Ahtapot (Octopus)

AHTAPOT
Octopus cinsinden olan ahtapotların bu bilimsel adı "sekiz ayaklı" anlamındaki Yunanca octo podos sözcüklerinden türetilmiştir. Gerçekten de bu hayvanların avaktan cok kola benzeven sekiz tane uzun dokunacı vardır. Uzavıp kısalabılen bu bükülgen kolların alt yüzünde iki sıra halinde dizilmiş emici çekmenler (vantuzlar) bulunur Havvan. yakaladığı her seve bu çekmenler yardımıyla sıkıca yapışır.

Ahtapot yumuşakçaların katadanbacaklıkır grubundandır ve avnı gruptan olan kalamarın akrabasıdır (YUMUŞAKÇALAR). Gövdesi tıpkı kalamarınki gibi torba biçimindedir ve arkasında huniye benzeyen bir sifon bulunur. Ahtapot içine çektiği suyu bu sifondan öylesine büyük bir kuvvetle fışkırtır ki. bu tepkiyle hızla geriye doğru itilir. Böylece, sürünerek kayaların arasına girmesine va da bir yarığa saklanmasına fırsat vermeyecek kadar hızla üzerine saldıran düşmanlarından, örneğin büyük balıklardan kaçabilir. Ayrıca, kaçarken gövdesinin alt bölümündeki bir keseden mürekkebe benzeyen siyah bir sıvı bulutu püskürterek kendini gizleyebilir. Bu sıvı suyu bulandırıp kararttığı için ahtapotu kovalayan saldırgan avının nereye saklandığını göremez.

Sığ sularda yaşamayı seven ahtapot kollarını yere yayarak denizin dibinde hiç kıpırdamadan yatar. Bir yengeç yaklaştığında, kamçı gibi sağa sola savurduğu kollarıyla avını yakalayarak gagaya benzeyen ağzına götürür. En sevdiği yiyecek yengeçlerdir; ayrıca ıstakozları ve çeşitli yumuşakçaları da yer.

Ahtapotlar oldukça zeki hayvanlar olarak kabul edilir. Dişi ahtapot yavrularına düşkün, iyi bir anadır. Hepsi ayrı bir kesecik içinde bulunan ve suyun altındaki herhangi bir nesneye tutunarak bir araya kümelenen yumurtalarını büyük bir özenle gözetip kollar. Sifonundan üzerlerine sık sık su fışkırtarak, çevrelerindeki suyun sürekli değişip temizlenmesini sağlar. Tıpkı yetişkinler gibi yavru ahtapotlar da çevrenin rengine uygun olarak, soluk kırmızıdan griye, sarı, kahverengi ya da mavimsi yeşile kadar hızla renk değiştirebilirler. Bunu sağlayan, derilerinde bulunan ve pigment denen renk verici maddelerdir.

Yeryüzünün bütün denizlerinde yaşayan ahtapotların 150 kadar türü vardır. Yalnız Kuzey ve Güney Kutup denizlerinde çok az sayıda ahtapot yaşar. Ege ve Akdeniz'de de bulunan adi ahtapotun (Octopus vulgaris) iki yana açılmış kolları arasındaki uzaklık 1,8 metreyi bulur. Büyük Okyanus'ta yaşayan dev ahtapotun (Octopus apollyon) kollarının uzunluğu ise bazı örneklerinde 9 metreye yakındır.

Ahtapotların yaşadığı denizlerde yüzmenin tehlikeli olduğuna ilişkin pek çok öykü anlatılır. Oysa ahtapotların çoğu zararsız hayvanlardır. Yalnız Büyük Okyanus'ta ve Avustralya'nın çevresindeki denizlerde yaşayan mavi halkalı ahtapotun (Hapalochaena lunulata) ısırığı öldürücüdür. Bu hayvanın zehri sinir sistemini felce uğratarak insanı bir iki saat içinde öldürebilir.

Bazı Akdeniz ve doğu ülkelerinde, özellikle Yunanistan, İtalya ve Çin'de haşlanarak ya da kurutulup sirkede bekletilerek yenen ahtapot çok özel ve değerli bir yiyecek sayılır.

Ahtapot nedir?

Familyası: Ahtapotgiller (Octopodidae) Elliden fazla türü mevcuttur, 2-3 cm ile 10 m arasında değişik büyüklükte olanları vardır. Kafadanbacaklılar sınıfından bir yumuşakça. Vücutları kısa ve yuvarlak yapıdadır. Bir çift gelişmiş gözleri vardır. Başının çevresinden 8 adet kol çıkar. Uzunlukları aynı olup, dipte kısa bir zarla birbirlerine bağlıdır. Her kolda iki sıra vantuz (yapışıcı safiha) bulunur. Yalnız Eledone cinsi ahtapotlarının kollarında tek sıra mevcuttur. Ahtapotlar gözleri ve beyinleri iyi gelişmiş, kabuksuz omurgasız hayvanlardır. Manto boşluklarında bulunan solungaçlarıyla solunum yaparlarahtapot.

Derin denizlerde kayalıklar arasındaki yarıklarda gizlenerek yaşarlar. Bütün denizlerde bulunmakla beraber, ılık sularda daha yaygındırlar. Boyları 2-3 santimetreden 10 metreye kadar değişik büyüklükte türleri vardır. Alaska’da yakalanan bir Pasifik ahtapotunun kol uzunluğu 10 metreye yaklaşmakta, ağırlığı 300 kg, gövdesinin çapı 46 cm gelmekteydi. Kol uzunluğu 3 m, çapı 22 cm olan bir ahtapotun ağırlığı 20 kg kadardır.

Ahtapotlar korkunç şöhretlerinin aksine çekingen ve ürkek canlılardır. İri hayvan veya insanların yaklaşmasıyla, en yakın kayaların yarıklarına kaçarak gizlenirler. Zeminde emici kolları üzerinde sürünerek hareket eder veya emdiği suyu sifonundan basınçla püskürterek jet sistemiyle hızla geri giderler. Bu şöyle olur: Manto boşluğuna alınan suyun, ağzı öne doğru olan karın kısmındaki huni şeklindeki sifondan dışarı atılmasıyla bir su akımı meydana gelir. Hayvan etki-tepki sistemine göre su akışının tersine olarak geri geri uzaklaşır. Sifonunu çevirerek öne ve arkaya doğru hareket ederek avlarını kovalar ve düşmanlarından kaçar. Düşmanlarını şaşırtmak için suya mürekkep fışkırtanlar da vardır. Mürekkep kesesi, hareketi sağlayan sifona açılır. Suya mürekkebin salınmasıyla etraf bulanır, bu arada ahtapot jet sistemiyle oradan hızla kaçar. Hareket halinde kollarını da kürek şeklinde kullanarak hızını arttırır. Tehlikesiz zamanlarda, kolları arasındaki perdemsi kısmı çırparak suda süzülerek de yüzebilir. Ahtapotların üstün bir renk değiştirme kabiliyetleri de vardır. Bunun sayesinde her çevrede rahatça gizlenirler ve renk değiştirme özelliklerinden dolayı "Deniz bukalemunları" olarak anılırlar. Florida yakınlarında yaşayan bir tür, bir kaç saniye içinde vücudunu kırmızı, yeşil, mavi, hatta beyaza bile çevirebilir.

Ahtapotlar, dipte kaya yarıkları arasına girerek gizlenir, yakından geçecek avları gözlerler. Yengeç, ıstakoz, midye ve istiridye gibi canlılarla beslenirler. Hızla üzerlerine atılarak yakalayıcı-emici kollarıyla yengeç ve ıstakozları yakalarlar. Sıkıp kabuklarını kırdıktan sonra keskin gaga biçimli bir çift nasırlı çene ve dişli dilleri (radula) ile avlarını parçalayıp yerler. Midye ve istiridyelerin kabuklarını açıp, tekrar kapanmalarına mani olmak için kabukların arasına taş sıkıştırıp, içlerini yerler. bazen sahile kaçan yengeçleri avlamak için karaya çıkarak kolları üzerinde yürüdükleri de görülmüştür. Fakat nemli vücutlarıyla karada fazla kalamayıp, kısa sürede suya dönerler.
Ahtapotların tükürüğü zehirlidir. Bazıları avlarını tükürük bezlerinin zehiriyle felce uğrattıktan sonra yerler. Zehiri kullanırken, yengeç ve ıstakozun solungaçlarından içeriye akıtırlar. Daha çok hareket eden canlılara saldırdıkları müşahade edilmiştir.
Ahtapotlar, kaya oyuklarında kanca ile avlanabildiği gibi çarpma ve zıpkınla da avlanırlar. Fakat ahtapot ısırığı tehlikeli olduğundan dikkatle sakınmak lazımdır. Uyuşukluk ve halsizlik ile başlayan zehirlenme, soluk alma güçlüğü ve ölümle sonuçlanabilir. Akdeniz memleketleri halkı ve Çinliler ahtapot etini yerler. Yurdumuzda en çok Ayvalık kıyılarında avlanırlar.

Ahtapot ve mürekkep balıklarının gelişmiş bir beyni vardır. Fakat yapabildikleri işler sınırlıdır. Ahtapot, üzerinde çok inceleme yapılan bir hayvandır. Labirentleri aşmayı, değişik biçim ve ölçülerdeki hedefleri bulmayı, renkli örgü ve düğümleri çözmeyi başarabilmişlerdir. Bunun yanında ise, en lezzetli yiyecekleri olan bir yengeci, ağzı açık bir kavanozdan çıkarmayı akıl edememişlerdir.
Kemiksiz olduklarından vücut ve kollarını son derece inceltip çok dar aralıklardan geçebilirler. Yakalanmış ahtapotlar bu özellikleri sayesinde kafeslerinden sık sık kaçabilmektedir.
Ahtapotların yumurtasının her biri bir kapsülle muhafaza edilir. Yumurtaların 8-20 kadarı suda salkım şeklinde bir küme meydana getirir. Her kapsülün bir ucu taşa veya başka bir zemine bağlanır. Dişi ahtapot yumurtaların üzerine kuluçkaya yatar. Açlıktan ölme pahasına yumurtaları terk etmez.
Yumurta kapsülünden doğrudan doğruya erginlere benzeyen yavrular çıkar. Dünya denizlerinde çeşitli büyüklük ve özellikte 50’den fazla ahtapot çeşiti vardır.
Yaşadığı yerler
Bütün denizler.

AHTAPOT, Eşit uzunlukta ve uçları çekmenli sekiz benzer kolu bulunan kavkısız kafadanbacaklı hayvan (Bilimsel adı Octopus, ahtapotgiller familyasının ve ahtapotlar takımının örnek tipi). Ahtapotlar hemen bütün denizlerde görülür, boyu 2 metreyi bulan türleri de vardır. Ahtapotun eti yenir ve çok makbuldür. Derin olta avcılığında yem olarak da kullanılır. Ahtapotlar barındıkları oyuklardan çengelle tutulup çıkarılır ya da açık suda zoka ile avlanır ve orta jura çağından beri de fosil olarak bilinir.

Kaynak: Büyük Larousse

ADİ AHTAPOT (Octopus vulgaris), Bir kabuklu yiyicidir, ucu çekmenli uzun kollarıyla yengeçleri, ıstakozları ve çeşitli kabuklu hayvanları yakalar, çengelli gagasıyla yırtıp parçalar. Yarı açık kabuklu büyük hayvanların çeneleri arasına, kapanmasınlar diye bir taş parçası soktuğu, ondan sonra yumuşakçayı parçaladığı görülmüştür. Tükürük bezlerinden şiddetli bir zehir salgılar ya ısırırken bu zehri kurbanlarına sokar ya da yengeçleri boğmak için çevresine yayar.

Kaynak: Büyük Larousse

Ahtapot (Octopus)

Derin denizlerde kayalıklar arasındaki yarıklarda gizlenerek yaşarlar. Bütün denizlerde bulunmakla beraber, ılık sularda daha yaygındırlar. Boyları 2-3 santimetreden 10 metreye kadar değişik büyüklükte türleri vardır. Alaska’da yakalanan bir Pasifik ahtapotunun kol uzunluğu 10 metreye yaklaşmakta, ağırlığı 300 kg, gövdesinin çapı 46 cm gelmekteydi. Kol uzunluğu 3 m, çapı 22 cm olan bir ahtapotun ağırlığı 20 kg kadardır.

Ahtapotlar korkunç şöhretlerinin aksine çekingen ve ürkek canlılardır. İri hayvan veya insanların yaklaşmasıyla, en yakın kayaların yarıklarına kaçarak gizlenirler. Zeminde emici kolları üzerinde sürünerek hareket eder veya emdiği suyu sifonundan basınçla püskürterek jet sistemiyle hızla geri giderler. Bu şöyle olur: Manto boşluğuna alınan suyun, ağzı öne doğru olan karın kısmındaki huni şeklindeki sifondan dışarı atılmasıyla bir su akımı meydana gelir. Hayvan etki-tepki sistemine göre su akışının tersine olarak geri geri uzaklaşır. Sifonunu çevirerek öne ve arkaya doğru hareket ederek avlarını kovalar ve düşmanlarından kaçar. Düşmanlarını şaşırtmak için suya mürekkep fışkırtanlar da vardır. Mürekkep kesesi, hareketi sağlayan sifona açılır. Suya mürekkebin salınmasıyla etraf bulanır, bu arada ahtapot jet sistemiyle oradan hızla kaçar. Hareket halinde kollarını da kürek şeklinde kullanarak hızını arttırır. Tehlikesiz zamanlarda, kolları arasındaki perdemsi kısmı çırparak suda süzülerek de yüzebilir. Ahtapotların üstün bir renk değiştirme kabiliyetleri de vardır. Bunun sayesinde her çevrede rahatça gizlenirler ve renk değiştirme özelliklerinden dolayı “Deniz bukalemunları” olarak anılırlar. Florida yakınlarında yaşayan bir tür, bir kaç saniye içinde vücudunu kırmızı, yeşil, mavi, hatta beyaza bile çevirebilir.

Ahtapotlar, dipte kaya yarıkları arasına girerek gizlenir, yakından geçecek avları gözlerler. Yengeç, ıstakoz, midye ve istiridye gibi canlılarla beslenirler. Hızla üzerlerine atılarak yakalayıcı-emici kollarıyla yengeç ve ıstakozları yakalarlar. Sıkıp kabuklarını kırdıktan sonra keskin gaga biçimli bir çift nasırlı çene ve dişli dilleri (radula) ile avlarını parçalayıp yerler. Midye ve istiridyelerin kabuklarını açıp, tekrar kapanmalarına mani olmak için kabukların arasına taş sıkıştırıp, içlerini yerler. Bazan sahile kaçan yengeçleri avlamak için karaya çıkarak kolları üzerinde yürüdükleri de görülmüştür. Fakat nemli vücutlarıyla karada fazla kalamayıp, kısa sürede suya dönerler.

Ahtapotların tükürüğü zehirlidir. Bazıları avlarını tükürük bezlerinin zehiriyle felce uğrattıktan sonra yerler. Zehiri kullanırken, yengeç ve ıstakozun solungaçlarından içeriye akıtırlar. Daha çok hareket eden canlılara saldırdıkları müşahade edilmiştir.

Ahtapotlar, kaya oyuklarında kanca ile avlanabildiği gibi çarpma ve zıpkınla da avlanırlar. Fakat ahtapot ısırığı tehlikeli olduğundan dikkatle sakınmak lazımdır. Uyuşukluk ve halsizlik ile başlayan zehirlenme, soluk alma güçlüğü ve ölümle sonuçlanabilir. Akdeniz memleketleri halkı ve Çinliler ahtapot etini yerler. Yurdumuzda en çok Ayvalık kıyılarında avlanırlar.

Ahtapot ve mürekkep balıklarının gelişmiş bir beyni vardır. Fakat yapabildikleri işler sınırlıdır. Ahtapot, üzerinde çok inceleme yapılan bir hayvandır. Labirentleri aşmayı, değişik biçim ve ölçülerdeki hedefleri bulmayı, renkli örgü ve düğümleri çözmeyi başarabilmişlerdir. Bunun yanında ise, en lezzetli yiyecekleri olan bir yengeci, ağzı açık bir kavanozdan çıkarmayı akıl edememişlerdir.

Kemiksiz olduklarından vücut ve kollarını son derece inceltip çok dar aralıklardan geçebilirler. Yakalanmış ahtapotlar bu özellikleri sayesinde kafeslerinden sık sık kaçabilmektedir.

Ahtapotların yumurtasının her biri bir kapsülle muhafaza edilir. Yumurtaların 8-20 kadarı suda salkım şeklinde bir küme meydana getirir. Her kapsülün bir ucu taşa veya başka bir zemine bağlanır. Dişi ahtapot yumurtaların üzerine kuluçkaya yatar. Açlıktan ölme pahasına yumurtaları terk etmez. Yumurta kapsülünden doğrudan doğruya erginlere benzeyen yavrular çıkar.

Dünya denizlerinde çeşitli büyüklük ve özellikte 50’den fazla ahtapot çeşidi vardır.

Alm. Krake,
Fr. Pieuvre,
İng. Octopus.
Familyası: Ahtapotgiller (Octopodidae)
Özellikleri: 2-3 cm ile 10 m arasında değişik büyüklükte olanları vardır.
Yaşadığı yerler: Bütün denizler.
Çeşitleri: Elliden fazla türü mevcuttur.

Ahtapotun yumurtaları