Elealı Zenon

Elealı Zenon
Zenon (M.Ö. V. yüzyıl), Yunan filozofu ve matematikçisi. Aristoteles tarafından diyalektiğin kurucusu olarak nitelenir. Parmenides'in öğrencisi olan Elealı Zenon'un, mantık ve matematiğin gelişmesinde önemli rol oynayan ünlü paradoksları süreklilik ve sonsuzluk kavramlarının açıklık kazanmasına değin çözümsüz kalmıştır.

Zenon, varlığın birliğini ve sürekliliğini ortaya koymak için bulduğu kanıtlarla (ok kanıtı, kaplumbağa kanıtı, vb.) hareketin varlığına karşı çıktı. Parmenides'in soyut, analitik tarzını sürdürmüş, ama rakiplerinin tezlerinden yola çıkarak reducito ad absurdum (saçmaya indirgeme) yöntemiyle bunları çürütmüştür. Aristoteles tarafından diyalektiğin bulucusu kabul edilmesinin nedeni de büyük olasılıkla bu çıkış noktası ve çok etkili olan çürütme yöntemidir.

Zenon'un yaşamı süresince matematik çıkarsamalarının etkili olduğunu düşünmek zordur. Ama paradokslarıyla ortaya koyduğu matematiksel bir sürekliliğe ilişkin mantıksal sorunlar ciddi ve temellidir. Aristoteles'in bunlara getirdiği çözüm de oldukça yetersiz kalır. Zenon, Elea tiranına düzenlenen bir suikaste karıştığı için öldürüldü.

ZENON Elealı, yunanlı filozof; Parmenides’in öğrencisiydi, İ.Ö. 490-485 arasında doğdu ve Diogenes Laertios'a göre, doğduğu kentin bir tiranının verdiği işkence cezasında öldü. Varlığın birliğini ortaya koymak için, ünlü kanıtlarıyla hareketin, dolayısıyla çokluğun olanaksızlığını tanıtlamaya çalıştı. Zenon'un paradoks (ya da çatışkı) olarak adlandırılan kanıtları (kaplumbağaya hiçbir zaman yetişemeyen Akhilleus, uçan ve hareketsiz olan ok vb.), düşünce tarihinde büyük bir rol oynadı. Bu paradoksların çûrütülmesi, Zenon’un son derece küçük ve bölünmez öğelere kadar bölünebilir olarak kabul ettiği uzam ve zaman üzerindeki görüşünün eleştirisine dayanıyordu ve bu eleştiri, günümüzde yeni uzam ve zaman görüşleri önerilmesine yol açtı. Elealı Zenon bir doğa incelemesi, tartışmalar, Empedokles üzerine eleştirel bir yorum gibi yapıtlar yazdı. Simplikios felsefi diyaloğu, onun bulduğunu söyler. Zenon'un paradokslarını Aristoteles, Physika adlı yapıtında (kitap 9) açıklayıp eleştirdi.