MsXLabs

MsXLabs (https://www.msxlabs.org/forum/)
-   Edebiyat ww (https://www.msxlabs.org/forum/edebiyat-ww/)
-   -   Agatha Christie (https://www.msxlabs.org/forum/edebiyat-ww/10818-agatha-christie.html)

Misafir 6 Ekim 2006 16:25

Agatha Christie
 
Agatha Christie

Acı Kahve
Agatha CHRISTIE (1890-1976), cinayet edebiyatının “ölüm düşesi” diye anılır. 1926 yılında başlayan edebiyat yaşantısında, bir çoğu sinemaya da aktarılan 84 roman yazdı. Bir kaç ay önce, ölümünden yaklaşık 20 yıl geçtikten sonra, hiç yayınlanmamış 7 öyküsünü okumuştık Altın Kitaplar’dan. Geçtiğimiz hafta ise, 1934’de sahnelenmek amacıyla yazdığı, ve ilk kez kitaplaştıran “Acı Kahve”siyle tanıştık. Bu yazı ise, belirli bir romanını değil, genel olarak Agatha Christie’yi tanıtmayı amaçlıyor.

Klasik Polisiye Metin

Detektif romanının klasik biçiminin öncüleri E. A. Poe ve Conan Doyle’du. Poe ve Doyle için asıl konunun, suç ve cinayetten önce, “esrar” olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. Onların ilgi alanları toplumsal veya hukuksal düzeyleri irdelemek değil, analitik çözümlemeler yapmak, rasyonel aklın sınırlarını zorlamaktı (bu nedenle, polisiye edebiyat Aydınlanma düşüncesinin bir ürünü olarak da gösterilir). Bu yazarların açtığı yoldan gidenlerin yoğunlaştığı iki paylaşım savaşı arasındaki yıllar –1920’den 1940’lara kadar olan dönem- polisiye edebiyatın “altın çağı”dır. “Altın Çağ” boyunca, A.Christie, D.Sayers, Chesterton, Van Dine, J.D.Carr, Ellery Queen gibi ustaların ard arda sıralanan eserleri ile, esrarın yanı sıra cinayeti de konu alan “klasik polisiye roman”, bir tür olarak şekillendi.

Klasik dönem metinlerinin ortak özelliği olay, zaman, mekan birliğini gözeten kurgularındadır. Belli bir mekanda ve kısa bir zaman içinde, az sayıda karakter cinayet olayı etrafında bir araya gelirler. Cinayetin çözümü, genellikle profesyonel olmayan detektif tarafından “beyin fırtınası” ile çözülür. Poe ve Doyle’da olduğu gibi, aklın üstünlüğü öne çıkarılır. Olayların düzgün bir sıralama -zaman akışı- ile birbirini kovaladığı ve bakış açısının birinci ya da ikinci tekil şahsa göre düzenlendiği anlatı tarzı olarak adlandırılan klasik gerçekçi metin, neredeyse bütün polisiye yazımına egemen olmuştur. Bu anlamda, polisiyelerin dili birbirine çok yaklaşır.

Agatha Christie Uslubu

İyi bir polisiye yazar, “oyunu kuralına göre oynayandır”. Bu kural, “aldatmadan şaşırtmadır”, ve A.Christie, bütün detektif romanları yazarları içinde, kuralın en başarılı temsilcisidir. Elbette, 500 milyonluk dünya satışı ile, alanının tartışmasız birincisi, kraliçesi olduğunu da eklemek gerekiyor. “Ölüm düşesi”, Türkiye’de uzun yıllar çok popüler olmuştu, öyle ki, adlarını bilmediğimiz bazı yerli yazarlarımız tarafından, sahte Christie romanları bile yazıldı, yayınlandı. Polisiye romanlar üzerine çalışmaları ile tanıdığımız Erol Üyepazarcı ile yapılan söyleşiden aktarıyorum, yazarın 84 özgün romanı olmasına rağmen, Üyepazarcı’nın arşivinde –Türkçe basılı- yüz otuz adet ayrı ve A.Christie imzalı kitap bulunuyor.

Agatha Christie, klasik polisiyelerin eski yunan trajedyalarından aldıkları olay, zamandan ve mekan birliğini tekrarlar. Bir tek olay –cinayet- etrafında, kapalı bir mekanda ve dondurulmuş bir zaman kesitinde olup biter her şey. Bu anlamda, öykünün hangi tarihte, hangi ülkede olup bittiği ilgi dışıdır. Aksi takdirde, yazarın yaşadığı sürece yinelediği kahramanının nasıl olupta yaşlanmadığı, sözkonusu ülkenin, kentin mekansal değişimlerinin öyküye yansıyış biçimi bir sorun olurdu. Yaklaşık 40 yıllık bir zaman diliminde, Agatha Christie'nin ünlü dedektifleri Hercule Poirot ve Miss Marple neredeyse hiç değişmediler. Mesela, “Acı Kahve”nin yazılış tarihi 1934, ve Hercule Poirot; “emekliydi gerçi, ama karşısına ilginç bir dava geldiğinde, ara sıra bu emekliliği bir kenara bıraktığı olurdu (...) Poirot’un yaşıtları, hatta daha gençler ölme çağına dayandığından, ölüm ilanlarını okumak da ruhunu karartıyordu” sözleriyle tanıtılır. Hercule Poirot’un olağanüstü yaşamı, bu tarihten itibaren 41 daha sürer.
Yazarın öykülerinin büyük çoğunluğu İngiliz kırsalında geçer. Soylu, ya da zengin sınıfa mensup insanların evleri seçilmiştir (“Acı Kahve”nin de bu genellemeye uyduğunu hemen belirteyim). Zaman zaman yabancı bir ülkenin, uçak, gemi, tren gibi araçların da, olay mahalli olduğunu görsek bile, kahramanlarımız yine İngiliz, mekan yine kapalıdır. Agatha Christie, kapalı mekanın sıkıcılığından kurtulmak için, okuyucusunu dışarı çıkarır, tarihi ve turistik yerlerde gezdirir, ama bunlar yalnızca öyküyü renklendiren aksesuarlardır.
“Acı Kahve”, yazarın en sevdiği cinayet aracı olan zehir kullanımına dayalı bir roman. İyi bir Agatha Christie okuyucusu, hangi zehrin insanları nasıl etkilediği üzerine bir hayli bilgilidir. Arsenik ve siyanür gibi herkesin aşinalığı olanların dışında, adını ilk kez onun sayesinde duyacağınız organik ve sentetik egzotik zehir çeşitleri ile tanışabilirsiniz. Kanlı ve kaba öldürme sahnelerine hiç rağbet etmemiştir. Zaten, estetize edilmemiş bir cinayet, Hercule Poirot gibi “snob” bir detektifinin de ilgisini çekmezdi!
“Ölüm Düşesi” için toplumsal eleştirinin söz konusu olmayacağını tahmin etmişsinizdir. Onun detektifleri için, ne olursa olsun, cinayet kötü bir eylemdir ve mutlaka cezalandırılmalıdır. Özel detektiflerden çok daha acımasızdır onlar. Cezanın mutlaka polis ve adalet tarafından yerine getirilmesi de gerekmez. Poiriot, biraz sempatisi varsa, katilin intihar etmesine izin verebilir. Son macerasında, hiç cezalandırılmamış bir “kötü”yü bizzat öldürür, ve kendisi intihar eder. Bu açıdan bakıldığında, yazarın romanları protestan inancını taşıyan teolojik metinlerdir. Bütün Agatha Christie metinleri arasıda suçun cezasız kaldığı tek istisna, “Şark Ekspresinde Cinayet”dir. Ama, insaf edelim biraz; oradaki katil de gerçekten büyük bir kötülük yapmış, küçük bir çocuğu fidte için kaçırdıktan sonra öldürüp ailenin mahvına neden olmuştu.
1934 yılında yazılmış “Acı Kahve”yi okurken, yazarın bir çok öyküsü ile benzerlikleri hemen farkedeceksiniz. Aslında bütün Christie metinleri ve kurguları, birbirlerine -özellikle karakter davranışları olarak- benzerdir. Çünkü o, korku, intikam, hırs, kıskançlık, maddi tutkular gibi insani özelliklerle hareket ettirir kahramanlarını.Elbette, sonraki yıllarda ustalağı artmış, daha karmaşık ve psikolojik derinlikli polisiyeler yazmıştı. Öykülerinden oluşan “Işıklar Sönünce” ve sahnelenmek amaçlı “Acı Kahve”, yazarın hayranlarının beklentilerini karşılıksız bırakmıyor, ama, eğer onu yeterince tanımıyorsanız, klasikleşmiş romanlarından bir tanesini, mesela “On Küçük Zenci”yi veya “Şark Ekspresinde Cineyet”i okumanızı öneririm.

A. Ömer Türkeş


ThinkerBeLL 22 Mayıs 2009 15:37

Dame Agatha CHRISTIE (1890 1976)
MsXLabs.org & Temel Britannica
http://img413.imageshack.us/img413/8489/agathachristie1.jpg
Agatha Christie satışı 100 milyonu aşan ve pek çok dile çevrilmiş olan dedektif romanları ve oyunlar yazdı.
İngiltere'de Devonshire'de doğdu. Okula gönderilmediği için eğitimini annesi üstlendi. I. Dünya Savaşı'nda (1914-18) hemşirelik yaptığı sırada dedektif öyküleri yazmaya baş­ladı. 1914'te Archibald Christie ile evlendi. Daha sonra boşandıysa da Christie soyadı ile yazmayı sürdürdü.
Agatha Christie'nin ünlü kahramanı Belçi­kalı dedektif Hercule Poirot ilk kez Katil Kim (The Mysterious Affair at Styles; 1920) adlı ilk romanında ortaya çıktı. Bundan sonra Christie'nin 25 romanında daha yer aldı. Okurlar Agatha Christie'nin ünlü dedektifle­rinden, evde kalmış yaşlı Miss Marple ile de Murder at the Vicarage (1930; "Papaz Evinde Cinayet") adlı romanda tanıştılar.
1926'da yazdığı Roger Ackroyd Öldürüldü (The Murder of Roger Ackroyd) adlı yapıt büyük başarı kazandı. Bu öykünün özelliği, katilin kaleminden çıkmış gibi yazılmış olma­sıydı.
Agatha Christie 1930'da arkeolog Max Mallovvan ile evlendi. Birlikte Ortadoğu'da birçok geziye çıktılar. Bu yolculuklar Nil'de Ölüm (Death on the Nile; 1937), Murder in Mesopotamia (1936; "Mezopotamya'da Cina­yet") gibi romanlara esin kaynağı oldu.
Agatha Christie aynı zamanda, çok beğeni­len oyunlar da yazdı. Bunlardan Fare Kapanı (The Mousetrap; 1952) adlı oyunu, altı yıl aralıksız sahnelenerek bir rekor kırdı. Bir başka oyunu, Witness for the Prosecution (1953; "Savcının Tanığı") daha başka roman­ları gibi başarıyla filme alındı.
Dedektif öykülerinin yanı sıra, Mary West-macott takma adıyla romantik konulu roman­lar da yazan Agatha Christie'nin 75'in üstün­de yapıtı yayımlandı. Bunların pek çoğu İngiltere ve ABD'deki süreli yayınlarda dizi biçiminde yayımlanmış, en çok satılan kitap­lar arasına girmiştir.


KisukE UraharA 28 Ekim 2010 17:30

Agatha Christie
Vikipedi, özgür ansiklopedi
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Agatha_Christie_plaque_-Torre_Abbey.jpg/225px-Agatha_Christie_plaque_-Torre_Abbey.jpg
Agatha Mary Clarissa Christie (d. 15 Eylül 1890 – ö. 12 Ocak 1976) İngiliz yazar, popüler edebiyatın en önemli isimlerinden biri ve dedektif Hercule Poirot tipinin yaratıcısıdır. Mary Westmacott takma adıyla aşk romanları da yazmıştır. Ancak asıl ününü, yazdığı 80 dedektif romanına ve West End tiyatrolarında başarıyla sahnelenen oyunlarına borçludur.

Yaşamı
Babası Frederick Alvah Millet, Agatha henüz küçük yaştayken öldü. Annesi tarafından evde eğitilen küçük kız, yalnız bir çocukluk geçirdi. Küçük yaşta öyküler yazmaya başladı. 16 yaşında, şan öğrenimi görmek üzere Paris’e yollandıysa da kısa sürede bundan vazgeçti. Ciddi anlamda ilk edebi denemeleri, duygusal konuları ele alan öyküler oldu. 1914’te Arvhibald Christie adlı bir doktorla evlendi ve yeniden Fransa’ya gitti. Oradayken vakit geçirmek üzere okuduğu dedektif öykülerinin daha iyilerini yazabileceğini düşünerek ilk polis romanı olan The Mysterous Affair at Styles’ı (Styles’daki Esrarengiz Olay) yazdı. Kitap çeşitli yayınevinlerince geri çevrildikten sonra 1920’de Bodley Head Yayınevi tarafından kabul edildi. Styles, Agatha Christie’nin ilk Hercule Poirot’u romanıdır.

Hercule Poirot, zekası, espri yeteneği, keskin gözlemciliği ve Avrupalı inceliği ile seçkinleşen Belçikalı bir dedektiftir. Cinayetleri “küçük gri hücreler” dediği beynini kullanarak çözmesi ve bu arada da İngiliz yüksek sınıfının özel yaşamının saklı yönlerini ortaya dökmesi ile tanınır. Agatha Christie’nin arka arkaya yazmaya başladığı polis romanları Poirot tipine uluslararası ün kazandırdı. Yazar ayrıca Miss Marple adının verdiği bir tip daha yarattı. Sevimli bir yaşlı kız olan amatör dedektif Miss Marple da çok tutuldu. 1928’de ilk kocasından boşanıp Max Mallowan’le evlendikten sonra birçok ülke gezip görme fırsatı bulan Christie’nin romanları 1930’larda çoğunlukla uluslararası mekânlarda geçmeye başladı.
Hayranlarınca her kitabı beğenilmekle birlikte, Agatha Christie’nin edebi kaygılarla yazdığı bazı romanlar eleştirmenlerin de dikkatini çekti. On Küçük Zenci ise polis romanının klasikleri arasındadır. Agatha Christie, İngiliz töre romanı geleneğinde yazdığı polis romanları ile dünya edebiyatında kendine özgü bir yerin sahibi olmuştur.

Christie 1971 yılında, İngiltere'nin en yüksek onur ünvanı olan Britanya İmparatorluğu Kadın Komutanı ünvanını almıştır.Yazar, 12 Ocak 1976 yılında yaşama veda etmiştir.

Romanları
  • 1920 - Ölüm Sessiz Geldi / The Mysterious Affair at Styles
  • 1922 - Gizli Düşman / The Secret Adversary
  • 1923 - Dersimiz Cinayet / Murder on the Links also The Murder on the Links
  • 1924 - Kahverengi Elbiseli Adam / The Man in the Brown Suit
  • 1925 - Köşkteki Esrar / The Secret of Chimneys
  • 1926 - Roger Ackroyd Cinayeti / The Murder of Roger Ackroyd
  • 1927 - Büyük Dörtler / The Big Four
  • 1928 - Mavi Tren'in Esrarı / The Mystery of the Blue Train
  • 1929 - Dört Neşeli Arkadaş / The Seven Dials Mystery
  • 1930 - Ölüm Çığlığı / The Murder at the Vicarage
  • 1931 - Sittaford Malikanesi'nin Gizemi / The Sittaford Mystery also Murder at Hazelmoor
  • 1932 - Cesetler Ağlamaz / Peril at End House
  • 1933 - Lord Edgware'yi Kim Öldürdü / Lord Edgware Dies also Thirteen at Dinner
  • 1934 - Doğu Ekspresi'nde Cinayet / Murder on the Orient Express also Murder in the Calais Coach
  • 1934 - Ceset Dedi Ki / Why Didn't They Ask Evans? also The Boomerang Clue
  • 1935 - Üç Perdelik Cinayet / Three Act Tragedy also Murder in Three Acts
  • 1935 - Ölüm Diken Üstünde / Death in the Clouds also Death in the Air
  • 1936 - Cinayet Alfabesi / The A.B.C. Murders also The Alphabet Murders
  • 1936 - Gece Gelen Ölüm - Murder in Mesopotamia
  • 1936 - Briç Masasında Cinayet / Cards on the Table
  • 1937 - Sessiz Tanık / Dumb Witness also Poirot Loses a Client
  • 1937 - Nil'de Ölüm / Death on the Nile
  • 1938 - Ölümle Randevu Appointment with Death
  • 1938 - Noel'de Cinayet / Hercule Poirot's Christmas also Murder for Christmas also A Holiday for Murder
  • 1939 - Zehiri Kim Verdi / Murder is Easy also Easy to Kill
  • 1939 - On Küçük ZenciAnd Then There Were None also Ten Little Indians also Ten Little Niggers
  • 1940 - Esrarengiz Sanık / Sad Cypress
  • 1940 - İskemlede Beş Ceset / One, Two, Buckle My Shoe also An Overdose of Death also The Patriotic Murders
  • 1941 - Ölüm Oyunu / Evil Under the Sun
  • 1941 - N veya M? / N or M?
  • 1942 - Cesetler Merdiveni / The Body in the Library
  • 1942 - Beş Küçük Domuz / Five Little Pigs also Murder in Retrospect
  • 1942 - Cinayet Reçetesi / The Moving Finger also The Case of the Moving Finger
  • 1944 - Sıfıra Doğru / Towards Zero
  • 1944 - Yılan İçini Döktü / Death Comes as the End
  • 1945 - Şampanyadaki Zehir / Sparkling Cyanide also Remembered Death
  • 1946 - Ceset Katilini Arıyor / The Hollow also Murder After Hours
  • 1948 - Şeytan Dönemeci / Taken at the Flood also There is a Tide...
  • 1949 - Çarpık Evdeki Cesetler / Crooked House
  • 1950 - Cinayet İlanı / A Murder is Announced
  • 1951 - Bağdat'a Geldiler / They Came to Baghdad
  • 1952 - Bayan McGinty'nin Ölümü / Mrs McGinty's Dead also Blood Will Tell
  • 1952 - Zarif Bir Cinayet Gecesi / They Do It with Mirrors also Murder with Mirrors
  • 1953 - Cenazeden Sonra / After the Funeral also Funerals are Fatal also Murder at the Gallop
  • 1953 - Porsuk Ağacı Cinayeti / A Pocket Full of Rye
  • 1954 - Bilinmeyen Hedef / Destination Unknown also So Many Steps to Death
  • 1955 - Üç Yanlış Üç Ceset / Hickory Dickory Dock also Hickory Dickory Death
  • 1956 - Sonuncu Kurban / Dead Man's Folly
  • 1957 - 16.50 Treni / 4.50 from Paddington also What Mrs. McGillicuddy Saw! also Murder She Said
  • 1958 - Şahidin Gözleri / Ordeal by Innocence
  • 1959 - Kapı Tekrar Vuruldu / Cat Among the Pigeons
  • 1961 - Ölüm Büyüsü / The Pale Horse
  • 1962 - Kırık Ayna / The Mirror Crack'd from Side to Side also The Mirror Crack'd
  • 1963 - Ölüm Saatleri / The Clocks
  • 1964 - Ölüm Adası / A Caribbean Mystery
  • 1965 - Cinayetler Oteli / At Bertram's Hotel
  • 1966 - Üçüncü Kız / Third Girl
  • 1967 - Geceyarısı Cinayeti / Endless Night
  • 1968 - Pembe Evdeki Ölü / By the Pricking of My Thumbs
  • 1969 - Elmayı Yılan Isırdı / Hallowe'en Party
  • 1970 - Frankfurt Yolcusu / Passenger to Frankfurt
  • 1971 - Ölüm Meleği / Nemesis
  • 1972 - Filler de Hatırlar / Elephants Can Remember
  • 1973 - Kader Kapısı / Postern of FateSon Tommy ve Tuppence Romanı
  • 1975 - Ve Perde İndi / CurtainSon Hercule Poirot Romanı
  • 1976 - Uyuyan Ölüm / Sleeping MurderSon Marple Romanı
Kısa Öykülerden Oluşan Kitapları
  • 1924 - Poirot Kanıt Peşinde / Poirot Investigates
  • 1930 - Ölümün Tam Zamanı / The Mysterious Mr. Quin
  • 1932 - Miss Marple'ın On Üç Problemi / The Thirteen Problems
  • 1933 - Kanatların Çağrısı / The Hound of Death''
  • 1934 - Parker Pyne İz Üzerinde / Parker Pyne Investigates
  • 1937 - At Yolundaki Cinayet / Murder in the Mews
  • 1947 - Hercule'un On İki Görevi / The Labours of Hercules
  • 1950 - Fare Kapanı / Three Blind Mice and Other Stories
  • 1974 - Hercule Poirot İz Üzerinde / Poirot's Early Cases
  • 1979 - Miss Marple'ın Son Maceraları / Miss Marple's Final Cases and Two Other Stories
  • 1997 - Işıklar Sönünce / While the Light Lasts and Other Stories


ener 30 Nisan 2011 22:52

Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi & MsXLabs

Agatha Christie

(1891 Torquay-1976 Londra), İngiliz kadın romancısı. Paris'te müzik öğrenimi yaptı. Her iki dünya savaşında İngiliz Kızılhaçı'nda hastabakıcı olarak görev aldı. 20. yüzyılın en başarılı ve en çok yapıt vermiş polisiye roman yazarlarından biridir. En karmaşık olayları ustaca çözümleyen Belçikalı Detektif Hercule Poirot ve yaşlı kız Miss Merple tipleri, beğeni kazandı. Ölümüne değin 70'i aşkın roman ve çeşitli oyunlar yazdı. "The Mousetrap" (Fare Kapanı) adlı oyunu, Londra'da 1952 yılından beri sürekli oynanmaktadır. Romanlarının birçoğu da filme alındı.
Başlıca yapıtları:
  • "Death on the Nile" (Nil'de Ölüm, 1937),
  • "Ten Little Niggers" (On Küçük Zenci, 1939),
  • "Elephants can Remember" (Filler de Hatırlar, 1972).


nötrino 26 Kasım 2018 19:15

Agatha Christie!


(15 Eylül 1890 - 12 Ocak 1976)
Agatha Christie, tam olarak Dame Agatha Mary Clarissa Christie, kızlık soyadı Miller. Eserleri dünya çapında 100'den fazla dile çevrilmiş dedektif-kurgu romanları yazan oyun yazarı. Annesi tarafından evde eğitilen Christie, I. Dünya Savaşı sırasında hemşire olarak çalışırken dedektif- kurgu yazmaya başladı. Hercule Poirot ve Yaşlı Jane Marple (Miss Marple), Christie'nin eserlerinde kullandığı hayali dedektifleridir. Yazarın önemli film uyarlamaları arasında Orient Express'teki Cinayet (1933; 1974 ve 2017 filmleri) ve Nil'de Ölüm (1937; 1978 filmleri) yer alır. Eserleri televizyon için de uyarlanmıştır.

Christie'nin Kaleme Aldığı Diğer Romanları!

  • Linklerdeki Cinayet
  • Bacaların Sırrı
  • Yedilerin Gizemi
  • Stillerdeki Gizemli İlişki
  • Hollow Malikanesi Cinayeti
  • Sevimli Örümcek (Christie'nin tiyatro oyunundan romana çevrilmiştir)
  • Beklenmeyen Misafir



Saat: 13:24

©2005 - 2024, MsXLabs - MaviKaranlık