Nefesli Çalgılar - Gayda
Ziyaretçi
Gayda
Sponsorlu Bağlantılar
Gayda kamıştan yapılmış çift düdük ve tulumdan oluşan, tiz sesli, nefesli bir enstruman adı olup Trakyalı, Bulgar, Makedon ve İskoçların milli çalgısıdır.
Bir tulum ve ona bağlı kamışlardan oluşan, ilkel bir armonik yapıya sahip nefesli çalgı; tulum. İskoçların millî çalgısı olan gayda, koltuk altında tutulan tulumun hava ile doldurulduktan sonra kolla sıkıştırılmasıyla havanın kamışlara girmesi sağlanarak çalınır.
İskoç Gaydası, İrlanda Savaş Gaydası en tanınmış modelleridir. Kuzeydoğu Anadolu’da tulum (Türkçe), dankiyo (Rumca), tsimpona(Latince), guda (Lazca) adlarıyla bilinen sürekli pes ses veren ek boruya (İngilizce drone)sahip olmayan çeşitlerinin yanı sıra Trakya ve Balkanlar da gayda adıyla bilinmektedir.Meleyen Keçi adlı Macaristan'da 20. yüzyılın başlarında yapılan bir türü vardır.Bu aletette körük kol altına alınır.Oğlak derisinden yapılma tulumu şişirmek için tulumun içine hava pompalanır.Bir kamışı bulunan kıvrımlı borudan, dem sesinde sürekli pes bir ses çıkar.Tulum, bunun yanı sıra çifte dedende bulunan çift kamışa üfürme yapar.Çifte dedende melodi çalmaya olanak veren parmak delikleri vardır.Fransa'nın Bretanya bölgesinde koyun postundan yapılan basit bir gayda'dır.İlk önce üfleme borusundan üflenerek tulum şişirilir.Ardından dem borusuyla dedeni seslendirmek için bu tulum sıkıştırılır.Bu tür gaydalara Asya,Afrika ve Avrupa'nın her yerinde rastlanır.Eski Tulumun sesi İskoç gaydalarından rahatlıkla ayırt edilebilir.
Gayda modelleri
- Bock (Çek Cumhuriyeti)
- Dankiyo (Trabzon)
- Cimpoi (Romanya)
- Duda (Macaristan/Polonya)
- Koza (Polonya)
- Diple (Hırvatistan)
- Tulum (Türkiye)
- Tsambouna (Yunanistan On iki ada)
- Askambandoura (Girit)
- Gajdy (Polonya/Çek Cumhuriyeti/Slovakya)
- Gaita (İspanya)
- Surle (Sırbistan/Hırvatistan)
- Mezoued/Zukra (Kuzey Afrika)
- Bagpipe(İskoçya)
Gayda eşliğinde horo adlı geleneksel danslarını yapan Bulgar göçmenler, İstanbul, 1926
Vikipedi
MsXLabs.org & Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi
