Arama

Dalgalar Fiziği

Güncelleme: 10 Haziran 2011 Gösterim: 90.949 Cevap: 4
kompetankedi - avatarı
kompetankedi
VIP Bir Dünyalı
3 Şubat 2008       Mesaj #1
kompetankedi - avatarı
VIP Bir Dünyalı
Dalgalar Fiziği

Sponsorlu Bağlantılar
Pek çok esnek cisimlere bir kuvvet uygulanıp kesildiğinde titreşim hareketi yapar. Yani, bu cisimlerin şekilleri bir kez bozulduğu zaman, denge konumuna gelmeye çalisir. Hatta bir kati içindeki atomlar, komsu atomlara bir yayla bağlıymış gibi bir denge konumuna göre titreşir.
Dalga hareketi titreşim (salınım) olayı ile yakından ilgilidir. Ses dalgaları, deprem dalgaları, gerilmiş yaydaki dalgalar ve su dalgaları gibi bütün dalgalar, titreşim kaynakları tarafından oluşturulur. Bir ses dalgası, hava gibi bir ortam içinde ilerlerken ortamın molekülleri ileri-geri titreşir. Su dalgaları da bir havuzda yayılırken ,su molekülleri aşağı yukarı doğru titreşir.Dalgalar bir ortamdan geçerken ortamın parçacıkları periyodik olarak hareketine devam eder.Böylece; parçacıkların hareketi , salınan bir sarkacın yada yay bağlı bir kütlenin hareketine çok benzer.
Doğada daha pek çok olaylar vardır ki bu olayların açıklanması, dalga ve titreşim kavramlarının öncelikle anlaşılmasına bağlıdır. Örneğin; gökdelenler, köprüler gibi çok büyük yapılar, kati olmasına rağmen, onlarda titreşir. Bu gerçek onların tasarımlarını ve inşasını yapan mühendis ve mimarlar tarafından göz önüne alınmalıdır. Radyo ve televizyonun nasıl çalıştığını anlamak için, elektro manyetik dalgaların doğası ve kaynağı ile onların boşlukta nasıl yayıldığını öğrenmeliyiz. Son olarak bilim adamlarının atomik yapılar hakkında öğrendiklerinin çoğu, bilgileri taşıyan dalgalardan elde edilir. Bu yüzden atom fiziğinin teori ve kavramlarını anlamak için önce dalgaları ve titreşimleri öğrenmeliyiz.
Çoğumuz çocukken, bir çakıl taşını havuza düsürdügümüzde, dalgaların oluştuğunu görmüşüzdür. Çakıl taşının oluşturduğu sarsıntı küçük havuzun kenarında son bulur. Eğer, sarsıntının yakınında yüzen bir yaprağın hareketini dikkatlice incelerseniz, onun ilk konumu etrafında aşağı-yukarı hareket ettiğini, fakat sarsıntı kaynağından asla uzaklaşmadığını veya ona yaklaşmadığını görürsünüz. Yani su dalgaları (ya da sarsıntı) bir yerden başka bir yere hareket eder, fakat su onunla birlikte sürüklenmez.
Einstein ve Infeld’in bir kitabında alınan aşağıdaki okuma parçası dalga olayı ile ilgili ilginç fikirler verir:
“Washington’da başlayan küçük bir dedikodu çabucak New York’a ulaşır. Gerçi bu iki şehir arasında dedikodunun yayılmasında tek bir kişinin rol almadığı görülür. Burada, farklı iki hareket vardır: Birisi Washington’dan New York’a giden söylenti, digeri bu söylentileri yayan kişilerdir. Bir ekin tarlasından geçen rüzgar , tarlanin bir ucundan diğer ucuna yayılan bir dalga oluşturur.Burada yine, küçük salınım yapan ayrı bitkilerin hareketi ile dalganın hareketini ayırt etmeliyiz. Ortamı oluşturan parçacıklar yalnız küçük titreşimler yaparken, bütün hareket ilerleyen bir dalgadir. Burada gerçekte yeni olan şey, maddesel olmayan bazı şeylerin hareket ettiği yani madde içinde yayılanın enerji olduğunu ilk kez düşünmemizdir.”
Dünyada pek çok dalga vardır. Bunlar, mekanik ve elektromanyetik dalgalar olmak üzere başlıca iki tiptir. Mekanik dalgalara örnek verecek olursak; ses dalgaları, su dalgaları ve tanecik dalgalarıdır. Bu dalgaların her biri için bozulabilen bir fiziksel ortam olmalidir. Özellikle bu üç örnekte; hava molekülleri, su molekülleri ve tanecikler titreşmelidir. Elektromanyetik dalgalar yayılmak için bir ortama gereksinim duymaz, elektromanyetik dalgalara örnekler görünür ışık, radyo dalgaları, televizyon sinyalleri ve x- ışınları sayılabilir.
Dalga kavramı oldukça soyuttur. Bir su yüzeyine bakarken, su dalgası olarak adlandırıp gördüğümüz olay, su yüzeyinin yeni bir düzene geçme halidir. Su olmasa dalgada olmayacaktır. Sarmal yay olmasa, üzerinde ilerleyen bir dalga da mevcut olmayacaktır. Ses dalgaları, hava molekülleri olmasa, hava içinde ilerleyemeyecekti. Mekanik dalgaları, bir ortam içinden geçerken oluşturduğu sarsıntının yayılmasına karşılık geldiği seklinde yorumlarız.

Dalga Hareketi
Madde moleküllerinin titreşim hareketinden meydana gelmektedir. Basitçe bir örnek vermek gerekirse; Yan yana dizilmiş bir grup insan düşünelim. Grupta ki insanları bir madde varsayarsak, gruptaki her bir insan ise bu maddenin moleküllerinden başka bir şey olmayacaktır. Belli bir sıraya göre bu insanların yerlerinde sabit olarak hareket etmesi, bir dalga hareketi meydana getirecektir.
Bu olaya en güzel ve anlaşılır örnek Meksika Dalgası verilebilir.
Moleküllerin titreşim yönü ile dalganın hareket doğrultusu ayni ise bu tür dalgalara Boyuna Dalgalar denir. Eğer Moleküllerin titreşim yönüyle dalganın hareket yönü birbirlerine dik iseler Bu tür dalgalara da Enine Dalgalar denir. Mesela Ses en iyi boyuna dalga örneklerindendir. Girtlagimizda ses telleri vasıtasıyla titreştirilen havadaki gaz molekülleri de benzer şekilde işitilen bir mekanizmayla ses iletme vazifesini yerine getirir.
Birçok dalga çeşidi vardır. Bunlar:

  • Ses dalgaları (Boyuna dalgalardır.),
  • Su dalgaları (Enine dalgalardır),
  • Elektromanyetik dalgalar (Enine dalgalardır; örneğin X-ışınları, Gama ışınları, Kızılötesi ışınlar, Mikrodalgalar, Radyo dalgaları, vs. ),
  • Deprem dalgaları (Hem enine hem de boyuna dalgalardır)
Su dalgalarını gözümüzle görebiliriz, fakat bir ses dalgasını, bir deprem dalgasını veya bir elektromanyetik dalgayı gözle görmemiz mümkün değildir. Bu tür dalgaların sadece etkisinden dolayı varlığını hissederiz.


Kaynak: forumfizik.com

Son düzenleyen Blue Blood; 8 Temmuz 2008 20:49 Sebep: İncelendi.
The Eniqmatic - avatarı
The Eniqmatic
Ziyaretçi
24 Mayıs 2011       Mesaj #2
The Eniqmatic - avatarı
Ziyaretçi
Dalga bir ortamın (Katı,sıvı,gaz hatta plazma olabilir) maruz kaldığı etkiyi iletmesidir. Örneğin Suya bir taş attığımızda su bu etkiyi dalgalarla etrafına yayar. Bir nevi ortamın tepkisi de diyebiliriz. Örneğin aşağıdaki çatala (Diyapazon) küçük bir darbe vurduğumuzda ortama (Hava:Gaz) bir dalga salar ve bu dalgayı ses olarak duyarız.
Dalgalar Fiziği
Sponsorlu Bağlantılar

Suya bir taş atığımızda oluşan şekli biliyorsunuz eğer suda bir titreşim hareketi yaparsak ta aşağıdaki gibi dalgalar oluşur.Aşağıda iki titreşim kaynağının oluşturduğu dalgaları görüyorsunuz.
dalgaleeniikikaynak
dalgaboyugenlik

Resim-1 de bir dalganın şekli görülmektedir. dalgaların özellikleri şu şekildedir.
1-İki tepe ya da iki çukur arasındaki mesafeye dalga boyu denir ve λ ile gösterilir
2-Dalganın yüksekliği (Şiddeti) Genliktir.
3-Dalganın br saniyede oluşum sayısına frekans (f) denir.Bir dalga kaç saniyede oluşuyorsa ona da periyot (T) denir.
Bir uzun ipe bir dalga kazandırdığımızda o dalganın devam ettiğini görmüşsünüzdür.Buna atma da denir. Eğer ipin ucu serbest ise dalga sonunda olduğu gibi geri döner ama ucu sabit bir yere bağlı ise dalga ters dönüp geri gelir.
serbestuatma sabituatma
Serbest Uç Atma Sabit uç Atma
Ses dalgalarının oluşması için mutlaka bir ilk enerjiye ihtiyaç olduğunu dolayısıyla da bir bu enerjiyi aktarma ihtiyacından dolayı dalga oluştuğunu anlamışsınızdır.Dalgaların tümü enerji taşırlar. Sesdalgalarının taşıdığı enerji sayesinde ses bombası yapıldığını ve bunların da binaları yıkmakta kullanılabildiğini burada natırlatmakta yarar görüyorum.Yine tusunami dalgaları (Dev Su dalgaları) nın önene çıkan evleri ve ağaçları yıkabildiğini biliyorsunuzdur.
Ama biz şimdi günümüzün en önemli konusu olan deprem dalgalarını,nedenlerini,sonuçlarını ve çeşitlerini inceleyeceğiz.
DEPREM DALGALARI
Yerkabuğu içindeki kırılmalar nedeniyle ani olarak ortaya çıkan titreşimlerin dalgalar halinde yayılarak geçtikleri ortamları ve yeryüzeyini sarsma olayına "DEPREM" denir.Depremler yer altında biriken enerjinin boşaltılmasını sağlar.Böylece yer kabuğu daha kararlı hale gelir.aşağıda dünyamızın şeklini görüyorsunuz.
depremnedir
Şimdi de bu dalgaların nasıl oluştuğundan bahsedelim.genel olarak üç çeşittir.
1-Msn Photo DALGALARI
Yayılma hızları en büyük olan ve bu nedenle kayıt merkezlerine ilk gelen dalgalardır.odak noktasından başlayıp her doğrultuda yayılan ilk sismik dalga olduğu için adını alan dalgaya (p) dalgası denir.yayılma hızı 5.5-7 km/sn aralığında değişir. bu hareket katı,sıvı ve hava ortamında ilerleyebilir.içinden geçtikleri kayaları sıkıştırır ve gerer .özellikleri nedeni ile bu dalgalara boyuna dalgalar olarak da adlandırılırlar.
pdalga
2-Msn Moon DALGALARI
P dalgasına oranla yayılma hızı daha az olan ve bu yüzden kayıt istasyonunda ikinci gelen dalgalardır. s dalgalarının hızı 2-6 km/sn aralığında değişir.titreşim hareketleri yayılma doğrultusunda dik düzlem üzerinde aşağı-yukarı doğrudur.bu özelliği ile enine dalgalar olarak da adlandırılırlar.

sdalgas
3-YÜZEY DALGALARI
Odak Noktasından Başlayan Ve Üst Merkezde Ulaşan Dalgalar,Arazide İkinci,Bir Hareket Yaratır Ki Bu Harekete Yüzey Dalgaları Denir. P Ve S Dalgalarına Oranla Hızları Daha Az,Periyotları Daha Büyük Ve Boyları Uzundur Kayıt İstasyonların En Son Gelir. Rayleigh Dalgası (Hızlı Yüzey dalgaları) Ve Love (Yavaş Derin) Dalgası Gibi İki Türü Vardır.Bina Hasarlarında S Dalgaları Gibi Yıkıcı Özellik Taşırlar.
yzey

snackbloot - avatarı
snackbloot
Ziyaretçi
2 Haziran 2011       Mesaj #3
snackbloot - avatarı
Ziyaretçi
Dalgalar etrafımızda çok sık rastladığımız doğa olaylarıdır.
Örneğin, su dalgaları, ses dalgaları, yay dalgaları, Radyo dalgaları....
Dalga hareketinin en önemli özelliği dalgalar yerdeğiştirirken ortamın yerdeğiştirmemesidir.
Mesela su dalgalarında, dalga ilerlerken su yüzeyindeki moleküller salınım hareketi yapar.
Periyodik dalgalar eşit zaman aralıklarında üretilen dalgalardır.
Örneğin, parmağımızı 2 saniyede bir suya batırırsak periyodu 2 sn olan periyodik dalgalar üretmiş oluruz.
2 s de bir dalga üretiyorsak 1 s de 0.5 dalga üretmiş oluruz. Buradaki 0.5 dalgaların frekansıdır.
O halde frekans periyodun çarpmaya göre tersidir. (f=1/T)

İlerleyen bir tana atma
dalga1rx2

Atmanın ilerlediği maddesel ortamda bir parçacığın hareketi
dalga2iu1


İlerleyen bir periyodik dalga ve maddesel ortamdaki hareket

dalga3tq0


Periyodik Dalgalar

dalga4ns0

Dalgaların hızı ortamın özelliklerine bağlıdır. Su dalgalarında suyun derinliği arttıkça hızı artar.

yay dalgalarında yayı geren kuvvet arttıkça hız artar.

Aynı ortamda, dalganın frekansı değişirse dalganın hızı değil, dalgaboyu değişir.


V=λ.f veya V=λ/T

Ardışık iki dalga tepesi (veya dalga çukuru) arasındaki uzaklığa dalga boyu denir. λ (lamda) ile gösterilir. Herhangi bir dalga tepesinin bir dalga boyu kadar yol alması için geçen süre bir periyottur. Dalganın periyodu T ile gösterilir. Dalgayı üreten kaynağın birim zamanda ürettiği dalga sayısına dalganın frekansı denir. f ile gösterilir.
Daisy-BT - avatarı
Daisy-BT
Ziyaretçi
6 Haziran 2011       Mesaj #4
Daisy-BT - avatarı
Ziyaretçi

Dalga


Salınım yapan bir niceliğin zamana göre grafiği ya da esnek bir ortam içinde yayılan ve geçerken ortamda yol açtığı göreli küçük yer değiştirmeler, kendisi geçtikten sonra kısa sürede sönümlenen sürekli (örneğin sinüzoidal) ya da geçici düzensizlik.

Başlıca dalga türleri arasında yüzey dalgaları (yüzeyindeki moleküllerin uyarılmalarıyla oluşan su dalgaları), boyuna dalgalar (ortamdaki şekil değişikliğinin, dalganın yayılma doğrultusu boyunca olduğu dalgalar: ses dalgaları, çekilip bırakılan bir yaydaki dalga hareketi), enine dalgalar (ortamdaki şekil değişikliğinin dalganın yayılma doğrultusuna dik olduğu dalgalar: elektromanyetik ışınımı ve titreşen gergin teldeki dalgalar) ve burulma dalgaları (bir ucunda burulmayla oluşan titreşimlerden ötürü bir çubukta meydana gelen dalgalar) sayılabilir.

Bütün özellikleri aynı olup zıt yönde hareket eden dalgaların üst üste binmesiyle "duraklı (ya da kararlı) dalgalar" denen ve hareketsizmiş gibi gözüken dalgalar oluşur. Bu tür dalgalarda, denge konumundan en yüksek uzanıma ulaşan noktalara "karın", uzanımın sıfır olduğu noktalara "düğüm" adı verilir. İki düğüm arasındaki uzaklığın iki katı "dalga boyu"nu verir. Sabit bir noktadan bir saniyede geçen karın sayısına "frekans" birbirini izleyen ve özellikle kısa süreli dalga gruplarına "dalga treni" denir. Bir dalganın hızı, dalga boyu ile frekansının çarpımına eşittir.

MsXLabs.org & Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi
DERUNİ - avatarı
DERUNİ
Ziyaretçi
10 Haziran 2011       Mesaj #5
DERUNİ - avatarı
Ziyaretçi
Dalga
Vikipedi, özgür ansiklopedi

350px 2006 01 14 Surface waves
Su yüzeyindeki dalgaları gösteren bir resim.




Dalga, bir fizik terimi olarak, uzay veya uzayzamanda yayılan ve sıklıkla enerjinin taşınmasına yol açan titreşime verilen isimdir. Bununla birlikte günlük dilde farklı anlamlarda kullanılmaktadır. Ayrıca denizlerde oluşan bir su vuruntusudur.Dalgalar bir yerden başka bir yere uzanırlar. Titreşimleri, periyodik (bir kemandaki nota sesi gibi) olabileceği gibi , periyodik olmayadabilir (bir patlama sesi gibi.) Bütün dalgalar şu özelliklere sahiptirler:
  • Salınımın şiddeti genliktir.
  • Salınım ne kadar sıklıkla olduğu frekanstır.
  • Dalganın maksimumları arasında gittiği mesafe dalga boyudur.
Dalgalar bir materyalde belirlenmiş bir hızda gittiklerinden, dalga frekansını arttırdığınızda, dalga boyu azalır. Matematiksel olarak, dalga hızı = frekans x dalga boyu, yani sabit dalga hızı için, frekans ve dalga boyu ters orantılıdır. Dalgaların en ilginç özelliklerinden birisi, iki dalganın birbirinin içinden geçerken etkilerinin birleşmesidir. Bu olaya girişim denir. Dalga Boyu:Lamda sembolüyle ifade edilir.İki dalga tepesi veya dalga çukuru arasındaki mesafedir. Periyot Dalganın bir dalga boyu kadar yol alması için geçen süreye denir. Frekans Dalganın 1 sn. de aldığı yola denir.

Benzer Konular

21 Kasım 2018 / virtuecat Fizik
16 Mart 2007 / virtuecat Taslak Konular
8 Ağustos 2013 / Jumong Spor tr
6 Kasım 2009 / ThinkerBeLL Genel Mesajlar