Soğurma (Absorbsiyon) Nedir?

Soğurma (Absorbsiyon) Nedir?

Bir maddenin, başka bir maddeyi ya da ışınım veya ses enerjisi emmesi olayı, absorbsiyon. Kimyada adsorbsiyon olarak bilinen olaya benzerse de soğurma (absorbsiyon) ve adsorbsiyon arasında ince bir ayrım vardır (adsorbsiyon, tutulan maddenin, adsorblayıcı maddenin yüzeyinde kalmasıyla belirlenir). Fizikte soğurma daha çok elektromanyetik ışınım ve ses enerjisinin bir cisim, madde ya da ortamca emilmesi anlamında kullanılır. Soğurma, elektromanyetik ışınımın değişik bir biçime dönüştürülmesidir. Örneğin kızılötesi ışınım bu yolla atom ya da molekülleri uyararak doğrudan doğruya ısıya dönüştürülebilir. Işık (görünür ışınım), soğurma sonucunda elektronların yörünge değiştirmesine, X ışınları ve morötesi ışınım da maddede iyonlaşmaya neden olabilir. Ses enerjisinin soğrulması da esas olarak ses dalgası yayılırken parçacıkların hareketine karşı koyan viskoz kuvvetlerden ve ortamdaki sıkıştırılmış parçacıklardan seyrelmiş parçacıklara bir ısı akışından kaynaklanır. Gazların sesi soğurması esas olarak viskoziteden ileri gelir. Nem oranı da soğurmaya etki eder. Soğurmanın maksimum olduğu nem oranı % 15'tir. Hava kirliliğinin denetim altına alınmasında ve kimya sanayiinde gaz soğurması büyük önem taşır. Akustik tasarımda da değişik yüzeylerin sesi soğurması hesaba katılır.

Sponsorlu Bağlantılar

Soğurma, genellikle bir katının bir sıvıyı içine çekmesi ya da emmesi anlamında kullanılan bir terimdir. Sünger suyu, kurutma kâğıdı mürekkebi "soğurur". Bilimde, "soğurma" sözcüğü bazı önemli süreçleri tanımlamak için kullanılır.

Güneş ışığı gibi sıradan bir beyaz ışık, gerçekte değişik renklerin ya da dalga boylarının bir karışımıdır. Cisimler üzerlerine düşen ışıktaki bazı renkleri soğurur, öteki renkleri ise yansıtır, bu nedenle de renkli görünür. Kırmızı bir yüzeyin bu renkte görünmesinin nedeni, üzerine düşen mavi ve yeşil ışığı soğurması ve yalnızca kırmızı ışığı yansıtmasıdır. Üzerine düşen bütün ışığı yansıtan yüzeyler beyaz, soğuranlar ise siyah görünür. Kırmızı bir yüzeye mavi ya da yeşil ışık altında bakılacak olursa, yansıtacağı kırmızı ışık bulunmadığından yüzey siyah görünür. Güneş ışığında, çıplak gözle görülemeyen, uzun dalga boylu kızılötesi ışınlar da vardır; bu ışınları soğuran bütün yüzeyler ısınır. Sıcak ülkelerde, Güneş'ten gelen ışınımı yansıtmak için çoğu kez beyaz elbise giyilir.

Konser salonlarındaki ya da hoparlörlerdeki istenmeyen yankıları önlemek için ses dalgalannı soğuran malzemelerden yararlanılır. Tıp biliminin önemli bir dalı olan radyografi, kemiklerin röntgen ışını da denen X ışınlarını belli ölçüde soğurmasına dayanır .
Hayvanlarda, sindirilmiş besinin bağırsak duvarlanndan kan damarlanna geçişini tanımlamak için de soğurma terimi kullanılır. Bitkiler topraktan, hücre duvarları çok ince olan kök tüylerinin yardımıyla su ve mineral tuzlannı soğururlar.

SOĞURMA

a. Soğulmak eylemi;

—Anal. kim. Soğurma spektrolotometrisi - SPEKTROFOIOMETRİ.

—Astrofiz. ve Fiz. Maddesel bir ortamın, elektromanyetik ya da tanecik ışımalarına ya da mekanik titreşimlere ilişkin enerjinin bir bölümünü emmesi olayı. (Bk. ansikl. böl.)

—Bıyol. Hücre soğurması, maddelerin hücre zarından geçerek sitoplazmaya ulaşması. (Üstün yapılı yaratıkların [hayvan ve bitki] hücreleri genellikle dış ortamla değil iç ortamla [kan, lenf, ongun besisuyu] ilişki halindedir. Bu sıvılarda bulunan maddelerin girişi geçişme yoluyla olur. Ancak seçici iyon pompalaması olgulanyla bu geçişme değişebilir, hatta tersine dönebilir. Bu durum hücreye bir enerji harcaması, hatta tam bir yatalama külfeti yükler: katı maddelerin fagositoz'u, sıvı maddelerin pinositoz'u.)

—Bot. - EMME.

—Dalga ve titr. Soğurma gücü, bir cismin soğurduğu ışıma akışının, gelen akıya oranı.

—Fizs. kim. Katı ve sıvı maddelerin, gaz ya da sıvı durumundaki kimi cisimleri kütleleri içinde tutabilme özelliği. (Tüm diğer fazları içine alan tek bir faz, bu fazların ortadan kalkmasına koşut olarak heterojen bir sistem oluşturuyorsa genel olarak bir soğurma olayından söz edilebilir.)

—Fizyol. Canlı bir organizmaya herhangi bir travma ya da yırtılma olmadan dıştan gelen bir maddenin epitelyumu delerek girmesi sırasındaki olayların tümü.

—Kim. müh. Bir gaz karışımının kimi bileşenlerini bir çözücü içinde seçimli olarak çözündürme yoluyla ayırma yöntemi.ll Soğurma kolonu, SÖĞURUCU'nun eşanlamlısı.

—Küm. kur. YUTMA’nın eşanlamlısı.

—Pedol. Soğurma gücü, negatif elektrik yüklü toprak koloitlerinin (killer ve hümik asitler), pozitif yüklü katyonları tutma özelliği. (Gerçekte toprağın besleme kapasitesi bu özellikten kaynaklanır. Böylece tutulan, iyonlarla, toprakta bulunan bazlar arasında değiş tokuşlar meydana gelir.)

—Su işler. Soğurma çukuru, atık suların son arıtma işlemini sağlayan, sürekli bir bitki örtüsüyle kaplı akaçların tümü. (Eşanl. SIZDIRMA ÇUKURU.)

—ANSİKL. Astrofiz. Gökcisimlerinden bize gelen ışıma, geçtiği yol boyunca uğradığı soğurma nedeniyle zayıflar. Sürekli olan bu soğurma bütün dalga boylarında etkilidir; çok dar kimi dalga boyu alanlarında da oluşabilir ve gökcismi tayfında, soğurucu ortamın ayırtedici özelliklerini belirleyen soğurma tayf çizgileri biçiminde ortaya çıkar. Ayrıca, yıldızların ve gökadaların yayımladığı ışık, bu gökcisimlerinin kimyasal bileşiminin ve bu ortamda egemen fiziksel koşulların ayırtedici özellikleri olan soğurma tayf çizgileri sergiler.

—Hz. Bir enerji akışı maddesel bir ortamdan geçtiğinde, enerjinin ancak bir bölümü iletilir; geri kalanı ise ortamda başka bir enerji biçimine dönüşür. Böylece bir sıvıdan, bir katidan ya da canlı bir doku içinden geçen bir ses dalgası, enerjisinin bir bölümünü ısı biçiminde dağıtır yani, soğurucu ortam moleküllerinin ısıl çalkantısının artmasına yarar. Elektromanyetik bir ışıma sözkonusu olduğunda kaybedilen enerji foton enerjisinin bir bölümüdür: bu da atom çekirdeklerini, atomları ya da soğurucu maddenin ortak hareketlerini uyarmaya yarar. ( FONON, EİNSTEİN KATSAYILARI.)

Belirli bir ortamda bir dalga ya da bir ışınımın soğurulması, genel olarak, bunun frekansına bağlıdır. Soğurulmanın sıfır ya da çok zayıf olması halinde ortamın, bu ışınım için, bu frekansta saydam olduğu söylenir. Saydam cisimlerin rengi, bunların görünen ışığın çeşitli frekanslarını nasıl soğurduklarına bağlıdır Belirli bir ışınım ve ortam için, frekansın fonksiyonu olarak soğurulmanın değişimleri ortamın dağılma'sına sıkı sıkıya bağlıdır. Bazı frekanslar için soğurulma çok büyük olur, iletilen ışığın tayf çözümlemesi, soğurma çizgileri" denilen karanlık çizgiler sergiler. Bu çizgilerden ya da kimi zaman bantlardan oluşan soğurma tayfı, ışığın içinden geçtiği ortamdaki atomların ya da moleküllerin enerji düzeylerini belirtir. ( TAYF- GÖZLEM.)

—Fizs. kim. Soğurmada, soğurulan maddenin soğurucu madde tarafından tümüyle emilmesine karşın yüzde tutma, yalnızca bir yüzey olayıdır. Gazların sıvı ya da katı maddeler tarafından soğurulması, soğutulma olaylarının en önemlileridir. (Bir gazın bir sıvı tarafından soğurulması olayına, aynı zamanda çözünme de denir.)
Bir maddenin soğurma gücü, bu maddenin durumuna bağlıdır: nitekim karbon toz halinde yüksek soğurma özelliği gösteren bir maddedir; sıcaklık düştükçe bu özelliği daha da artar.

—Fizyol. Sindirim soğurması, özellikle incebağırsakta olur. Sindirilmiş maddeler bağırsak mukozasındaki tümürleri geçerek kan ya da lenf dolaşımına katılır. Soğurma, yalnızca fizik bir geçişme olayına indirgenemez. Epitelyum mukozası düzeyinde karmaşık fizyolojik bir etkinlik ortaya çıkar; burada hücre içi enzimler işe karışır (sindirim-soğurma olayları).
Solunum soğurması, akciğer kılcalda-marlarında basit bir yayınmayla gerçekleşir. Böylece solunan maddelerin büyük bir bölümü organizmaya hızla girmiş olur.

Deri soğurması, bir maddenin deriden geçip altderi damarlannda kana karışmasıdır. Geçiş önemli bir koruma öğesi olan boynuzsu tabakada bir engelle karşılaşır ve üstderinin bütünlüğü ile giren maddenin özelliklerine göre değişir Küçük yaştaki çocukta bu geçiş çok önemlidir. Kortizon ya da salisilik asit gibi ilaçların büyük yüzeylere uygulanması önemli kazalara yol açabilir.