belli bir ölçüye bağlı dizelerin kümelenişi; uyak düzeni, uzunluk-kısalık, bölümleniş gibi biçimsel kuralların belirlediği nazım biçiminin edebiyat tarihimizde önemli bir yer tuttuğu görülür. Eski Türk edebiyatında, kuramcılar birbirinden ayırsalar da nazım ile şiir bir tutulmuştur. Buna şiirde ölçü, uyak, nazım biçimi ögelerinin temel alınması neden olmuştur. Oysa manzum bir parçanın şiir sayılabilmesi için sanat değeri taşıması gerekir. Her şiirnazımdır, ama her nazım şiir değildir. Çünkü şiirin, manzum olması, yani nazım biçiminde yazılması ya da söylenmesi yetmez. Nazım salt bir anlatım yoludur. Bu anlatım yolunun sanatsal değer taşıyacak biçimde kullanılmasıyla şiire ulaşılabilir.
MsXLabs.org & MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi
Sponsorlu Bağlantılar
Belli ölçüye ve uyak düzenine bağlı anlatım yolu.
Arapça nazm sözcüğü "dizme, sıralama, düzene koyma" anlamındadır. Eskiden nazım yazanlara nâzım, nazım biçimindeki yazılara manzum, küçük nazım parçalarına da manzume denilmiştir. Nazımda amaç, ahenkli, etkili anlatımdır. Bu nedenle nazım cümlesi biçiminde nitelenebilecek mısralarda, nesirde olduğu gibi sözdizimi kurallarına uymak zorunlu değildir. Nazmın üç temel ögesi vardır: Vezin (ölçü), kafiye (uyak) ve nazım biçimi. Ses değeri ya da hece sayısı eşitliğine dayanan vezinle, ses benzerliğine dayanan kafiyeden ahengi sağlamada yararlanılır. Mısraların kümelenişi ve kafiyelerin sıralanış düzeni ise nazım biçimlerini oluşturur. Bütün ulusların yazı öncesi dönemlerinde, ölçülü, uyaklı olduğu için kolayca bellenen, ezberlenen nazmın, nesirden önce doğup geliştiği bilinmektedir. Yazının kullanılmaya başlanmasından sonra da, baskı tekniğinin ilkelliği, yazılan yapıtların çoğaltılmasının zorluğu, nazmın kullanım alanının daha geniş olmasına yol açmıştır. Nesirde bile secili anlatıma gidilmesi, nazmın özelliklerinden yararlanılması, giderek nazım biçiminde sözlükler düzenlenmesi de bunun sonucudur. Felsefenin ve bilimlerin gelişmesi, matbaanın kullanımı, nazmın bu yaygınlığını sınırlamıştır. Denilebilir ki uygarlığın anlatım yolu nesirdir. Türk edebiyatında da, nazmın, Tanzimat'tan başlayarak anılan yaygınlığını yitirdiği görülür.
Nazmın üç ana ögesi olan ölçü, uyak ve nazım biçimi, Türk edebiyatının gelişim sürecinde, gerek belli dönemlerde gerekse divan ve halk edebiyatında farklı özellikler gösterir. Bu ögelerden, belli bir ölçüye bağlı dizelerin kümelenişi; uyak düzeni, uzunluk-kısalık, bölümleniş gibi biçimsel kuralların belirlediği nazım biçiminin edebiyat tarihimizde önemli bir yer tuttuğu görülür. Eski Türk edebiyatında, kuramcılar birbirinden ayırsalar da nazım ile şiir bir tutulmuştur. Buna şiirde ölçü, uyak, nazım biçimi ögelerinin temel alınması neden olmuştur. Oysa manzum bir parçanın şiir sayılabilmesi için sanat değeri taşıması gerekir. Her şiirnazımdır, ama her nazım şiir değildir. Çünkü şiirin, manzum olması, yani nazım biçiminde yazılması ya da söylenmesi yetmez. Nazım salt bir anlatım yoludur. Bu anlatım yolunun sanatsal değer taşıyacak biçimde kullanılmasıyla şiire ulaşılabilir.
Tesadüfen Zirveye Çıkılmaz... Çıkılsa Bile Durulmaz...
