Hukuk Sözlüğü (Hukuk Terimleri Sözlüğü)

B

Bâ tapu : tapulu; tapu ile tasarruf olunan

bab: bâb - kapı

ba'dehû: daha sonra

ba'de'l-isticar: kira sözleşmesinden sonra

ba'de'l-istirdad: geri aldıktan sonra

ba'de'l-mevt : ölümden sonra; öldükten sonra

bâ'de'l-vefat :insan ölümünden sonra

bâdî olmak: sebep olmak

bağımsız bölüm: Kat Mülkiyeti Kanunu'na göre, ana gayrimenkulun ayrı ayrı ve başlı başına kullanılmaya müsait bağımsız mülkiyete konu olabilen bölümleri

bağıt :akit , sözleşme , anlaşma

bâhir :bahir - belli; besbelli; açık; apaçık

bahri :denize ait

bahsetmek: bir konu üzerinde söz söylemek; konuşmak; sözünü etmek

bahşetmek :bağışlamak; sunmak; eriştirmek; vermek

Bâ-husus :Ba-husus - hele; özellikle; üstelik

baîd :baid - uzak; ırak

bâîs olmak: sebep olmak; göndermek; gerektirmek

baki :sürekli; daimî; artan; kalan; kalımlı; kalıcı; ölümsüz; saklı duran


bakiye :artan ; kalan

bâlâ :yukarı; yüksek; üst; yüce

baliğ :eren; varan; bulan; yetişen; toplam; büluğa; ergin; son mertebeyi bulan

bâligân-mâbelâğ :baligan-mabelağ - ziyadesiyle; bol bol

Balotaj kurulu :Kurum ve kuruluşlarda yeni üyelerin alınmasına karar veren kurul

banknot :Devlet Bankası tarafından çıkartılan kağıt para bariz :açık; göze çarpan; belirgin

basiret: doğru görüş; uzağı görüş; önceden görüş; seziş; uyanıklık; anlayış; kavrayış; dikkat; sağgörü

batıl :doğru ve haklı olmayan; çürük; bozuk; sakat; boş; hukuken geçersiz; dayanaksız; temelsiz; beyhude; hüküm ifade etmeyen

Batkı :İflas

bayi :bazı maddeleri satma izni olan kimse; satıcı; satış yeri

becâ :yerine; uygun; bedava; karşılıksız; parasız; emeksiz

bedâyî: bedayi - sermayeler; anamallar

bedel-i misil: emsaline uygun peşin para

beden :canlı varlıkların maddi bölümü; gövde; vücut; cisim; ten

bedialar: göze güzel görünen şeyler; estetik

bedihî :bedihi - açık olan; besbelli; apaçık; akla; kendiliğinden gelen

bediî :güzellik ölçülerine uyan; güzel; güzellik

beher :her biri

Bekleme süresi: Evliliği sona ermiş kadının yeniden evlenebilmesi için aradan geçmesi gereken süre - iddet müddeti (270 gün)


belagat :iyi konuşma; sözle inandırma yeteneği; söz sanatlarını inceleyen bilim dalı

beraat :aklanma

berât :berat - rütbe, nişan ve imtiyaz verildiğini bildiren ferman

beray :... amacıyla ; ... için

berayı tetkik :berâyı tetkik - inceleyerek

berhava :havaya gitmiş; kaybolmuş; uçurulmuş; yararsız; boş

berî-üz-zimme : zimmetten kurtulmuş; aklanmış

ber-mucib-i talep: talep mucibince; istem gibi

ber-vech :olduğu gibi; olarak

ber-vech-i bâlâ : yukarıda olduğu gibi

beşeri :beşerî - insanoğlu ile ilgili; insani; insana mensup

betekrar :tekraren; tekrarla

bey ü şira :almak ve satmak

beyanname : Bir makama veya kamuoyuna yapılan açıklama belgesi

bey'i :satım; satma; satış; satılma

bey'i bât: kesin satış

bey'i bi-l vefa :bey'i bi-l vefâ - kararlaştırılan süre içinde satılanı geri almak koşulu ile yapılan satış sözleşmesi

bey'i mukayaza :malı mal ile değiştirmek; trampa

bey-i sarf :parayı paraya satmak; para bozmak

beyn :ara


beyn'en-nas: beyn'en-nâs - halk arasında

beytülmal: maliye hazinesi

beyyine :bir olayın veya işlemin doğruluğunu ortaya koyabilmek için hakimi iknaya yönelik yöntem veya her türlü vasıta ; delil, şahit

beyyine külfeti :mahkemede bir beyan ve iddiayı kanıtlama yükümlülüğü, ispat külfeti

bidayet :bidâyet - başlama; başlangıç; yerel

bidayet mahkemesi :ilk mahkeme; davaları birinci derecede gören ve çözümleyen mercii

bi-eyyi-hâl :herhalde; mutlaka; elbette

bigüna :herhangi bir

bi-hakkın :hakkıyle; hakkı olarak, gerçekten; tamamiyle

bi-haseb-il verase :veraset nedeniyle; verasetten doğma

bi-hükm'ül-kanun : kanun hükmü gereğince; yasa kuralı ile

bila :... sız (olumsuzluk eki)

bila kayd ü şart: kayıtsız ve şartsız

bila tebliğ: tebligat yapılamadan

bil-ahire: sonra; sonradan; belahere

bilakis :tersine olarak; tam tersine; aksine; sonunda

bila-müddet: süresiz

bilanço :Bir kuruluşun, belli bir tarihte, alacaklı ve borçlu bulunduğu değerleri gösteren özet muhasebe cetveli; işletmenin finansal durumu ve faaliyet sonuçlarını gösteren tablo

bila-sebeb :sebepsiz

bilâtefrik :tefrik etmeksizin; ayırmaksızın


bilbeyyine: delil ile; tanık ile; ispat ile

bil-cümle: bütün; hepsi; tamamı

bil-farz: tutalım ki; diyelim ki; sayalım ki; söz gelişi

bilfiil :gerçekten; fiilen; hakiki olarak; iş olarak; iş
edinerek

bililtizam: bile bile

Bilirkişi :Çözümlenmesi özel veya bilimsel bilgiye dayanan konularda düşüncesine başvurulan kimse, uzman, ehlihibre, ehlivukuf, eksper

bilistirdad :geri alarak; geri alınarak

bilmuvafakat :razı olarak

bilmüzakere :müzakere ederek; üzerinde görüşüp tartışarak

bilmüzayede: artırma ile; artırarak

bi-l-rü'ye :görerek; görülerek

bilumum: bütün; hep; kamu; -in hepsi

bî-ma'nâ: manasız; anlamsız

binâberin: bundan dolayı; bunun üzerine; bu nedenle

binâen :(binaen) ...den dolayı; ...den ötürü; ...için;

binâen-alâ-zâlik :bundan dolayı; bunun üzerine

binâen-aleyh :bunun üzerine; dolayısıyla; bundan dolayı (binaenaleyh)

bi-n-netîce :netice olarak; sonuç olarak

binniyabe :naip eliyle; vekillik ile; vekaleten

bırakıt: Miras , kalıt


bitap :bîtâp - bitkin; güçsüz; takatsız; yorgun

bî-taraf :bi-taraf - tarafsız; yansız

bi-t-tabi :tabiatiyle; doğal olarak

bloke çek : Keşideci tarafından anlaşmazlığın çözümüne kadar ödemenin durdurulduğu çek türü

bölünebilir edim: Niteliğinde veya değerinde esaslı bir değişme olmaksızın, birden ziyade parçalara ayrılarak ifa edilebilen edim

bölünemez edim : Niteliğinde veya değerinde esaslı bir değişme olmaksızın, birden ziyade parçalara ayrılarak ifa edilemeyen edim

bono : Bir kimsenin diğer bir kimseye veya onun emir ve havalesine, belirlenen vadede, belirli bir tutarı ödeme taahhüdünü içeren, özel biçim ve hükümlere tabi ticari senet; emre yazılı senet

borç ilişkisi : İki taraf arasında mevcut olup bir şeyin verilmesi,yapılması veya yapılmamasını öngören hukuki bağ

boşanma davası :Eşlerden birinin evlilik birliğine son verecek kararı elde etmek için açtığı dava.

boşanma ilamı :Mahkemenin boşanmayı kesin hükme bağladığını belirterek verdiği resmi belge.

bünye: vücut yapısı; yapı, beden; vücut; yapılış; kuruluş

bürûz ;belirme; ortaya çıkma (büruz)

butlan : geçersizlik

C

câmi :cem eden; içine alan; içinde bulunduran; taşıyan; toplayan


câmia :topluluk; zümre (camia)

cânî :cani - cinayet işlemiş olan kimse

canîb-i beytülmal :hazine tarafı

canîb-i vakıf :vakıf tarafı

canîp :canip, cenap -- yön; taraf; cihet; yan

cari :uygulanan; yürürlükte olan


çatma : Deniz hukukunda gemilerin çarpışması

cây-i teemmül : etraflıca düşünülmeye değer; düşünülmesi yerinde olur


cebrî :cebri, cebir -- zorla yapılan; zor kullanarak yaptırılan; zor altında; güç kullanarak


cebri icra :kendi istekleriyle borçlarını ödemeyen borçluların, borçlarını Devlet kuvveti ile ödemelerinin sağlanması; ilgili icra dairelerinin, (gereğinde) zor kullanarak, borçluyu borcunu ödemeye zorlamaları


cebri satım : Cebri satış - Malikinin isteğine bakılmaksızın, resmi makamlar tarafından yapılan satım


çek :kanun ile belirlenen şekilde düzenlenen, keşidecinin emrinde para bulunan banka üzerinden çekilebilen havalesi


çekince :Herhangi bir konuda ileriyi düşünerek çekinmeyi gerektiren sebep veya durum, rezerv, ihtiraz


celesat-ı âti :gelecekteki celseler, oturumlar, atiye terkedilen duruşmalar


celile : büyük; ulu


celp :Çağrı belgesi , Getirtme, kendi üzerine çekme


celpname :yargılamada,davacı,davalı,tanık,bilirkişi gibi kimseleri mahkemeye getirtmek için yapılan çağrı


cemaat: bir dinden veya ırktan bulunanların topluluğu; toplum; topluluk; insan kalabalığı


cem'an :ceman - toplam


cemetmek toplamak; bir araya getirmek


cemi ezmân : bütün zamanlar; zamanların toplamı


cemiyet :toplum; topluluk; dernek


cereme : başkası tarafından yapılan veya kaza sonucu ortaya çıkan zararı ödeme; para cezası



cerh :Bir düşünce, inanç veya iddiayı çürütme, yaralama



cerh ü iptal :çürütme ve yok sayma; geçersiz hale getirme



cevâmi' :camiler; mescitler; toplanılan yerler




cevaz :izin; müsaade; caiz olma


cevâz bahş : izin veren; müsaade eden


cevher :maya; öz; değerli taş; elmas


ceza :kanunun suç işleyen kimseye uygulanmasını öngördüğü yaptırım


ceza hukuku :Suç kapsamı içine giren eylemler ile bunlara uygulanacak cezaları inceleyen hukuk dalı


cezai şart :ceza şartı; ceza koşulu; alacaklının zararını karşılama şartı


cezri :cezrî - asıl ile ilgili; kökle ilgili; kökten; temelden


cibayet :cibâyet - alma; toplama; vergilerin ve başkaca devlet gelirlerinin tahsili


cihaz :çeyiz; takım; alet; aygıt


cihet :yön; taraf; amaç


cins tashihi :Tapu kütüğünde kayıtlı bir taşınmazın niteliğinin değiştirilerek kütüğe, başka bir nitelikte tescil edilmesi


çıplak mülkiyet :Kuru mülkiyet - Yararlanma hakkı başkasının olan bir mal üzerindeki sahiplik durumu


ciro :Çifte yetki veren havale; ticari senedin, arkasına yazılan yazı veya imza ile başkasına devri


cismani :cisimle, bedenle ilgili; bedensel


cism-i câmid : cansız cisim


cürmiyet :suç hali; suçluluk


cürmü meşhut : suçüstü hali ; göz önünde işlenen suç


cürüm :suç


cürüm tasnii : bir kimse hakkında cürüm (suç) uydurmak


cüz :bir bütünü oluşturan bölümlerden her biri; kısım; parça; bölük



cüzzi :düşük bir miktar

D

Delil: kanıt; tanıt; ipucu

Demirbaş: Bir taşınmazın kiraya verilmesinde kiraya dahil olan, kiralamanın sonunda aynı cins ve değerde iade edilen veya değer eksilmesi kiracı tarafından tazmin edilen eşya

Demokratik devlet: halkın devlet yönetimine katılması esasına dayanan devlet

Deniz hukuku: Devletler hukukunda denizin türlü bölümlerinin durumunu düzenleyen ve devletlerin bu bölümler üzerindeki yetkilerini belirten antlaşma, gelenek vb. niteliğindeki kuralların bütünü

Depozito: Bir sözleşmeden dolayı doğabilecek zararlara karşı verilen teminat; bir taahhüt sırasında yatırılan güvence parası

Der-akap: hemen; arkasından

Derç: sokma; arasına sıkıştırma; gazeteye yazma; toplama; biriktirme

Derc etmek: araya sokmak; arasına sıkıştırmak, eklemek

Derceb etmek: cebe atmak; kendine alıkoymak

Derdest: Görülmekte olan dava

Der-dest-i rü'yet: dava görülmek üzere ele alınan, eldeki dava

Der-kâr: malum; aşikar; bilinen; belli

Dermeyan etmek: ileri sürmek; öne sürmek; ortaya koymak; anlatmak

Derogasyon: Ayrıklık

Der-piş: derpiş - en önde; göz önünde bulunan; öngörü

Der-pîş etmek: öngörme; göz önünde bulundurma

Der-uhte: deruhte - üstüne alma; yüklenme; üstlenme; sağlama

Desise: hile; oyun; entrika

Devair: daireler

Devlet Şurası: Danıştay


Dîvân-ı Muhasebat: Sayıştay

Donatan: gemisini gemi ticaretinde kullanan gemi sahibidir

Dûçâr: düçar - tutulmuş; uğramış; yakalanmış

Dûn: aşağı; aşağılık; altta; aşağıda

Dûr: uzak

Duruşma: Davacı ile davalının yargıç karşısında hazır bulundukları yargılama evresi, mahkeme, murafaa

Düstur: düstûr - kanun; kaide; yasa; devlet yasalarını içine alan kitap; genel kural; başyasa; yasalar dergisi

Düzenleme: Bir sözleşmeyi veya işlemi yapan kimsenin iradesini dinledikten sonra, iki tanık önünde ve yöntemine uygun olarak noter tarafından baştan sona kadar yazılarak, ilgililer ve hazır bulunanlar tarafından imzalanıp noter tarafından da onanan senet

E

ebniye:
binalar; yapılar

ecnebi: yabancı; bir devlete göre,kendi uyruğunda bulunmayan gerçek veya tüzel kişiler

ecr-i müsemma: taraflar arasında belirlenen ücret

ecrimisil: bir malın kullanılmasından doğan yararların para ölçüleriyle takdiri

eda: edim; borçlanılan şey; borcun konusu

eda davası: davalının bir iş yapmaya,bir ifada bulunmaya veya bir iş yapmamaya,bir ifada bulunmamaya mahkum edilmesinin istenildiği dava

edeb : iyi terbiye; naziklik; usluluk

edim: Aralarındaki borç ilişkisi dolayısıyla alacaklının isteyebileceği, borçlunun da yerine getirmekle yükümlü bulunduğu bir davranış biçimi

ef'âl: eylemler; fiiller, işler; ameller

efrâd: fertler; bireyler

ehemmiyet: önem; bir şeye verilen değer

ehil: ehliyetli; hak sahibi; bir hukuki işlem yapabilme yeteneğine sahip

ehl-i hibre: (ehlihibre) - bilirkişi

ehl-i vukuf: ehl-i vukûf - bilirkişi

ekalliyet: ( akalliyet ) - azınlık

eklenti: Bir konutun veya bir binanın kullanılış amaçlarından herhangi birini tamamlayan ya da kolaylaştıran yapı

ekser: daha ziyade; ençok; çoğu; çoğunca

ekseriyet: çoğunluk

elfaz: kelimeler; sözler

elîm: elemli; kederli acılı

elmen: eldeci , zilyet , elinde bulunduran

el-yevm: bugün; şimdi; halen

emlak vergisi: Konusu bina ve arazi olup, bu bina veya arazi malikinin, intifa hakkı sahibinin, her ikisi de yoksa malik gibi tasarruf eden kimsenin, bina ve arazinin değeri esas alınarak kanunda belirtilen oranlara göre ödediği vergi

emlâk-i sirfe: yeri ve üzerinde binalar ve ağaçları mülk olan taşınmaz mallar

emr-i makzî: hükme bağlanmış iş

emtea: ticaret konusu her türlü mal

emval: mallar; mülkler

emvali menkule: (emvâli menkule ) - taşınır mallar;taşınabilir mallar

enfüsi: öznel; subjektif

enkaz: bina yıkıntıları; yıkıntı; moloz; eski hayvanların bakiyeleri

erbaa: dört

erbab: (erbâb) - ehil; becerikli; muktedir; yetenekler; sahipler; malikler

erbâb-ı vukuf: bilirkişiler

ergin: Haklarını kendi kullanmak için yasanın gösterdiği yaşa gelmiş olan (kimse), reşit

esbab-ı mucibe: gerekçe; gerektirici sebepler

eşcar: ağaçlar

eshab: (eshâb) - sahipler; bir şeyin malikleri

esham: pay senedi; hisse senedi

eşhas: şahıslar; kişiler; kimseler

eşkâl: biçimler; suretler; tarzlar , eşgal

eslem: en selâmetli; en emin; en doğru; en sağlam

evrâkı müsbite: ispat edici belgeler; tesbit edici yazılar; tapu kütüğünü tamamlayan belgeler

evsaf: vasıflar; sıfatlar; kaliteler; nitelikler

evvela: birinci olarak; herşeyden önce; ilk önce

evvel-be-evvel: herşeyden önce

evvelemirde: herşeyden evvel; işin başlangıcında; ilk iş olarak

ezcümle: özellikle; özet olarak; sözün kısası; toplucası

ezmân: zamanlar, vakitler; anlar; çağlar

F

fahiş: (fâhiş) - aşırı; ağır; çok fazla

fail: suç işleyen kimse , eden, yapan

faili meçhul: Kimin yaptığı belli olmayan veya bilinmeyen

failimuhtar: Yaptıklarından sorumlu olacak durumda ve yaşta olan (kimse), başına buyruk

fariğ: bir şeyi veya hakkı başkasına devreden; ferağda bulunan; feragat eden; taşınmaz maldaki tasarruf hakkını başkasına bırakan kişi

fariza: Şeriata uygun bir biçimde mirasçılara düşen pay. Ödev, görev.

farz : zorunlu; baş koşul; boyun borcu; çok gerekli; varsayma


fasıl: ayıran; bölen

fâsıla: aralık; ara

fasl etme: halletme; neticelendirme

fehime: anlayış

fek: kaldırma; bir hukuki sınırlamanın kaldırılması; sona erdirme; bitirme

fer' î: bağımlı; ekli; eklentili; ikinci derecede olan

ferağ: devir; devretme; bir hakkı birine geçirme; mirî veya vakıf arazinin yararlanma hakkının satışı

feragat: (ferâgat) - vazgeçme; elçekme; dinlenme

ferd: tek; yalnız olan şey; eşi olmayan; tek olan sayı

ferdi: fertle ilgili , bireysel

ferman: bir kararın yerine getirilmesi için padişahtan çıkan tuğralı emir

fesâd: (fesad) - karıştırıcı; arabozucu; karışıklık; bozukluk; dolan

fesh: bozma; bozulma; dağılma; dağıtma; kapatma; kaldırma

fesih: fesih: Devam etmekte olan bir hukuki ilişkiyi, tek taraflı olarak ve ileriye dönük olmak üzere sonlandıran bozucu yenilik doğurucu irade beyanı

fevkani:üst

fevkinde:üstünde; aşan

feyz: feyiz; bolluk; bereket; ilham; aşk

fi-i cârî: geçer değer

fiil: eylem; hareket; edim; iş

fiil ehliyeti: Bir kimsenin, kendi eylemleriyle haklar ve yükümlülükler yaratması yeteneği


filhakika:hakikatte; gerçekte; doğrusu

fi-l-vâki: gerçi; gerçekten; vakıa

firar: Bir sanık, tutuklu veya hükümlünün gözlem altından kurtulması

fırka: Kanun maddelerinin kendi içlerinde satır başlarıyla ayrıldıkları ufak bölümlerden her biri, insan kalabalığı grubu; parti

fıtrî: tabii; yaradılışındaki; doğasındaki

formalite: Yöntem veya yasaların gerektirdiği işlem

fuhûş:(fuhuş) - haddini aşma; kötülük; namusa aykırı hareket

fürûht : satma; satım; satış

fuzali işgal: bir taşınmaz malı sahibinin izin ve rızası olmadan ele geçirmek, kullanmak

fuzuli : (fuzûlî) - boşuna; yersiz; lüzumsuz; haksız; boşboğaz

G

Gabin: aşırı yararlanma, Edimler arasında açık oransızlık, Alışverişte satın alınan mala ödenen karşılığın, malın değerinden çok fazla olması, alışverişte hile yapma.

Gaî (gaiye): gaye, maksat ve netice ile ilgili; amaca ilişkin

Gaip: görünmeyen; hazır olmayan; yitik; yok olan kişi; kaybolan ve kendisinden uzun zaman haber alınamayan kişi

Gaiplik kararı : Bir kimsenin ölüm tehlikesi içinde kaybolması veya kendisinden uzun süre haber alınmaması sonucu yargıç kararı ile kişiliğine son verilmesi

Galle : gelir; hasılat; yarar

Garaz (garez): gizli düşmanlık; asıl maksat; erek; amaç; hınç

Gars : ağaç dikme

Gasıb: başkasının birşeyini elinden veya tasarrufundan zorla haksız yere alan kimse. gasp eden
Gasp: başkasının birşeyini elinden veya tasarrufundan zorla ve haksız alınması

Gaybubet: kaybolma; yokluk; göz önünde olmayış; yitiklik


gayr (gayir): ayrı; başka; özge; artık; diğer; yabancı

gayr-i melhûz : beklenmedik; imkansız; olanaksız

gayri mümkün: olanaksız; imkansız

gayrı vazıh: kapalı , açık olmayan

gayrikanuni :yasa dışı, gayriyasal

gayrimenkul : Bir yerden bir yere taşınması olanaksız (taşınmaz) mal.

gayrimenkul mükellefiyeti : Bir taşınmaz malikinin, sahip olduğu mülkü nedeniyle ve özellikle o taşınmaz (gayrimenkul) teminat olmak üzere, diğer bir kimse lehine bir şey yapmaya veya vermeye zorunlu tutulması

gayrimenkul tellallığı: Taraflar arasında (hiçbirine sürekli olarak bağlı olmaksızın), taşınmaza ilişkin sözleşmelerin (kira, satım vb.) yapılması hususunda ücret karşılığında aracılık etme mesleği; emlakçılık

gayrisahih nesep : evlilik dışı doğan çocuk

geçici madde: Yasa, tüzük ve yönetmeliklerde belirli bir süre için geçerli olan madde

geçici tescil:Halen varolup da uyuşmazlığa neden olan ayni hakların korunması amacıyla tapu kütüğüne yapılan tescil

geçit hakkı : Bir taşınmaz üzerinden başka bir taşınmaz malikinin geçebilmesi için kurulan bir ayni hak

gemi adamı: Bir iş sözleşmesine dayanarak gemide çalışan kaptan, subay, tayfa vb. kimseler

genel idare : Bütün ülkeyi kapsayan idare olup "merkez teşkilatı" ve "taşra teşkilatı"ndan oluşur

genel vekaletname : Bir kimsenin, kendi adına her türlü işi yapması için başka bir kişiye vermiş olduğu vekillik belgesi

gerçek kişi : İnsanlar

gerçi: gerçekten; vakıa

gerekçeli karar: Mahkeme kararlarında, kararın dayandığı yasal ve hukuksal sebeplerin gösterilmesi

geriye yürümek:Öncesini kapsamak, makable şamil

girift : dolaşık; karışık; bir birinin içine girgin; tutma; yakalama
gıyâb (gıyab) : hazır ve mevcut olmama; göz önünde bulunmama; uzaklaşma; kaybolma; arka

gıyabi hüküm :Kendi yokken arkasından verilen hüküm

gıyabi tutuklama :Kişinin yokluğunda alınan tutuklama kararı

gizli duruşma :Adliyede, sadece izinli veya görevli olanların katılabildiği, kamuya kapalı duruşma, gizli celse.

görevsizlik kararı: Yargıcın bir davada mahkemeyi görev alanında bulmaması

gösterme hakkı :Sinema, tiyatro, konser vb. görsel sanatlarda telif hakkı

göz hapsi :Bir kimseye bulunduğu yerden ayrılmaması biçiminde verilen ceza

gözaltı : Birinin, güvenlik kuvvetleri tarafından belli bir yerde belli bir süre alıkonulması, gözetim, nezaret.

grev:işçilerin aralarında anlaşarak veya bir kurululun kararına uyarak topluca iş bırakmaları

gümrük kolcusu: Gümrüklerce gözaltında bulundurulması gerekli görülen eşya ve yolcularla beraber bulunmak, tartı, sayım ve muayene memurlarına yardım etmek vb. işlerle görevli kişi, dideban

gûna (gûne) :türlü; gidiş; tarz; yol; sıfat

güzeran : geçici; geçen

H
hacet:gerek; gereklilik
hacir : kısıt , kısıtlı , hicret eden
haciz : Borçlunun, borcunu kendi arzusu ile ödememesi durumunda, alacaklının talebiyle, borçlunun (borca yetecek miktardaki) mal ve haklarına devlet aracılığıyla (icra dairesi tarafından) el konulması
haczetmek: Bir alacağın ödenmesi için borçlunun geçim ve mesleğinde gerekli olan şeyler dışında kalan para, aylık veya malına icra dairesi el koymak
hâdis : meydana gelen; çıkan; yeni çıkan
hafiyyen: gizli olarak; saklı olarak; gizlice
hafriyat : kazı; kazılar; toprak kazma; toprak çıkarma
hail : duvar, çit, parmaklık, tahta perde gibi taşınmazları birbirinden ayıran işaret ve engeller
haiz : sahip; elde bulunduran; taşıyan
hak : Hukuk düzeni tarafından şahıslara tanınmış olan yetkilerdir
hak ehliyeti : Sağ doğmak şartıyla ana rahmine düştüğü andan ölüm anına kadar olan dönemde herkesin sahip olduğu medeni haklardan (evlenme, mülk edinme vb.) yararlanma yeteneği
hakem kararı : Taraflarca seçilmiş veya Mahkemeler tarafından belirlenen yeminli hakemlerin verdiği karar.
hakikiyye : hakikate mensup; gerçek; sahici; doğru; gerçekten
hakim : Yargıç , Başta gelen, başta olan, baskın çıkan
Hakk : Allah; Tanrı; doğruluk ve insaf; bir insana ait olan şey; dava ve iddiada hakikate uygunluk; harcanmış emek; pay; hisse
hakkaniyet : hak ve adalete uygunluk; doğruluk
hakk-ı mesil : su yolu hakkı
hakk-ı mürûr : geçit hakkı
hakk-ı şuf'a: önalım hakkı
hakk-ı şürb : içme hakkı; sudan yararlanmada sıra hakkı
hakkıhıyar : Seçme hakkı, muhayyerlik
hakkımüktesep : Kazanılmış hak, müktesep hak
hakkısükût : Susmalık, sus payı
haksız fiil: hukuk düzeninin izin vermediği, zarar verici eylemlerdir
haksız iktisap : Bir kimsenin malvarlığında, haklı bir nedene dayanmaksızın başka bir kimsenin malvarlığı aleyhine meydana gelen artma ya da azalmama durumu
halel : bozma; bozukluk; eksiklik; zarar
haleldar olmak : bozulmak; çiğnenmek
hali sabıka irca : eski hale getirme
halita : karışım
harâc-ı mukaseme : arâzî-i hâriciyye mahsullerinden onda birden yarısına kadar alınan vergi
harâc-ı muvazzaf : arâzî-i hâriciyye üzerine yerin tahammülüne göre,maktûiyet veçhile tayin olunan vergi
Hariciye Vekaleti : Dışişleri Bakanlığı
hârîm: aşkasının giremeyeceği,girilmesine izin verilmeyen ev bölümü; harem
harnup : keçiboynuzu
hartama : pedavra; köknar ve lâdin ağaçlarından elde edilen, çatı örtüsü olarak kullanılan ince tahta
has : sıkıştırmadan bir yerin içine alma; hareketten menetme; etrafını çevirme; vakfetme
hasârât : zararlar; ziyanlar; hasarlar

hasb-el-kanun : kanun gereği
hasebiyle : yüzünden; dolayısıyla; bu nedenle
hasılat Kirası : Kiraya verenin, bir bedel karşılığında, hasılat veren bir malın veya hakkın kullanımını kiracıya bıraktığı sözleşme; ürün kirası
hâsim: hasmeden; kat'eden, kesip atan
Hasîm (hasım) : iki düşmandan herbiri
hasren: muhasara ederek; etrafını çevirerek
hâss : özgü
hatia : hatîa ; günah; kabahat; suç; yanlış; yanlışlık
hava hukuku : Havada ulaşımı düzenlemek için konulmuş hukuk kurallarının bütünü
hava sahası : Bir devletin yalnız kendisinin kullanma hakkı olduğu, başka devletlerin ancak ilgili devletten izin alarak yararlanabileceği gökyüzü parçası
havale : Yollama ödeyicisinin, para, değerli kağıtlar veya benzeri nesneleri, yollayıcı hesabına yollama alıcısına ödemek ve yollama alıcısının da bunları kendi adına teslim almak üzere yetkili kılındığı sözleşme
hâvi (havi) : kapsar; kapsayan; içeren; içerir
havza-i fahmiyye: kömür havzası; kömür bulunan bölge
haylûlet : engel olma; araya girme; yolu kapama
haymatlos: Vatansız
hayr (hayır) : iyilik; iyi; faydalı iş; yarar
hayrât : sevap kazanmak için yapılan hayırlı işler; sevap için kurulan müessese
hazine : Devletten ayrı bir kişilik oluşturmamakla beraber, bir taraftan bütçenin uygulanmasına ilişkin işlemleri, diğer taraftan da kamu gelir ve giderlerinin zaman olarak uygunluğunu sağlayan merkezi örgüt; Maliye Bakanlığı ve maliye dairelerinden oluşan örgüt
heder olma : ziyan olma
hedm : yıkma; harap etme
hercü merc : altüst; karmakarışık; allak bullak; darmadağınık
heyelan : toprak kayması
hibe : bağışlama
hidematı amme : kamu hizmeti
hıfz : saklama; koruma. Hıfzetmek, korumak
hilafı : tersi; aksi; zıddı
hilkat : yaratılma; yaratılış; tabiat
himaye : koruma; korunma; birine arka çıkma
hini dava : dava sırasında
hini hacet : gerektiğinde
hisse-i şayia: yaygın hisse; ortak pay
hitam : son; bitim; tükenme; nihayet
hıyar : Bir şeyi seçmekte veya yapıp yapmamakta özgürlük
hizmet sözleşmesi: İşçinin, belirli veya belirsiz bir zaman süresi içinde iş görmeyi ve işverenin de ona bir ücret vermeyi üstlendiği sözleşme
hod-be-hod : kendi başına;kimseye danışmadan;kendiliğinden
hüccet : senet; delil; belge
huda : aktarma
hudûs : sonradan peyda olma
hükkâm : hakimler; yargıçlar
hükmi : Hükümle ilgili, tüzel
hükmi şahsiyet: tüzel kişilik, hükmî şahsiyet
hukuki işlem : Bir veya birden çok kişinin, hukuksal bir sonuca yönelttiği irade açıklaması
hukuki tağyir : Bir kimsenin, kendisine ait olmayan menkul eşyalar üzerinde bazı işlemlerde bulunarak, bu eşyanın niteliğini değiştirmesi
hukukun şekli kaynakları : Hukuk Kurallarının hangi şekillere bürünmüş olarak bize verildiğini ve nerelerde bulunduklarını gösteren kaynak
hükümsüzlük : bir hukuki işlemin, kanunun öngördüğü şekilde yapılamaması veya kanuna aykırı olarak yapılması halinde hukuki sonuç doğurmaması
hulâsa : (hulasa) - özet
hulûl : (hulul) - gelip çatma; girme; borcun vadesinin gelmesi (hululu vade)
hüsnüniyet : iyiniyet
husul: olma; oluş; oluşma; doğma; çıkma
husule gelmek : doğmak; ortaya çıkmak; meydana gelmek; oluşmak
husumet: hasım olma durumu; hasımlık; düşmanlık; (davada) karşı taraf olma
hususat : bakımlar; işler; şekiller; yollar; konular; meseleler; maddeler
hususi : özel; kişiye ait
hacet:gerek; gereklilik
hacir : kısıt , kısıtlı , hicret eden
hacizBorçlunun, borcunu kendi arzusu ile ödememesi durumunda, alacaklının talebiyle, borçlunun (borca yetecek miktardaki) mal ve haklarına devlet aracılığıyla (icra dairesi tarafından) el konulması
haczetmek: Bir alacağın ödenmesi için borçlunun geçim ve mesleğinde gerekli olan şeyler dışında kalan para, aylık veya malına icra dairesi el koymak
hâdis : meydana gelen; çıkan; yeni çıkan
hafiyyen : gizli olarak; saklı olarak; gizlice
hafriyat : kazı; kazılar; toprak kazma; toprak çıkarma
hail : duvar, çit, parmaklık, tahta perde gibi taşınmazları birbirinden ayıran işaret ve engeller
haiz : sahip; elde bulunduran; taşıyan
hak : Hukuk düzeni tarafından şahıslara tanınmış olan yetkilerdir
hak ehliyeti : Sağ doğmak şartıyla ana rahmine düştüğü andan ölüm anına kadar olan dönemde herkesin sahip olduğu medeni haklardan (evlenme, mülk edinme vb.) yararlanma yeteneği
hakem kararı: Taraflarca seçilmiş veya Mahkemeler tarafından belirlenen yeminli hakemlerin verdiği karar.
hakikiyye : hakikate mensup; gerçek; sahici; doğru; gerçekten
hakim: Yargıç , Başta gelen, başta olan, baskın çıkan
Hakk : Allah; Tanrı; doğruluk ve insaf; bir insana ait olan şey; dava ve iddiada hakikate uygunluk; harcanmış emek; pay; hisse
hakkaniyet : hak ve adalete uygunluk; doğruluk
hakk-ı mesil: su yolu hakkı
hakk-ı mürûr : geçit hakkı
hakk-ı şuf'a: önalım hakkı
hakk-ı şürb: içme hakkı; sudan yararlanmada sıra hakkı
hakkıhıyar : Seçme hakkı, muhayyerlik
hakkımüktesep : Kazanılmış hak, müktesep hak
hakkısükût : Susmalık, sus payı
haksız fiil: hukuk düzeninin izin vermediği, zarar verici eylemlerdir
haksız iktisap: Bir kimsenin malvarlığında, haklı bir nedene dayanmaksızın başka bir kimsenin malvarlığı aleyhine meydana gelen artma ya da azalmama durumu
halel : bozma; bozukluk; eksiklik; zarar
haleldar olmak : bozulmak; çiğnenmek
hali sabıka irca : eski hale getirme
halita : karışım
harâc-ı mukaseme : arâzî-i hâriciyye mahsullerinden onda birden yarısına kadar alınan vergi
harâc-ı muvazzaf : arâzî-i hâriciyye üzerine yerin tahammülüne göre,maktûiyet veçhile tayin olunan vergi
Hariciye Vekaleti : Dışişleri Bakanlığı
hârîm : aşkasının giremeyeceği,girilmesine izin verilmeyen ev bölümü; harem
harnup : keçiboynuzu
hartama: pedavra; köknar ve lâdin ağaçlarından elde edilen, çatı örtüsü olarak kullanılan ince tahta
has : sıkıştırmadan bir yerin içine alma; hareketten menetme; etrafını çevirme; vakfetme
hasârât : zararlar; ziyanlar; hasarlar
hasb-el-kanun: kanun gereği
hasebiyle : yüzünden; dolayısıyla; bu nedenle
hatia: hatîa ; günah; kabahat; suç; yanlış; yanlışlık
hava hukuku: Havada ulaşımı düzenlemek için konulmuş hukuk kurallarının bütünü
hava sahası: Bir devletin yalnız kendisinin kullanma hakkı olduğu, başka devletlerin ancak ilgili devletten izin alarak yararlanabileceği gökyüzü parçası
havale : Yollama ödeyicisinin, para, değerli kağıtlar veya benzeri nesneleri, yollayıcı hesabına yollama alıcısına ödemek ve yollama alıcısının da bunları kendi adına teslim almak üzere yetkili kılındığı sözleşme
hâvi (havi) : kapsar; kapsayan; içeren; içerir
havza-i fahmiyye :kömür havzası; kömür bulunan bölge
haylûlet: engel olma; araya girme; yolu kapama
haymatlos : Vatansız
hayr (hayır) : iyilik; iyi; faydalı iş; yarar
hayrât : sevap kazanmak için yapılan hayırlı işler; sevap için kurulan müessese
hazine : Devletten ayrı bir kişilik oluşturmamakla beraber, bir taraftan bütçenin uygulanmasına ilişkin işlemleri, diğer taraftan da kamu gelir ve giderlerinin zaman olarak uygunluğunu sağlayan merkezi örgüt; Maliye Bakanlığı ve maliye dairelerinden oluşan örgüt
heder olma: ziyan olma
hedm : yıkma; harap etme
hercü merc : altüst; karmakarışık; allak bullak; darmadağınık
heyelan : toprak kayması
hibe : bağışlama
hidematı amme : kamu hizmeti
hıfz:
saklama; koruma. Hıfzetmek, korumak
hilafı : tersi; aksi; zıddı
hilkat: yaratılma; yaratılış; tabiat
himaye : koruma; korunma; birine arka çıkma
hini dava : dava sırasında
hini hacet: gerektiğinde
hisse-i şayia : yaygın hisse; ortak pay
hitam: son; bitim; tükenme; nihayet
hıyar: Bir şeyi seçmekte veya yapıp yapmamakta özgürlük
hizmet sözleşmesi:şçinin, belirli veya belirsiz bir zaman süresi içinde iş görmeyi ve işverenin de ona bir ücret vermeyi üstlendiği sözleşme İ
hüccet: senet; delil; belge
hükkâm: hakimler; yargıçlar
hükmi: Hükümle ilgili, tüzel
hükmi şahsiyet:tüzel kişilik, hükmî şahsiyet
hukuki işlem:Bir veya birden çok kişinin, hukuksal bir sonuca yönelttiği irade açıklaması
hukuki tağyir:r kimsenin, kendisine ait olmayan menkul eşyalar üzerinde bazı işlemlerde bulunarak, bu eşyanın niteliğini değiştirmesi
Bi
hukukun şekli kaynakları:Hukuk Kurallarının hangi şekillere bürünmüş olarak bize verildiğini ve nerelerde bulunduklarını gösteren kaynak
hükümsüzlük:bir hukuki işlemin, kanunun öngördüğü şekilde yapılamaması veya kanuna aykırı olarak yapılması halinde hukuki sonuç doğurmaması
hulâsa: (hulasa) - özet
hulûl: (hulul) - gelip çatma; girme; borcun vadesinin gelmesi (hululu vade)
hüsnüniyet: iyiniyet
husul: olma; oluş; oluşma; doğma; çıkma
husule gelmek :doğmak; ortaya çıkmak; meydana gelmek; oluşmak
husumet :hasım olma durumu; hasımlık; düşmanlık; (davada) karşı taraf olma
hususat: bakımlar; işler; şekiller; yollar; konular; meseleler; maddeler