Devlet Y�netim Bi�imleri - Totalitarizm

Totalitarizm kelimesinin, ona olumlu bir anlam y�kleyen Mussolini taraf�ndan icat edildi�i san�lmaktad�r. Mussolini, Birinci D�nya Sava��'ndan sonra etkili olan merkezi otoriteye kar�� y�k�c� g��ler y�z�nden savunmas�z kalm�� bir ulusun birli�ini ve ulus arac�l��yla da devlette cisimle�en tarihi bir topluluk kimli�ini hedefliyordu. Fa�izm, devletin birey �zerindeki �st�nl��n� ve bu devletin g�c�n�n s�n�rs�z bi�imde yay�lmas�n� �ng�r�r.
Mussolini "fa�izme g�re, her �ey devletin i�indedir ve devletin d��nda insani veya ruhsal hi�bir �ey yoktur, dahas� onun d��nda hi�bir �eyin de�eri yoktur. Bu anlamda fa�izm, totaliterdir ve b�t�n de�erlerin sentezi ve birli�i olan fa�ist devlet, bir halk�n ya�am�n�n t�m y�nlerini ifade eder, geli�tirir ve g��lendirir" diye yaz�yordu. Totaliter sistemlerin di�er rejimlerle fark� tan�mlanmaya �al��lm��t�r. B�t�n totaliter sistemlerin egemen tarihi ve ideolojik unsuru olabilecek �zellikler �zerinde bir anla�ma yoktur. Ama "totalitarizm" terimini, devletin hedef olarak se�ti�i �eye ula�mak i�in "b�t�n yollar"�n kullan�lmas� anlam�na geldi�i de a��kt�r. Bundan dolay�, istekleri ne olursa olsun b�t�n totaliter rejimler g�ncel tekniklerle siyasi despotizmi g�vence alt�na almak, devlet taraf�ndan belirlenen bir ekonominin d��ndaki ��karlar� k�s�tlamak, demokratik bile olsa tek tip ideolojik kurallar� dayatmak gibi ba�ka �zellikler de ta��r. Totalitarizm, toplumsal ya�am�n b�t�n y�nlerini i�erir.

Tan�mlama

Carl Friedrich ile Zbigniew Brzezinski totaliter rejimlerin 6 ortak �zelli�ini ��yle vurgular:
1. �topyac� gelecek vaadi ve biny�lc� egemenlik iddias�yla geli�mi� bir ideoloji.
2. Tek ki�i, tek lider, tek parti.
3. Ter�r sistemi, fiziksel veya psi�ik.
4. Medya tekeli.
5. Silah tekeli.
6. B�rokratik koordinasyonla, ekonominin merkezi y�netimi.
Totalitarizm fa�ist, kom�nist, teokrasist sistemlerin belirgin tan�m�d�r. Total rejim, halk�n beynini y�kama, halk� g�d�mlemedir. Bireyin �zerkli�i ve �znelli�i yoktur. Birey, y�netimin manip�lasyonlar�na a��kt�r. D��nce ve ifade �zg�rl�� bulunmaz. Y�netim aleyhine fikir �ne s�renler s�r�l�r, i�kence edilir, �ld�r�l�r.
Lider tek g��t�r, tanr�sald�r, her�eyi bilir, her�eye hakk� vard�r. Liderin ruhunu ok�ayan l�tfuna mazhar olur, ele�tiren hi�likte kaybolur. Her�eye o karar verir, hukuk odur.
Total rejimle otoriter rejim aras�ndaki fark, total rejimin otoriterli�i i�ine almas�ndan ba�ka, y�netici elitin zorla kurgusal bir toplum in�a etmek istemesidir. Bu arzu kaba g�r�nebilir, bilimsel de olabilir. Bu rejimde tehdit, ku�ku, korku, ceza, ihbar, taciz, i�kence, �ld�rme, toplama kamplar� bulunmaktad�r.
Aile ve gruplar d�zen i�in �rg�tlenir. Rejim, bir r�yaya bir �topyaya dayan�r veya ama�lar. �zg�rl�k yoktur, insanlar�n kendi geleceklerini d��nmeleri imkans�zd�r, her�ey toplumun mutlulu�u i�indir.
Totalitarizm, toplumun ve toplumsal ger�ekli�in b�t�n�n� kavrad��n� iddia eder. Kendi rejiminin de�i�mezli�ini ay�rdedebilmek i�in bir �teki terimi icat eder ve insanlar�, benden olanlar ve benden olmayanlar diye ikiye ay�r�r.

Ele�tiriler

Fa�ist, kom�nist, teokrasist rejimlerde mutlak d��nce hakimdir. �nsano�lunun do�u�undan beri k�lt�r maceras� sonsuza dek yeniden d��n�lmeye, yeniden yorumlanmaya a��k �zelliktedir, ama totalitarizm bu kap�lar� kapat�r, nihai a��klamalar� buldu�unu s�yler, tart��ma h�rriyetini ba�tan kesip atar. B�ylece, ge�ici olmayan hi�bir mutlak olmad��n� �eli�ik bir bi�imde a��klar ve ��ker. Durmadan de�i�en bir d�nya, de�i�mez bir hakikatte nas�l dondurulabilir?
Jacques Derrida, bu sistemlerin metafizik oldu�unu, temellerinin mant�ksal olmad��n�, �iddet kullanarak ayakta kalabildi�ini ideolojilerinin dilinden ortaya ��karm��t�r. Bunlar�n �st�nl�kleri ak�ldan de�il, kendinden menkul zorbal�ktan gelir. �tekinin insan bile say�lmamas�, d��lama ve ho�g�r�s�zl�k, herkesin �ark�n bir par�as� olmas�, �zg�rl�ks�z �zg�rl�k, e�itliksiz e�itlik, dinsiz din, ahlaks�z ahlak ve sans�r. Her�ey �nceden belirlenmi�tir: Siyaset, hukuk, cinsellik, k�lt�r, ekonomi, bilim. D�nya cennetini ama�lamak. Ancak bunu d�nyay� cehenneme �evirerek yapmak.
Toplum sistemlerini a��k toplum ve kapal� toplum olarak ikiye ay�r�rsak, kapal� toplumlar a��k toplumun d��man�d�r ve er ge� a��k toplumu yok etmek isterler. Kapal� toplum vah�et ve ter�re dayan�r, bask� ve zulme dayan�r, patolojik ve ak�ld��d�r. �nsanlar�n zulme ba�kald�racak yollar� t�kanm��t�r.
Devlet her�eydir. �nsanlara nas�l ya�ayaca��n� dikte eder. Bireysellik bir puttur. Putlar�, d��nce polisi izler. Rejim, insanlar�n do�al yap�s�n� �yle bozar ki, insan insanl�ktan ��kar, bu insanlar �u an varolmazlar veya gelecekte varolmas� gereken bir sistemin ara�lar�d�rlar veya gelecekteki sistemin varolmas� gerekmeyenleridir.
Rejimler totaliterdir ama isimleri cafcafl� olabilir: Halk cumhuriyeti, halk demokrasisi.. Rejimin r�yas� uyan�kken g�rd�r�l�r, bekas� devrimci co�kuyla ayakta kal�r. Karl Popper bunu ��yle tasvir eder: "Tavizsiz radikallik. T�m toplumsal�n yap�s�n� k�kten d�n��t�recek k�yametimsi bir devrim r�yas�. Ta� �st�nde ta� b�rakmadan toplumu bir b�t�n olarak ele alma."
�st�n bir g��, bir parti, bir lider, bir grup, bir komite, bir ayg�t b�t�n insanlar� yutan bir karadeliktir. �o�ulculuk ve �zel alan su�tur. Militarizm rejimin sembol� olmu�tur. B�t�n bu s�k�l��a ra�men baz�lar� daha e�ittir.
Totalitarizmin en parlak �rnekleri son y�zy�lda ortaya ��kt�. Hitler, Mussolini, Stalin, Pol Pot isimleriyle toplama kamplar�, soyk�r�m, �l�m tarlalar� birlikte an�ld�.

kaynak = vikipedi