[KK] Osmanl� Padi�ahlar� - Sultan Y�ld�r�m Bayezid

MsXLabs (https://www.msxlabs.org/forum/)

- Osmanl� �mparatorlu�u (https://www.msxlabs.org/forum/osmanli-imparatorlugu/)

- - Osmanl� Padi�ahlar� - Sultan Y�ld�r�m Bayezid (https://www.msxlabs.org/forum/osmanli-imparatorlugu/20405-osmanli-padisahlari-sultan-yildirim-bayezid.html)

Osmanl� Padi�ahlar� - Sultan Y�ld�r�m Bayezid

Bayezid I (Y�LD�R�M)

(d. 1360, Bursa - �. 9 Mart 1403, Ak�ehir),
Osmanl� padi�ah� (1389-1402). Devlet y�netimini merkezile�tirmi� ve Osmanl� egemenli�ini Anadolu�ya yaym��t�r.

I. Murad��n (H�davendig�r) o�ludur. Annesi G�l�i�ek Hatun�dur. 1378�de babas�n�n Anadolu�ya egemen olma siyasetine uygun olarak Germiyano�lu beyi S�leyman�ah��n k�z� Sultan Hatun�la evlendi; Sultan Hatun�a �eyiz olarak verilen E�rig�z, Simav ve Tav�anl�, Osmanl� �lkesine kat�ld�. Bayezid 1386�da I. Murad'�n Karamanl�larla yapt�� sava�a Rumeli askerlerinin komutan� olarak kat�ld�. 1389�daki I. Kosova Sava��n�n kazan�lmas�nda �nemli rol oynad� ve I. Murad��n zaferden sonra sava� alan�nda �ld�r�lmesi �zerine, Sadrazam �andarl� Ali Pa�a�n�n da deste�iyle karde�i Yakub �elebi�yi bo�durarak tahta ge�ti (28 A�ustos 1389). Osmanl� tarihine �karde� kan� ak�tan ilk padi�ah� olarak ge�en Bayezid, askerlerin tepkisini �nlemek i�in ilk kez c�lus bah�i�i da��tt�.

Yakub �elebi�nin �c�n� almak bahanesiyle harekete ge�en Germiyano�ullar� �eyiz olarak verdikleri topraklar�, Karamanl�lar Bey�ehir�i, Kad� Burhaneddin de K�r�ehir�i ald�. Osmanl� egemenli�inin Anadolu�da sars�nt� ge�irdi�i bu s�rada Bayezid bir s�re daha Rumeli�de kald�. Ak�nc�lar Bosna, Vidin ve Efl�k i�lerine ilerlerken, kendisi de Kratovo�yu ele ge�irdi. Sava�ta �len S�rp prensi Lazar�m yerine ta� giyen Stefan Lazarevi� ile bir antla�ma imzalayarak S�rplar� vergi �deme ve sava�larda Osmanl� ordusuna asker g�nderme y�k�ml�l��ne ba�lad�. Ard�ndan Edirne�ye d�nerek Bizans�la da benzer bir antla�ma yapt�; yabanc� el�ileri kabul ederek daha �nce verilmi� olan imtiyazlar� yeniledi.

1390�da Anadolu�ya ge�ti. Aydmo�ullar�n�n Osmanl�lara ba�lad�, Germiyan ve Mente�e topraklar�n� ele ge�irerek Akdeniz�e a��ld�. Bu beyliklerden ald�� donanmalarla b�y�k bir deniz g�c� olu�turdu. �ehzadelerini Bat� Anadolu�daki �nemli kentlere sancakbeyi atad�. 1391�de Hamido�ullar�ndan �sparta ve Burdur�u ald�. Ayn� y�l Karamanl�lardan Bey�ehir ve Ak�ehir�i alarak Konya�ya girdi, ama bar�� imzalayarak geri �ekildi. Bizans��n Anadolu�da kalm�� tek kalesi Ala�ehir�i ele ge�irdi.

Bayezid, Bat� Anadolu�da otoritesini peki�tirdikten sonra, donanmas�na Ege�deki baz� Bizans adalar�n� ya�malatt�. 1391�de ilk kez Konstantinopolis�i (�stanbul) ku�att�. Yedi ay s�ren ku�atma sonunda imparator II. Manuel�e kentte bir M�sl�man mahallesi kurulmas�n�, bir cami yap�lmas�n� ve y�ll�k verginin art�r�lmas�n� kabul ettirdi. Ard�ndan Rumeli�ye ge�en Bayezid, Efl�k voyvodas� Mircea�y� tutsak alarak a��r bir ba� vergisi kar��l��nda serbest b�rakt�.

1392�de Kastamonu�ya y�r�yerek Candaro�ullar�n�n Kastamonu kolunun topraklar�n� ele ge�irdi; Sinop kolunu da kendisine ba�lad�. Bu arada Osmanl� �nc� birlikleri Sivas h�k�mdar� Kad� Burhaneddin kar��s�nda bozguna u�rad� ve Bayezid�in b�y�k o�lu Ertu�rul �ld�. Kad� Burhaneddin de Osmanl� topraklar�na girerek �skilip, Ankara, Kalecik ve Sivrihisar�� ya�malad�. Bayezid 1393�te o�ullar�ndan �elebi Mehmed�in (sonradan I. Mehmed) Amasya�y�, S�leyman �elebi�nin de T�rnova, Silistre, Ni�bolu ve Vidin�i almas�yla b�y�k bir ba�ar� sa�lad�. �te yandan �smanl� ordular� Selanik (Nisan 1394) ve Yeni�ehir�i (Mora�da) alarak Tesalya ve Arnavutluk�u istilaya giri�tiler.

1395�te M�s�r�daki Abbasi halifesinden �Rum sultan�� unvan�n� alan Bayezid, ertesi y�l Yunanistan�da T�rhala, Domokos (D�meke), Patras ve Farsala�y� ele ge�irdi. 1395�te Konstantinopolis�i bir daha ku�atmas�, yeni bir Ha�l� ordusunun harekete ge�mesine yol a�t�. Bayezid, Tuna�y� a�arak Vidin, Orsovo ve Rahovo�da Osmanl�lar� k�l��tan ge�iren Ha�l�lar�, 25 Eyl�l 1396�da Ni�bolu Sava��nda a��r bir yenilgiye u�ratt�. Efl�k, Macaristan, Bosna ve Arnavutluk�un yeniden fethine giri�ildi; ��kodra, D�ra� (Durres) , Berat, Osmanl� topraklar�na kat�ld�. 1397�de Konstantinopolis�i ��nc� kez ku�atan Bayezid, Anadolu�ya d�nerek, Kara Timurta� Pa�a�y� tutsak eden Karamanl�lar� Ak�ay Sava��nda yenilgiye u�ratt�. Ertesi y�l Bafra, Samsun ve Canik dolaylar�n� alarak Osmanl� topraklar�n� Trabzon �mparatorlu�u s�n�rlar�na kadar geni�letti. Kad� Burhaneddin�in �ld�r�lmesinden yararlanarak Sivas�� ele ge�irdi. 1399�da Malatya, K�hta, Darende, Divri�i gibi kaleleri alarak Dulkad�rl� topraklar�na girdi. Bu arada topraklar�n� kaybeden Anadolu beyleri, yeni bir Anadolu seferine k��k�rtmak umuduyla, Hindistan seferinden d�nen Timur�a s��nd�lar.

Bayezid�in 1400 ba�lar�nda Konstantinopolis�i yeniden ku�atmas�ndan sonra Timur, A�ustos 1400�de Sivas�� ya�malad�. Ard�ndan Elbistan ve Malatya�y� alarak Suriye�ye y�neldi. Bayezid, Timur tehlikesi kar��s�nda Meml�klerle ittifak� yenilemek istemesine kar��n ba�ar�l� olamad�. Suriye ve Irak�� ele ge�iren Timur Ba�dat�a y�nelirken, Bayezid Erzincan�a kadar ilerledi. Timur sayesinde eski konumunu yeniden elde eden Mutahharten�i dize getirdi. Bu arada Bayezid ile Timur aras�ndaki diplomatik temaslar sonu� vermedi. Bayezid Timur�un, Anadolu beylerine topraklar�n�n geri verilmesi, Osmanl�lar�n kendisine ba�lanmas� gibi isteklerini geri �evirdi . 1402 ba�lar�nda Erzincan�a gelen Timur, Kemah�� alarak oradan Sivas�a ge�ti. Bu s�rada Bayezid de Tokat�a gelmi� bulunuyordu. �ki ordu sonunda Ankara yak�nlar�nda �ubuk Ovas�nda kar�� kar��ya geldi ve Bayezid, Ankara Sava�� olarak bilinen meydan sava��nda a��r bir yenilgiye ��rayarak tutsak d��t� (28 Temmuz 1402). Timur elde etti�i zaferden sonra �zmir�e kadar ilerleyerek Anadolu beyliklerine topraklar�n� geri verdi. Bayezid, yedi ayl�k bir s�rg�n d�neminden sonra, 9 Mart 1403�te Ak�ehir�de �ld�. Cenazesi Bursa�ya g�nderildi. �ntihar etti�i de ileri s�r�l�r.

�yi bir �rg�t�� ve komutan olan Bayezid, okuma yazma bilen ilk Osmanl� h�k�mdar�yd�. Bilginlere ve hukuka sayg�l�yd�. Edirne ve Bursa�da bir�ok mimari yap�t yapt�rm��t�. Osmanl� Devleti�ni merkezile�tirerek Osmanl� egemenli�ini Anadolu�ya yayd�. Toprak y�netimini berat tecdidi (berat yenileme) voluvla veni bir temele oturttu: vak�f kurulular�n�n ya�amas� i�in yeni kurallar koydu.

BAKINIZ

> Timurhan

> Ankara Sava��

> Fetret Devri

Kaynak: Ana Britannica

YILDIRIM BEYAZIT

Y�ld�r�m Bayezid tahta ge�tikten sonra, babas�n�n vefat� �zerine Anadolu'da vuku bulan ayaklanmalar�n tamam�n� zamanda bast�rd�. Germiyan, Ayd�n, Mente�e ve Saruhan Beyli�i bu devirde kat�ld�. H�mid Beyli�ine ba�l� Isparta, Burdur, g�ller y�resi Osmanl�lar�n oldu.

Y�ld�r�m 1391'de Bizansl�lardan �ile�yi ald�. �stanbul'u yedi ay muhasara etti, Tuna nehrini ge�erek Romanya'y� Osmanl�lara t�bi k�ld�.1392'de Silivri ve Selanik Osmanl�lara kat�ld�. 1393'de Bulgaristan tamamen fethedildi.1394'de Kastamonu ve �evresi al�nd�. Arnavutluk ve �evresi de Osmanl� topraklar�na kat�ld�. 1396'da Ha�l� ordusu Ni�bolu'da imha edildi. Binlercesi esir al�nd�. 1397'de Salona Piskoposu, Padi�ah� bizzat davet ederek halk�n zul�mden kurtar�lmas�n� rica etmi� bunun �zerine Y�ld�r�m Bayezid, Bizansl�lardan Silivri, Mora ve Attika'y� kurtarm��t�r. T�rklerin Yunanistan'� almalar� b�yle olmu�tur. Girdi�i sava�larda g�stermi� oldu�u cesaretten dolay� 1397'de ona (Y�ld�r�m) lakab� verilmi�ti.

Karaman Beyli�i tamamen Osmanl� topraklar�na ilhak edildi. �stanbul yeniden muhasara edildi. Dulkadir Beyli�i Osmanl�lara tabi oldu. Bir ha�l� ordusu, Tuna nehri k�y�s�nda bulunan (Ni�bolu) kalesini ku�atm��t�. Y�ld�r�m Bayezid de ordusu ile Ni�bolu kalesi �nlerine kadar geldi. Bir gece Y�ld�r�m Bayezid, tek ba��na at�na binerek d��man saflar�n� yard�. Ni�bolu kalesinin duvarlar� dibine yana�arak bir elini kale duvar�na dayad� ve : "Bire Do�an!" diye seslendi. Bu sesi tan�yan Ni�bolu kalesi kumandan� Do�an Bey de yukar�dan : "Ne var, �evketl�m!" diye sordu. Padi�ah : "Ordumla birlikte geldim. Sak�n kaleyi teslim etmeyesin!" emrini verdikten sonra at�n� -s�rerek gece karanl��nda bir y�ld�r�m gibi kararg�ha d�nd�.1400'de �stanbul bir daha muhasara edildi. 1402'de (Rivayete g�re ulemadan cevaz�na dair fetva al�nmadan) Timur ile Ankara sava�� yap�ld� ve Y�ld�r�m yenildi. Timur'un yan�nda esir olarak kalan b�y�k Osmanl� H�k�mdar� ve Fatih'in dedesi �z�nt�s�nden 7 ay 12 g�n sonra 43 ya��nda iken vefat etti. Cenazesi o�lu �elebi taraf�ndan Bursa'ya getirilerek, kendi t�rbesine defnedildi. (Allah rahmet eylesin.)

Y�ld�r�m'�n kazanm�� oldu�u zaferlerin en m�himlerinden birisi (25 Eyl�l 1396) senesinde, tek ba��na M�sl�man T�rk milletinin, b�t�n bir H�ristiyan Avrupa Devletlerine kar�� kazan�lm�� ve tarihin en b�y�k zaferlerinden birisi olan Ni�bolu zaferi idi. Bu, �anl� zaferin neticeleri de �ok b�y�k olmu�tur. Bu zafer, Osmanl� T�rk Devletinin, do�u �sl�m �leminde de tan�nmas�na sebep oldu M�s�r'daki Abbasi Halifesi (Birinci M�tevekkil) Y�ld�r�m Bayezid'e tebrik i�in g�nderdi�i mektubunda, T�rk Padi�ah�na: "Sultan-� �klim-i Rum" �nvan� ile hitabetti. Silsile-i S�d�t-� Nak��bendiyye'den H�ce Baha�ddin �ah-� Nak��bend (k.s.) Hazretleri, H�ce Al��ddin Attar (k.s.) Hazretleri, Allame Saadeddin Teftaz�ni, �erh-i Mek�s�d M�ellifi Kemaleddin Hocendi, Hayat�'I - Hayvan isimli eserin sahibi Kemaleddin Muhammed Demiri, Hoca Haf�z �ir�zi ve Kad� �bn-i Haldun Y�ld�r�m Bayezid devrinde vefat eden b�y�k zatlard�r.

Erkek �ocuklar�: Musa Gelebi, S�leyman �elebi, Mustafa �elebi, �sa �elebi, Mehmed �elebi, Ertu�rul �elebi, Kas�m �elebi.
K�z �ocuklar�: Fatma Sultan

I. Bayezid

I. Bayezid d�nemini �ekillendiren �stanbul Ku�atmalar�d�r.Osmanl� b�y�m��t�r.Anadolu ve Rumeli topraklar� aras�nda �stanbul kalm��t�r.Bu nedenle �stanbul'u almak istemi�tir.
1. �stanbul Ku�atmas� Ni�bolu Sava�� y�z�nden yar�da kesilir.Ha�l� Birli�i - Osmanl�'ya kar��.Osmanl� kazand�, Bulgaristan� al�r.
2. �stanbul Ku�atmas� Do�udan gelen Timur tehlikesi y�z�nden yar�da kesilir.Ankara Sava�� (Y�ld�r�m�n hatalar�, ordudaki sorunlar nedeniyle) kaybedilir.

Ankara Sava��n�n Kaybedilmesi;

Fetret d�nemini yaratt�
ATB bozuldu BEYL�KLER TEK TEK ba��ms�zl�k kazand�.
Taht kavgalar� Y�ld�r�m'�n o�ullar� aras�nda ya�and� , bu d�neme �elebiler d�nemi denir.Timur Mustafay� �elebi'yi esir alm��t�r.
1402-1413'e kadar Osmanl� Devleti 11 y�l padi�ahs�z y�netilir taht kavgalar� nedeniyle.(Halk�na ho�g�r� ,T�mar dev�irme ve iskan gibi siyasetlerle Osmanl� varl��n� g��lendirmi� olmas� padi�ahs�z y�netimi kolayla�t�rm��t�r)�elebi Mehmet taht� ele ge�irerek bu duruma son vermi�tir.

K�sa olarak I. Bayezid D�neminden �nemli Bilgiler kendi �al��malar�mdan

Haz�rlayan _KleopatrA_

Y�ld�r�m Bayezid D�nemi

Babasi, Murad H�davendig�r'in tahta c�l�s etikleri 761 (1360) yilinda d�nyaya gelen B�yezid, �dil, yigit, bilginlerle yoksullari seven, zenginlere sefkat, zahidlerle iyi insanlara saygi g�steren bir h�k�mdar idi. Ela g�zl� arslan simali, kumral sakalli, g�r�n�s� kirmiziya mail, ak, m�devver ve berrak idi. Heykel gibi saglam ve g��l� kuvvetli idi. Cenk ve savas g�nlerinde korkusuz bir padisah idi. Giydigi elbise genellikle Bursa kadifesindendi. Annesi G�l�i�ek hatundu.

Osmanli pen�esinin kavradigi Rumeli agacinda, harp sahasinda h�k�mdar il�n edilip babasinin tahtina oturan Yildirim'in b�zusu, daha nice meyvelerini Osmanlilarin etegine d�s�rmek �zere bekleyici idi. O, harp sahasinda h�k�mdar il�n edildiginden muharebeye devam etmekten geri durmadi. Ayrica komutanlardan Pasa Yigit'i Bosna, Firuz Bey'i de Vidin taraflarina akina g�nderdigi gibi bizzat kendisi de Kratova g�m�s madenlerini zapt ile �sk�p sehrine T�rk g��menlerini isk�n ettirdi.

Avrupa'nin siyaset akt�rleri, Yildirim �nvani ile anilan B�yezid'in fikir ve d�s�ncelerini pek de bilmez sayilmazlardi. Babasinin biraktigi hududu, mucizeli ordusuyla g�g�sleyip alabildigine a�an, a�arken de karsilastigi sayisiz m�sk�llere yutkunmadan katlanan, �zellikle kilise i�in bir Isa d�smani sayildigi halde, feth ettigi Hiristiyan �lkelerinin halkina bu kilise mensuplarindan, hatta papalardan daha m�sfik ve anlayisli davranan koca H�d�vendig�r gibi, oglu da acaba ayni siyaset ve insanlik yolu �st�nde mi y�r�yecekti?

MsXLabs.org & OT

BATI ANADOLU'DA T�RK B�RL��N�N KURULMASI

Osmanli tahtinda meydana gelen degisiklikten istifadeyi d�s�nen ve Yakub �elebi'nin �ld�r�lmesini bahane eden Karaman oglu Alaeddin Ali Bey, komsu beylikleri de Osmanlilar aleyhine kiskirtmaktan geri kalmiyordu. O, bununla da yetinmeyerek Osmanlilara ait bazi yerleri de isgal etmisti.

B�yezid, Balkanlar'da gerekli tedbirleri aldiktan sonra Anadolu harek�tina baslamak �zere eski taht sehri olan Bursa'ya gelir. O, burada, Rumeli'de bulunup devletin sinirlan �zerinde gerekli tedbirleri almakla mesgul olan komutanlarin islerini bitirip gelmelerine kadar bekledi. Bu esnada Bursa'da imar faaliyetlerine devam ederek sehirde cami, medrese, im�ret, misafirhane, d�ru's-sifa gibi hayir eserleri yaptirir. Ayrica Seyh Ebu Ishak dervisleri i�in de b�y�k bir zaviye insa ettirdi. S�krullah, onun Bursa'da insa ettirdigi hayir m�esseselerinden bahs ederken s�yle der:

"Bursa'da bir D�ru'l-hayr, bir hastah�ne, Ebu Ishakh�ne, iki medrese, bir cami yaptilar. Onlarin evkafini tayin buyurdu. Daru'l-hayrin evkafindan olmak �zere as ve yemden baska her yil bilginlere ve yerli yabanci yoksullara 600 m�d bugday verilmek, her g�n konuga ve yerliye et ile birlikte 300 �anak as eristirilmek �zere vakiflarini tayin buyurdu. Hastah�ne, Ebu Ishakh�ne, medreseler ve caminin her biri i�in ayrica vakiflar tayin buyurdu. G�renek oldugu �zere bunlara seyh, tabib, imam, m�ezzin ve m�derris dikip ak�alarini tayin ettirdi. 30 hafiz, daru'l-hayra, 30 hafiz, camiye tayin buyurdu ki, her g�n biri Tanri kelamindan bir c�z okuya."

Keza o, kaynaklarin ifadesine g�re �� degirmen �alistiracak kadar bol ve lezzetli i�imi ile taninan Ak�aglayan adindaki suyu kapali k�nklerle Uludag'dan sehre indirterek yaptirdigi im�ret yaninda kemerler �zerinden ge�irip cami, medrese ve hamama taksim etmisti. Artan suyu da mahallelere taksim edip �esmelerden akitmisti. B�t�n hayir ve sosyal tesisler i�in de vakiflar tahsis etmisti.

Rumeli ve Bizans islerini yoluna koyan B�yezid, Sirp kralini maiyeti ile birlikte ordusuna �agirip harekete ge�mek istiyordu. Bizans Imparatorunun oglu Manuel de kuvvetleri ile birlikte Sultan'in ordusuna katilir. Padisah, bundan sonra Kastamonu em�ri Candarogullari'ndan K�t�r�m B�yezid'in oglu S�leyman Pasa'yi da ittifaka �agirir. Bu arada Edirne'de muhafiz olarak kalan Beylerbeyi Kara Timurtas Pasa'yi da Rumeli kuvvetleri ile birlikte Anadolu'ya getirtir. Bu kadar b�y�k bir kuvvet toplamis olan B�yezid, bir taraftan Bizans Prensi Manuel'i Rum kuvvetleri ile Alasehir �zerine g�ndererek Bizans Imparatorlugu'na tabi olan bu sehri zapt ettirir. B�t�n Osmanli kaynaklan ve �zellikle bu olayin meydana geldigi anda yasayan Ahmed� bu sehrin B�yezid zamaninda feth edildigine isaretle:

"Ne Alasar kodi v� ne Saruhan Ne Aydin u ne Mentese ne Germiyan" der. �b�r taraftan Saruhan �zerine y�r�yen Sultan B�yezid, burayi harpsiz denecek bir sekilde almis ve emir Hizir Sah ile kardesi Orhan'i Bursa'ya g�nderip haps ettirmisti. Bundan sonra Aydin iline giren B�yezid, Isa Bey'in fazl, kemal ve yasina h�rmet ederek ona kendinin ve ecdadinin evkafina mutasarrif olmak �zere kayd-i hayat ile (�l�nceye kadar) kendisine Tire'yi ikta olarak vermisti. Bu arada Yildirim, Isa Bey'in kizi Hafsa Hatun ile evlendi.

Sultan B�yezid, daha sonra kayin biraderi olan Germiyan oglu Yakub Bey'in de �zerine y�r�yerek basta K�tahya olmak �zere b�t�n �lkesini alir. Anadolu birligini kurma gayretinde olan B�yezid, b�t�n islerini tamamlamadan bu hareketten vaz ge�ecege benzemiyordu. Onun i�in Ahmed ve Mehmet Bey ismindeki iki kardesin idaresinde bulunan Mentese �zerine de y�r�d�. Burayi da kendisine baglayan Sultan, aldigi bu yeni yerlerin her birine kendi ogullarini vali olarak tayin etti. Bu arada K�tahya merkez olmak �zere meydana getirdigi Anadolu beylerbeyligine Kara Timurtas'i getirmisti. Bundan sonra Hamidogullari beyligine ait yerlerin pek �ogunu ele ge�iren B�yezid, bu arada beylige bagli olan Antalya'yi da Osmanlilara bagli bir sancak haline getirdi.

�STANBUL'UN MUHASARASI VE SEH�RDE T�RK MAHALLES�N�N KURULMASI
Yildirim B�yezid, Anadolu'daki seferlerle mesgul oldugu sirada Bizanslilar, bu durumdan istifade ile bazi tedbirler almaya basladilar. Bu meyanda Bizans Imparatoru loannis, ayagindaki agrilara ve yatalak bir halde bulunmasina ragmen, Istanbul surlari ile kulelerinin bazi yerlerini tamir ettirmeye basladi. Bu durumdan haberdar olan Yildirim B�yezid, bu harekete �ok sert bir tepki g�stererek tamir ettirilen yerlerin derhal yiktinlmasini ister. Imparator, Yildirim'in yaninda bulunan ve tahtin yegane varisi olan Manuel'i d�s�nerek tamir edip yaptirdigi yerleri tekrar yiktirir. Ancak Imparator, surlarin yiktirilmasindan kisa bir m�ddet sonra �l�nce, Osmanlilarla birlikte Anadolu seferlerine istirak eden ve Bursa'da bulunan Manuel, bir yolunu bularak Bursa'dan ka�ip Istanbul'a gelir ve babasinin yerine tahta oturur.

�det oldugu �zere, babasinin matem g�nlerini ge�irdikten sonra B�yezid'in kendisine ve sehre karsi takindigi tavri d�s�nmeye baslar. B�yezid, yeni imparatordan (II. Manuel) vergi artirimi, Istanbul'da bir M�sl�man mahallesinin kurulmasi ve bir cami insasi ile bir kadi tayin etmesini ister. Bizans tarih�isi Dukas bu konuyu su ifadelerle dile getirir:

"B�yezid, Imparator Manuel'e el�iler g�ndererek, Istanbul i�erisinde T�rklerin "kadi" tabir ettikleri bir h�kimin devamli olarak bulunmasini arzu ettigini bildirdi. Bu kadi, Istanbul'da ticaretle istigal eden veya o maksatla oraya gidecek olan M�sl�manlar arasinda meydana �ikacak olan muamelat ve ihtilaflari muhakeme ve hallu fasl edecekti. B�yezid, M�sl�manlarin g�vur mahkemesinde muhakeme olunmalarinin caiz olmadigini, m�sl�mani, kendi h�kiminin muhakeme etmesi icab ettigini, iftiralar ve haksizliklari, daha bir �ok seylerle beraber bildirmis, nihayet sunu da ilave etmisti: "Sana emr ettiklerimi yapmak ve taleplerimi yerine getirmek istemezsen, kapilari kapa ve sehrin i�inde h�k�mdarligini yap. Hari�te bulunan her yer ve her sey k�milen benim olacaktir."

Yildirim'in bu talebi redd edilince, Istanbul'u teslim almak i�in uzaktan muhasaraya basladi. 1391 senesinde baslayan bu tazyik sonucunda B�yezid, Istanbul surlarina kadar olan b�t�n Bizans k�ylerini muhasaraya basladi. Bu kusatma sonunda Manuel, Istanbul'da birka� y�z ev ile cami ve mahkemesi olan bir M�sl�man mahallesinin kurulmasini ve Hali�'in kuzey tarafinda bir T�rk garnizonunun bulunmasini kabul etti. Ayrica her sene Osmanlilara vermekte oldugu vergiyi de artirdi.

YILDIRIM BAYEZID'lN ANADOLU SULTANI �NVANINI ALMASI ve diger OLAYLAR
Abbas� Halifeligi d�neminde Isl�m d�nyasinda ortaya �ikan yeni devletler, Meml�k h�k�mdarlarinin yaninda (Misir) bulunan ve fakat siyas� etkinligi fazla olmayan Abbas� halifelerinin kendi h�k�mdarliklarini tasdik etme arzusunu bir gelenek olarak devam ettiriyorlardi. B�ylece devletlerinin taninmasi, mesrulugu ve siyas� n�fuzlarinin artacagina inaniyorlardi.

Filhakika, daha Murad H�davendig�r zamaninda baslayan Osmanli-Meml�k m�nasebetlerinin iyi bir sekilde devam ediyordu. Bu iyi m�nasebetler, Yildirim zamaninda da devam eder. Bu sebeple 794 senesi Rebi�lahir (Subat 1392) ayinda, Rum �lkesinde (Anadolu) sultan olmak i�in halifeden "tesrif" isteyen B�yezid'e, Karak Naibi �mir H�sameddin Hasan el-Kuckun�'yi bir�ok hediye ile g�nderen Sultan Berkuk'un bu vesile ile dostluk hislerini izhar ettigi g�r�l�r.

Kendisine, halife tarafindan g�nderilen tesrifi, Bursa'da giyen ve kili� kusanan B�yezid, bundan sonra Rum �lkesinin sultani �nvanini almis olur. Bu arada adi ge�en el�inin ricasi �zerine B�yezid, Karamanoglu gibi Kadi Burhaneddin Ahmed ile dost�a ge�inmeye razi olur. Bununla beraber B�yezid ile Kadi Burhaneddin arasinda m�cadele uzun s�re devam edecektir.

B�yezid'in, halifeden sultan �nvanini almasi, onun Anadolu'daki T�rkmen beylikleri �zerine yapacagi seferleri bir m�n�da mesrulastiriyordu. Bu, ayni zamanda Anadolu birliginin saglanmasi i�in de gerekli idi. B�yezid, gerek bu hadiseden �nce, gerekse sonra Anadolu isleri ile mesgul olmaya baslar. Bu maksatla daha �nce kendisine bagli olan, fakat sonradan Kadi Burhaneddin tarafina ge�mis bulunan Kastamonu'daki �andaroglu S�leyman Pasa'yi ortadan kaldirmak ister. Bir taraftan da Anadolu'da Kadi Burhaneddin'e d�sman olan beyleri ve �zellikle Amasya'da h�k�m s�ren Haci Sadgeldioglu Emir Ahmed'i kendi tarafina �ekmeye �alisir. 1391'de Kastamonu �zerine ger�eklestirilen bu harekette B�yezid, Kadi Burhaneddin'in tarafsiz kalmasini ister. Fakat bu konuda ondan m�sbet bir cevap alamaz.

Ancak tam bu sirada B�yezid, Efl�k voyvodasi Mir�e'nin daha �nce kendisine karsi yapilmis bir akinin intikamim almak �zere, Tuna'yi ge�ip 'Karin Ovasi (Karin�b�d)'ni yakip yiktigini �grenince Kastamonu seferini birakarak Rumeli'ye ge�er. Arkus Ovasinda yapilan siddetli bir muharebede voyvoda esir edilerek kendisinden agir bir fidye alinmis ve Osmanli tabiiyetini kabul ettikten sonra yine memleketine g�nderilmisti. Ayni sene hudud beyleri de b�y�k akinlar yapmislardi. Bu akinlar sonucunda Bosna'ya girerek Naglazinze'ye kadar ilerlemislerdi.

Yukarida belirtilen hadiseden sonra tekrar Anadolu'ya d�nen B�yezid, Kadi Burhaneddin'in, Candaroglu ile birlesmesine meydan vermeden tekrar Kastamonu �zerine y�r�r. Fakat bu defa da mevsimin kis olmasindan dolayi geri �ekilmek zorunda kalir. Zira b�yle bir mevsimde hareket �ss�nden uzak bir mintikada, d�sman �lkesinde kalmak dogru bir hareket olmazdi. Bu sebepten dolayi B�yezid, tekrar Bursa'ya d�ner. Nihayet 794 (1392) ilkbaharinda Kastamonu b�lgesine giren B�yezid, Candaroglu S�leyman Pasa'nin �l�m� ile sonu�lanan savasta, beyligin Kastamonu kolunu ortadan kaldirir. Bununla beraber S�leyman Pasa'nin kardesi olan ve Sinop'ta h�k�m s�ren Isfendiyar �elebi, Osmanlilarla dost ge�indigi i�in kendisine dokunulmadigi gibi Sinop'ta ayni sekilde kalmasina m�saade edildi.

B�yezid'in, Kastamonu'yu ilhak etmesi ve Osmancik'i kusatmasi �zerine bir kismi a�iktan a�iga, bir kismi da istemeyerek Kadi Burhaneddin'e bagli g�r�nen Kelkit, Yesilirmak ve Canik b�lgelerindeki beylerin, birer birer Osmanlilara iltihak ettikleri g�r�l�r. Bu vaziyet, Osmanlilar ile Kadi Burhaneddin Ahmed arasindaki m�nasebetleri olduk�a gergin bir safhaya soktu. Iki tarafin �nc� kuvvetleri arasinda �orumlu sahrasinda meydana gelen savasta Osmanli askeri bozguna ugrayarak geri �ekilmek zorunda kalir. Bu savasta, B�yezid'in, Karesi ve Saruhan sancaklari valisi bulunan b�y�k oglu Ertugrul �ld�r�lm�st�. Bu galibiyet, Anadolu'da Kadi Burhaneddin'in s�hretini bir kat daha artirdi. Hatta Kadi Burhaneddin, psikolojik etkisinden istifade ile B�yezid'in Rumeli isleri ile mesgul oldugu ani, firsat bilerek Amasya'yi kusatma altina alir. Fakat mevsimin kis olmasi ve muhtemel bir Osmanli taarruzundan �ekindiginden Tokat'a d�ner. Bu arada Osmanli kuvvetlerinin b�y�k bir ordu ile Amasya �zerine dogru geldikleri haberini alinca a�ik bir sahrada onlarla karsilasmamak i�in Sivas'a �ekilir. B�ylece Amasya Osmanli idaresine girer. Sancak beyligine de B�yezid'in oglu Mehmed �elebi tayin edilir(1393).

Bu hareket �zerine Taceddinogullari, Tasan oglu ve Bafra emiri, Sultan B�yezid'e bagliliklarini bildirerek onun idaresine girdiklerini kabul ederler. S�leyman Pasa'nin, B�yezid ile yapilan harpte �ld�r�lmesinden sonra Kadi Burhaneddin'e iltica eden 500 kadar Kastamonu atlisi da Taceddinogullan ve dolayisiyla Osmanlilar tarafina ge�mis oluyordu. Bu arada Karaman oglu Alaeddin Ali Bey, Kadi Burhaneddin'e el�i g�nderip Amasya'nin Osmanlilarin eline ge�mesinden dolayi taziyetlerini bildirmek ve m�sterek d�smanlari olan B�yezid'e karsi birlikte tedbir almak ve g�r�s ahs verisinde bulunmak �zere kendisini Nigde'ye davet etti. Alaeddin Ali Bey ile g�r�s�p birlesmek �zere Sivas'tan hareket eden Kadi Burhaneddin, Karaman oglu ile anlasmak s�yle dursun, b�sb�t�n bozusup harbe tutusurlar. Aralarindaki d�smanligin gittik�e b�y�mesi her ikisinin de zayiflamasina ve rakipleri olan B�yezid'in daha fazla kuvvetlenip Anadolu'daki kuvvetini daha saglamlastirmasina sebep oldu. Rakiplerinin arasinda meydana gelen anlasmazligi g�ren B�yezid, artik kendisinin Anadolu'da durmasina gerek kalmadigini anlayarak yeniden Rumeli'deki faaliyetlerine baslar. Sultan B�yezid'in bu d�nemdeki faaliyetlerini inceleyen M�krimin Halil Yinan�, kaynaklarin verdigi bilgilere dayanarak s�yle der:

"1393 senesi Nisaninda Venedik Senatosu, T�rklere karsi birlikte harp etmek �zere Macar Krali ile bir antlasma yapmaya karar vermis ve Macar Kralini harbe tesvik etmeye baslamisti. Diger taraftan uzun zamandan beri Istanbul'da kusatilmis olan Imparator Manuel, Hiristiyan devletlere m�racaat ediyordu."

"Macar Kralinin, Tuna kenarina gelmis olmasi ve Bulgarlarin bunlarla birlesme ihtimali, B�yezid'i endiselendirdiginden Bulgar kralliginin son kisminin da ortadan kaldirilmasina karar verir. Bunun i�in b�y�k oglu S�leyman komutasinda bir ordu g�nderdi. Bu ordu, Bulgarlarin payitahti olan Tirnova'yi uzun ve siddetli bir muhasaradan sonra feth etti. Daha sonra Tuna sahilinde birer m�stahkem mevki olan Silistre, Nigbolu ve Vidin zapt olundu. Nigbolu'ya kapanan Bulgar Krali Sisman, oglu Aleksandr ile birlikte esir edildi. Rivayete g�re kral �ld�r�lm�s, oglu da M�sl�man olarak B�yezid'in maiyetine girmistir. Macar Krali Sigismond, Bulgar �lkesinin T�rkler tarafindan alinmasi �zerine Hiristiyan devletlere m�racaat etmis ve T�rklere karsi m�sterek bir Ha�li hareketi yapilmasi i�in papayi tesvik etmisti."

�STANBUL KUSATMASI
Nigbolu zaferinden �nce Istanbul'un Yildirim tarafindan kusatma altina alindigini, fakat zaferle sonu�lanacak olan Nigbolu hadisesi sebebiyle muhasaranin kaldirildigina daha �nce temas edilmisti. Yildirim B�yezid, Ha�li ittifakinin tesvik�isi durumundaki Imparator Manuel'e el�i g�ndererek Istanbul'un teslimini istemisti. Manuel bu istege cevap bile vermedi. Bunun �zerine sehrin dis d�nya ile irtibati kesilerek kusatma daraltildi. O d�nemlerde kale surlarini yikacak b�y�kl�kte toplar bulunmadigindan sehir halkinin a�lik sikintisi ile teslim olacagi d�s�n�l�yordu. Ger�ekten de halk, bu y�zden sehri teslim etmeye meyilli idi. Zira Istanbul halki, Manuel ve Silivri Beyi Ioannis taraftan olmak �zere ikiye b�l�nm�st�. Hen�z deniz kuvvetleri fazla g��l� olmayan Osmanlilar, denizden bir sey yapamadiklari gibi, gelecek olan yardima da mani olamayacaklardi. Bununla beraber, Bizans'in Karadeniz ile olan baglantisini kesmek i�in Bogazi�i'nde m�stahkem bir kale, yani Anadolu Hisan (G�zelce Hisar) insa ettirilip Istanbul'un muhasarasi siddetlendirildi. Tam bu esnada bas g�steren Timur tehlikesi �zerine Yildirim B�yezid, muhasarayi kaldirmak zorunda kaldi. Bu arada Bizans, Yildirim'in sartlarim da kabul ediyordu. Buna g�re:

Her sene Osmanli hazinesine verilmekte olan haracin arttirilmasi.
Istanbul'da bir T�rk mahallesi kurularak bir cami yapilmasi.
Istanbul'daki M�sl�manlarla Rumlar arasindaki anlasmazliklari Isl�m hukuku �er�evesinde karara baglamak �zere bir kadi tayin edilmesi.
Silivri de dahil olmak �zere Silivri'ye kadar olan yerlerin Osmanlilara terki.

Bizans Imparatoru, bu antlasmaya riayet ederek Istanbul'da Sirkeci'de T�rkler i�in yedi y�z h�ne ile bir mescid tedarik etmisti. Padisah da Istanbul'da ikamet etmek �zere Tarakli Yenicesi ile G�yn�k ve Karadeniz sahili taraflarindan buraya g��men nakl ettirerek iskan etmisti. Ayrica kadi (hakim, yargi�) ve imam da tayin etmisti.

MsXLabs.org & OT

Malatya'n�n Zapt�

Sultan B�yezid, Kadi Burhaneddin'in �lkesini kendi �lkesine ilhak ettikten sonra Bursa'ya d�nm�st�. Bundan kisa bir m�ddet sonra 15 Sevval 801 (20 Haziran 1399) g�n� vefat eden Meml�k Sultani Berkuk'un bu ani vefati, gerek �lkesinde gerekse disarda bazi tesirlerin meydana gelmesine sebep olmustu. Timur'un, kendisinden �ekindigi Berkuk'un �l�m�ne sevindigi anlasilmaktadir. Nitekim Ibn Hatib en-N�siriya'nin bildirdigine g�re Berkuk'un �l�m�nden b�y�k bir ferah ve sevin� duyan Timur, �l�m haberini getirene 15.000 dinar vermisti. Ibn Arabsah ise, Hind seferinde iken bu haberi alan Timur'un sevin�ten adeta u�tugunu tasvir eder.

Meml�k Sultani Berkuk'un �l�m� �zerine yerine ge�en oglu Ferec'in k��k ve tecr�besiz olmasi yaninda emirler arasinda meydana gelen ihtilaflar ayni zamanda Yildirim B�yezid'i de memnun etmis g�r�nmektedir. Sayet Ahmed�'nin verdigi bilgileri dogru kabul edersek Yildirim'in da buna sevindigini s�yleyebiliriz. Fakat bu sevincin dogrudan dogruya ve sadece �l�m sebebiyle mi yoksa baska bir maksattan mi kaynaklandigi belirtilmemektedir. Ahmed� bu konuya bir a�iklik getirmeden s�yle der:

"Buni isid�b Sam'a ol kasd eyledi
Misir ben�m oldi dey� s�yledi.
Demedi ol �ldi ben dahi �l�rem.
S�yle kim ol oldi ben dahi oluram."

Ger�ekten, Ferec'in k��k ve tecr�besiz olmasi, o esnada Timur'un da Hindistan'da b�y�k bir istila ile mesgul olmasini firsat bilen B�yezid, daha �nce Anadolu Sel�uklulari �lkesinde iken bilahare Misirlilar eline ge�mis olan b�lgelerin zaptina karar verir. Bunun i�in daha �nce Kadi Burhaneddin'e ait oldugunu belirttigi Malatya'nin kendisine verilmesi i�in Nasir�ddin Ferec'e bir el�i g�nderir. Red cevabi almasi �zerine Sivas'tan Malatya'ya gider. Sehrin m�dafaa edildigini g�r�nce sehri kusatir. Bu kusatmanin devam etmesinin aleyhlerine olacagini anlayan Malatyalilar teslim olur. Yildirim, oraya bir miktar asker koyarak geri d�ner. Bu arada Meml�klara ait K�hta, Besni, Divrigi ve Darende kaleleri de Osmanlilara ge�mis olur. B�ylece Elbistan da, Orta Firat havzasina kadar uzanan Osmanli hududu i�ine girmis olur.

Misir'da meydana gelen saltanat degisikliginden istifade ile Malatya ve �evresini alan Yildirim B�yezid'e karsi kader, baska bir sekilde tecelli edecekti. Bu tecelli de Ahmed�'nin dedigi sekilde olacakti. Misir'da meydana gelen sarsintiyi dikkatle takip edenlerden biri de s�phesiz ki Timur'du. O, Osmanlilar ile Meml�klular arasindaki �atismayi �ok iyi degerlendirip her iki d�smanini ortadan kaldirmak i�in zamanin geldigine karar verir. Timur, 1400 yilinda Azerbaycan ve Dogu Irak'ta h�kimiyetini yeniden kurduktan ve G�rcistan'i zapt ettikten sonra Pasinler'e dogru yol almaya baslar. Bu sirada B�yezid'e itaati kabul etmeyen

Erzincan Emiri

Mutahharten Bey ile B�yezid tarafindan beyliklerine son verilen Mentesoglu, Saruhanoglu Hizir Sah, Germiyanoglu Yakub Bey, Aydinoglu Isa Bey'in oglu Musa Bey, Timur'a bas vurarak kendisine olan bagliliklarini bildirip topraklarini geri almak i�in yardim isterler. Buna karsilik, Timur'un �n�nden ka�an ve Bagdad'da h�k�m s�ren Celayirli Sultan Ahmed ile Karakoyunlu h�k�mdari Kara Yusuf, Sultan B�yezid'e siginirlar. Bunlara b�y�k bir iltifat g�steren B�yezid, Sultan Ahmed'e K�tahya sehrini, Kara Yusufa da Aksaray'i ikamet yeri olarak tahsis eder. Ayrica bu sehirlerin gelirlerini de onlara verir.

Bu iki d�smaninin, B�yezid tarafindan kabul ve himaye edilmesi, zaten savasmak �zere Anadolu'ya gelmis olan Timur'a savas i�in bir firsat verir. Iki h�k�mdar arasinda teati edilen mektuplar m�sbet bir netice vermez. Hatta Timur, Osmanli idaresindeki Sivas'a girerek (Agustos 1400), sehri savunan herkesi kili�tan ge�irtti. Timur, yalniz Sivas'i tahrib ile kalmamis, hatta kendisini mushaflar (Kur'an ve Kur'an sayfalan) ve tevhidler ile karsilamaya �ikan �ocuklari, ordusundaki atlarin ayaklari altinda �ignetmistir. �li'nin, K�nh�'l-Ahbar (III, s. 96)'inda zikr edilen bu vak'a, Timur ile ayni zamanda yasamis olan Ermeni tarih�isi Thomas de Medzoph tarafindan da kayd edilmistir. B�yle bir katliamdan sonra Sivas adeta bir harabeye d�nm�s oldu. Timur, daha sonra g�ney istikametinde hareket ederek Malatya ve Suriye'yi isgal eder. Gerek Haleb, gerekse Suriye'nin diger sehirlerinde b�y�k zul�mler yapar. Sam'da (Dimask) b�y�k bir katliama girisen Timur, sonunda Yezid b. Muaviye'nin kabrini buldurarak a�tirir. Kemiklerle birlikte kabri yaktirip i�ine pislik doldurur.

Timur'un g�neye inmesinden istifade eden B�yezid, Sivas ve Erzincan'i da alarak Timur'a karsi stratejik bir �st�nl�k saglamaya �alisti. Bir ayaginin sakat olmasindan dolayi Osmanli tarihlerinde "Timurlenk" veya "Aksak Timur" diye isimlendirilen Timur ile B�yezid arasinda teati edilen mektup ve g�nderilen hediyeler de bir fayda saglayamamisti. Zira, Timur'un teklifleri bir bakima Osmanli h�k�mdarinin diger beyler gibi tamamen kendisine tabi olmasini emr eden bir mahiyet tasiyordu. Nitekim o, Sultan B�yezid'den su isteklerde bulunuyordu:

Kemah'in Mutahharten'e geri verilmesiyle ailesinin serbest birakilmasi.
Sehzadelerinden birinin kendi yanina g�nderilmesi.
Metbuiyet al�meti olarak kendisine g�nderilecek olan k�lah ile kemerin kabul edilmesi.
Anadolu beylerinden alinan yerlerin yine eski sahiplerine iade edilmesi.
Kara Yusuf'un kendisine teslimi. Bu esnada Kara Yusuf, Osmanlilar'in yanindan ayrilmis oldugundan istenenin Kara Yusuf'un ailesi oldugu anlasilmaktadir. Yildirim B�yezid gibi bir h�k�mdar i�in �ok olmasina ragmen o, bu sartlan degerlendirmek i�in �evresiyle istisarede bulunur.

Bununla beraber, b�t�n bunlara karsi ihtiyatli hareket edilmesini tavsiye eden vezir-i azam Ali Pasa'ya Sultan B�yezid s�yle diyecektir:

"Serefimiz ve karsi koyacak kuvvetimiz vardir. T�bi olamayiz ve istikl�lsiz yasayamayiz." Bu esnada o, Timur'la meydana gelebilecek bir savasi d�s�nerek Bizans Imparatoru ile anlasir ve Istanbul muhasarasini kaldirip oradaki askerini geri �eker.

MsXLabs.org & OT

Bazan Anadolu'da, bazan da Rumeli'de ismine yarasir bir sekilde firtina gibi esip simsek gibi �akarak Osmanli Devleti'nin lehinde olacak sekilde b�t�n T�rk beyliklerini tasfiye eden, Bizans'i muhasara ve tehdid eyleyen, Dogu Roma tahtinin mukadderatini M�sl�man T�rk menfaatleri adina istedigi gibi tasarruf eden, Nigbolu'da Ha�li ordularina kesin cevabi veren, bu s�rekli zaferlerinden dolayi Abbas� halifesi tarafindan "Sultan-i Iklim-i R�m" �nvani tevcih edilen Yildirim B�yezid, Timur'un eline d�st�kten sonra onunla birlikte Bati Anadolu seferlerinde hazir bulunuyordu. Timur, cengaver ve bir zamanlar firtina gibi esmis olan bu esirini gittigi her yere kendisiyle birlikte g�t�r�yordu. Onbes g�n gibi kisa bir zamanda Izmir'i zapt eden Timur, d�n�s�nde hen�z Osmanlilara bagli bulunan Uluborlu ve Egridir kalelerini zapt ettirdi. B�yezid, Egridir'in zapti esnasinda hastalanmisti. Bunun �zerine Timur, onu Aksehir'e g�ndermisti. Tedavisi i�in de meshur tabiplerinden Izzeddin Mesud Siraz� ile Celaleddin Arab�'yi g�ndermisti.

Yildirim Han'in tedavisine memur edilen doktorlarin b�t�n �abalarina ragmen, cevval, izzet-i nefis sahibi, magrur ve zaferden zafere kosmaya alismis bir h�k�mdar olan Yildirim, maglubiyet ve esarete tahamm�l edemedi.

Zaman zaman Timur'la yapilan sohbetlerde Timur'un kendisini serbest birakacagina ve tekrar Osmanli Devleti'nin basina ge�ecegine dair s�yledigi s�zlere de inanmayan Yildirim B�yezid'in, keder ve �z�nt�den gelen bu hastaligina �are bulunamadi. Bunun i�in 14 Saban 805 (9 Mart 14.03) Persembe g�n� ruhunu teslim edip intikal-i d�r-i beka eyledi. �ld�g� zaman kirk iki yaslarinda oldugu bildirilen Yildirim'in zehir kullanmak suretiyle intihar ettigine dair bilgiler varsa da bunlar ger�egi yansitmamaktadirlar. Zira �agdasi ve Yildirim'i yakindan taniyan tarih�i Ibn Arabsah ile Osmanli tarih�ilerinden Enver�, S�kr�llah, Karaman� Mehmed Pasa, Hoca Saadeddin ve Solakz�de gibi kaynaklar ile Timur'un tarih�isi Serafeddin Ali Yezd� ve Nizameddin Sam� kesin olarak intihardan bahs etmezler. Bunlara g�re o, nefes darligi ve hunnaktan �lm�st�r. Solakz�de (Tarih, I, 122) ger�ekleri bilmeyen bazi kimselerin tarih yazmaya basladiklarini, cahil olduklari i�in hakiki sebepleri bilmediklerini s�yleyerek bu zehir meselesine s�yle temas eder: "Buldugunu yazan ve tarihi zapt etme yolundan azan bazi ozanlar, tarih yazmaya �l��mlenip pek �ok farkli kaviller irad etmislerdir. Bunlar ne saltanatin sanina layik g�n�ller begenen tabirleri bilirler, ne de c�l�s tarihleri ve halifelik m�ddetlerine v�kiftirlar. Padisahlarin �l�mlerinin sebepleri beyaninda da nice l�yik olmayan s�zler yazip ser'ce cevaz verilmeyen meseleleri o y�ce padisahlara isnad edip zehir i�ti veyahut Timur'un hekimleri zehirlediler diye buhtan ve iftira etmislerdir" der. Ger�ekten onun hastaliklarina esaret zilleti ve keder de eklenince kisa bir s�re i�inde vefat etmistir. H�k�mdarligi 14 sene kadar devam etmistir. �l�m� m�teakip cesedi tahnit edilerek Aksehir'de Mahmud Hayran� t�rbesine konulmustur. Timur, onun vefati �zerine yaninda bulunan ailesine taziyetlerini bildirerek ihsanlarda bulunmustu. Semerkand'a d�nerken cesedi oglu Musa �elebi'ye teslim ederek h�k�mdarlara yarasir bir merasimle defn edilmesini istemis, Musa �elebi'ye de babasinin m�lk�nde h�k�mdarlik i�in kemer, murassa kili� ve y�z at vermistir. Yildirim B�yezid'in na'sinin Bursa'da kendisinin insa ettirdigi Cami yanina defnini vasiyet ettigini s�ylemeleri �zerine Timur, Yildirim'in tabutunu ve Musa �elebi'yi Germiyanoglu Yakub Bey'e teslim ederek Bursa'ya g�nderdi.

Tarihlerde, azim ve irade sahibi, cesur, cevval, mert, dobra dobra konusan bir kimse olarak zikr edilen Yildirim B�yezid, ayni zamanda dindar bir kimseydi. Mizac itibariyle sert, hir�in ve inat�i olan Yildirim B�yezid, Sirp prensesi ile evlendikten sonra, Vezir-i Azam Ali Pasa'nin da tesvikiyle i�kiye baslar. Bu sefahat ve isret hayati zamanla saray muhitinden disari tasarak k�tleye de sirayet etmekte gecikmez. �zellikle ikbal ve mevki hirsi iliklerine kadar islemis olan Vezir-i Azam Ali Pasa, kendine uydurdugu arkadaslari ile gerek devletin adalet ve insaf t�resine, gerek politika ve cemiyet gidisatinda hayli gedikler a�ti. Bu sebepledir ki, memlekette meydana gelen ahl�k� ��k�nt�, zamanla kadilarin bile r�svetle is g�rmesine sebep olmustu.

Nitekim Hoca Saadeddin Efendi'nin ifadesine g�re (T�cu't-Tev�rih, I, 139-140) Osmanli tarihinde "kadiy�n-i fi'n-n�r" diye tarihlere ge�en hadise, insanlarin can ve mali �zerinde genis bir tasarruf yetkisine sahip olan ve g�n�m�z ifadesiyle yargi� denen kadilarin, adalete g�re h�km etmemeleri y�z�nden Sultan B�yezid tarafindan yakilmak suretiyle cezalandirilmalarinin istenmesi hadisesidir. Ger�eklesmeyen ama d�s�n�len bu hadise bize, B�yezid'in adalet anlayisina ne kadar �nem verdigini g�sterdigi gibi, onun ne kadar dindar bir kimse oldugunu da g�stermektedir. Ger�ekten onun, Ali Pasa'nin igva ve tesiri ile sadece kendi sahsi ile ilgili yaptigi bazi islerden ve i�kiden tamamen tevbe ettigi, bir daha i�ki �lemlerine katilmayacagini belirterek s�z verdigi, tarih� kaynaklardan anlasilmaktadir. Nitekim S�kr�llah (Behcetu't-Tev�rih, 57) gerek adalet anlayisi, gerekse bu i�ki meselesine temasla s�yle der:

"Yeniden adalet g�sterdi. Kadilari topladi. Onlarin kiyiciliklarindan sorusturdu. Taaddiden, seriata aykiriliktan, r�svetten �zge nesne bulmadi. Kimden, seriata aykiri nesne almislarsa �denmesini buyurdu. Onlarin terbiyesini verdi. Azli gerekeni azl etti. Halk, �lkeler alanin y�ksek adalet ve sefkatini isitince ekim bi�imleri, is g��leri ile, yurtlarini senlendirmekle ugrasir oldular. Osmaneli her ne kadar senlik idiyse de on kat daha senlendi. Gazi sultan, k�t� ve s�pheli islerden �ekinmeyi ve Tanri'dan korkmayi kamudan ileri tuttu. Beglerle sultanlarin g�renegi olan seriata aykiri eglence, �algi ve bunun gibi aldatici Albizin (seytan) kuruntusundan gelen ne ki varsa hepsini birakti. O zamanin bilginleri ve seyhleri onun arkadasligi ile y�celirlerdi."

Kaynaklar, onun Bursa Ulu Camii'nin insasi esnasinda bir hatirasini bize nakl ederler. Buna g�re Bursa'daki Ulu Cami insa edildigi zaman B�yezid, Emir Sultan diye s�hret bulan Semseddin Muhammed Buhar� ile birlikte caminin binasini kontrol etmeye gelir. Konusma esnasinda padisah, bu g�zel binanin Hz. Emir'in hosuna gidip gitmedigini sorar. Emir Hazretleri de yapinin saglamligi, g�zelligi, alaninin genisligi ve �atisinin y�ksekliginin tam bir �l�� ve olgunlukta oldugunu s�yledikten sonra s�yle der:

"Pek g�zel olmus, lakin civarinda d�rt k�seye de birer meyhane yapilsaydi" deyince Sultan B�yezid: "Cami-i Serif, Allah'in evidir. Civarinda meyhanenin ne isi var?" der. Bunun �zerine Emir Sultan: "Padisahim, ger�ekte Allah'in evi m�'minin kalbidir. Ni�in kalbinizi i�ki ve m�nkeratla dolduruyorsunuz?" diyerek tarih� bir nasihatta bulunmus olur. Emir Sultan'in bu nasihati derhal tesirini g�sterecek ve sultan bundan b�yle i�ki i�meyecegine s�z vererek eski hatalari i�in de tevbe eder. Biraz �nce de temas edildigi gibi o, sadece i�kiyi terk etmekle kalmaz, ayni zamanda b�t�n islerin, Allah'in rizasina uygun bir sekilde g�r�lmesini, dogruluk ve adaletten sapilmamasini, memleketin imar edilmesini, hayir tesislerinin insa edilip halka hizmetin saglanmasini ister. Bizzat kendisi bu neviden faaliyetlere �n ayak olarak her sahada halkina �rnek olur. Zaten hareket ve davranislari da bunu ortaya koyar. Nitekim Bursa kadisi olan Semseddin Muhammed Fenar�'nin mahkemede sahidlik yapmak �zere gelen padisahin, cemaatla namaz kilmayi terk ettigi i�in sehadetini sahih saymayarak kabul etmemesi, bunu g�stermektedir. Bizans tarih�ileri, padisahin �zellikle Nigbolu zaferinden sonra kendisini zevk ve eglenceye kaptirdigini zikr ederler. Bu sebepledir ki son asir Avrupa m�ellifleri, zamanindaki h�k�mdarlarin �ogundan daha �st�n olan B�yezid'in isret ve sefahat y�z�nden fikr� ve beden� kabiliyetlerini kayb ederek inhitata ugradigini ve bu sebeple tac ve tahtini kayb ettigini yazarlar. Bu ifadelerde b�y�k bir m�balaga oldugu anlasilmaktadir. Zira her sene Anadolu'nun bir ucundan Rumeli'nin �teki ucuna kadar, bazan bir ka� defa at kosturan, m�temadiyen harp ve devlet islerini tedvir ile mesgul olan h�k�mdarin isret ve sefahata ne kadar zaman ayirabilecegini d�s�necek olursak mesele daha bir kolaylikla anlasilmis olur.

B�yezid'in ne kadar �dil, hak perest ve tebeasini seven bir h�k�mdar oldugu hakkinda tabip Ibnu's-Sagir'den naklen Misir tarih�ilerine ge�en malumat dikkat �ekicidir. Buna g�re o, her g�n herkesin belli zamanda kendisini uzaktan bile g�rebilecegi genis bir yere gelir ve her taraftan gelen tebeasinin sik�yet ve arzularini birer birer dinler. Tebeasinin maruz kaldiklari zul�mleri derhal izale ederdi. O, idaresinde bulunan memleketlerde adalet ve asayis tesis etmisti.

B�yezid, azim ve irade sahibi, m�tehevvir, aceleci ve her seyden nem kapan bir h�k�mdardi. Bununla beraber �lim ve seyhlere karsi m�tevazi ve h�rmetk�rdi. Muasiri olan h�k�mdarlara karsi ise magrur oldugu gibi, sahsen pek cesur oldugundan en b�y�k tehlikelere atilmaktan �ekinmezdi. Zamaninda yasamis olan Misir ve Suriye tarih�ileri, B�yezid'in Isl�m h�k�mdarlarinin en hayirlisi ve en b�y�g� oldugunu zikr ederler. Bundan baska onun, �agdasi olan diger Isl�m h�k�mdarlarinin cihad ve gazayi birakmalarindan dolayi onlara kizdigini da yazarlar. Keza bunlar, Yildirim B�yezid'in M�sl�man h�k�mdarlarin kendi tebealarindan kanunsuz vergi almalarina tahamm�l edemedigini ve bu y�zden onlara kizdigini da a�ik�a belirtirler.

Bu h�k�mdar, bir asirdan beri anarsi ve m�cadelelerle �alkalanan Anadolu'ya bir vahdet getirerek buradaki insanlara siyas� bir birlik kazandirmis ve onlari bir bayrak altinda toplamaya muvaffak olmustu. B�ylece B�yezid, Anadolu Sel�uklu sultanlarinin ger�ek halefi oldugunu isbatlamisti. Ancak Ankara maglubiyeti ile Anadolu'daki birlik bozularak b�lge tekrar tefrika i�ine sokulmustu.

MsXLabs.org & OT

Y�ld�r�m Beyaz�d Devri:

(1389-1402)

Y�ld�r�m, I. Murat'�n �l�m�nden sonra karde�i Yakup'u �ld�rerek babas�n�n yerine ge�ti.
�lk defa karde�ini �ld�ren Osmanl� sultan�.
Karamanl�lar; Saruhan, Mente�e ve Ayd�n beylerini k��k�rtarak Osmanl� �lkelerini i�gale kalkt�.
Germiyanl�lar Karamanl�larla anla�amad�klar� halde Osmanl��lara �eyiz olarak verilen K�tahya ve di�er �ehirleri almak istiyordu.
Y�ld�r�m bu durumdan dolay� S�rplarla anla�ma yaparak Anadolu'ya ge�ti.
1390'dan 1398'e kadar, Beylikleri kendisine ba�layarakAnadolu'da T�rk Birli�ini sa�lad�. (Beyliklerin Birli�i) Karamano�ullar�yla anla�ma yapt�.
Buna g�re ; Bey�ehir, Ak�ehir ve baz� yerler Osmal�lara verilmek ko�uluyla �ar�amba Suyu s�n�r oldu.
�stanbul'un Ku�at�lmas�: Y�ld�r�m Beyazid �stanbul'un Anadolu yakas�na G�zelce Hisar� (Anadolu Hisar�) yapt�rd�.Y�ld�r�m Beyazid �stanbul'u iki kez ku�att�.
2. ku�atma yedi ay s�rd�. Fakat Macarlar'�n Balkanlar'da harekete ge�mesi �zerine Bizansl�larla anla�t�.

Bu anla�maya g�re :

Bizans �mparatorlu�u vermekte oldu�u vergiyi artt�racakt�.
�stanbul'da bir cami ve T�rk mahallesi yapt�racakt�.
�stanbul'daki M�sl�manlar�n davalar�na bakmak �zere bir Kad�'n�n bulundurulmas� kabul edecekti.
T�rkler ticaret amac�yla �stanbul'a serbest�e girip ��kabileceklerdi.
Y�ld�r�m Beyaz�t Candaro�ullar�n�n Kastamonu �ubesine son verdi. (1398)
Bulgaristan tamamen T�rk ili haline geldi.

Yildirim Bayezid, yuvarlak y�zl�, beyaz tenli ve koc burunlu, g�zleri ela, sa�lan kumral, sik sakalli ve genis omuzlu idi. Girdigi savaslarda g�stermis oldugu cesaretten dolayi ona (Yildirim) lakabi verilrnisti. Yildirim 14 yasina geldiginde, babasi Sirplilarla savasa giderken yerine onu vekil birakmisti.

T�rkleri yenmek, Bizans'i kurtarmak ve Kud�s'� m�sl�manlarin elinden almak i�in teskil edilen bir ha�li ordusu, Tuna nehri kiyisinda bulunan (Nigbolu) kalesini kusatmisti. Yildirim Bayezid de ordusu ile Nigbolu kalesi �nlerine kadar geldi. Bir gece Yildirim Bayezid, tek basina atina binerek d�sman saflarini yardi. Nigbolu kalesinin duvarlari dibine yanasarak bir elini kale duvarina dayadi ve :"Bire Dogan!" diye seslendi. Bu sesi taniyan Nigbolu kalesi kumandani Dogan Bey de yukaridan : -Ne var sevketl�m!" diye sordu. Padisah : "Ordumla birlikte geld�m. Sakin kaleyi teslim etmeyesin!" emrini verdikten sonra atini s�rerek gece karanliginda bir yildirim gibi kararg�ha d�nd�.

Yildirim Bayezid tahta ge�tikten sonra, babasinin vefati �zerine Anadolu'da vuku bulan ayaklanmalarin tamamini kisa zamanda bastirdi. Germiyan, Aydin, Menteee ve Saruhan Bey- likleri Osmanlilara bu devirde katildi. H�mid Beyligine bagli lsparta, Burdur, g�ller y�resi Osmanlilarin oldu. Yildirim 1391 'de Bizanslilardan Sile'yi aldi. istanbul'u yedi ay muh�sara etti, Tuna nehrini ge�erek Romanya'yi Osman- lilara t�bi kildi.

1392'de Silivri ve Sel�nik Osmanlilara katildi. 1393'de Bulgaristan tamamen fethedildi. 1394'de Kastamonu ve �evresi alindi. Arnavutluk ve �evresi de Osmanli topraklarina katildi. 1396'da Ha�li ordusu Nigbolu'da imha edildi. Binlercesi esir alindi. 1397'de Salona Piskoposu, Padisahi bizzat davet ederek halkin zul�mden kurtarilmasini rica etmis, bunun �zerine Yildirim, Bizanslilardan Silivri, Mora ve Attika'yi kurtarmistir. T�rklerin Yunanistan'i almalari b�yle olmustur.

1397'de Karaman Beyligi tamamen OsmanIi topraklarina ilhak edildi. istanbul yeniden muhasara edildi. 1398'de Kadi Burhaneddin devletini ortadan kaldirdi. 1399'da Dulkadir fethed�ldi. Dulkadir Beyligi Osmanlilara tabi oldu.

1400'de istanbul bir daha muhasara edildi. 1402'de (Rivayete g�re ulemadan cevazina dair fetva alinmadan) Timur ile Ankara savasi yapildi ve Yildirim yenildi. Timur'un yaninda esir olarak kalan b�y�k Osmanli H�k�mdari ve Fatih'in dedesi �z�nt�s�nden 7 ay 12 g�n sonra 43 yasinda iken vefat etti. Cenazesi oglu Musa Celebi tarafindan Bursa'ya getirilerek, kendi t�rbesine defnedildi. (Allah rahmet eylesin.)

Yildirimin kazanmis oldugu zaferlerin en m�himlerinden birisi (25 Eyl�l 1396) senesinde, tek basina M�sl�man T�rk milletinin, b�t�n bir Hiristiyan Avrupa Devletlerine karsi kazanilmis ve tarihin en b�y�k zaferlerinden birisi olan Nigbolu zaferi idi. Bu sanli zaferin neticeleri de �ok b�y�k olmustur.

Bu zafer, Osmanli T�rk Devletinin, dogu isl�m �leminde de taninmasina sebep oldu. Misir'daki Abbasi Halifesi (Birinci M�tevekkil) Yildirim Bayezid'e tebrik i�in g�nderdigi mektubunda, T�rk Padisahina: "Sultan-i iklim'i Rum" �nvani ile hitabetti.

Silsile-i S�d�t-i Naksibendiyye'den H�ce Baha�ddin sah-i Naksibend (k.s.) Hazretleri, H�ce Al��ddin Attar (k.s.) Hazretleri, Allame Saadeddin Teftaz�n�, serh-i Mek�sid M�ellifi Kemaleddin Hocend�, Hayat�'I - Hayvan isimli eserin sahibi Kemaleddin Muhammed Demir�, Hoca Hafiz sir�z� ve Kadi �bn-i Haldun Yildirim Bayezid devrinde vefat eden b�y�k zatlardir.

Yildirim Bayezid'in esleri ve �ocuklari

Bayezid'in esi Germiyanoglu S�leyman Sah'in kizi Devlet Hatun'dur. Daha sonra tahta �ikacak olan �elebi Mehmed bu ana dan dogmustur, ikinci esi Sirp Krali Lazar'in kizi Prenses Olivera, ��nc� esi Bulgar Prensi Konstantin'in kizlarindan biridir. En �ok Olivera'yi seviyor ve onu her gittigi yere g�t�r�yordu. Onu i�kiye ve sarhoslugun al �altici zevkine alistiran o olmustur. Fakat daha sonra ulem�nin uyari ve baskisi ile Yildirim i�kiyi birakmisti.

Yildirim Bayezid'in erkek �ocuklari sunlardi: �elebi Mehmed, Ertugrul, Emir S�leyman, Mustafa, Isa, Musa, Kasim. �� kizi vardi: Fatma Hatun, Hund� Hatun ve adi bilinmeyen bir kizi.

MsXLabs.org & Osmanl� Tarihi

Y�ld�r�m Bayezid

(1360, ?-1403 Ak�ehir), d�rd�nc� Osmanl� padi�ah�.

I. Murat'�n (H�d�vendig�r) b�y�k o�ludur. Annesi G�l�i�ek Hatun'dur. Bayezit, �ahzedeli�inde Germiyano�lu S�leyman �ah'�n k�z� Devlet Hatun ile evlendi (1381). K�z�n �eyizi olarak Germiyano�lu taraf�ndan Osmanl�lara Simav, Tav�anl�, Emet y�releri verildi. Daha �ahzedeli�i s�ras�nda yeteneklerinden �t�r� "Y�ld�r�m" diye an�lmaya ba�land�. Babas� Sultan Murat, Kosova'da �ehit edilince, 15 Haziran 1389'da onun yerine tahta ��kt�. �lk i� olarak karde�i Yakup �elebi'yi �ld�rtt�. B�ylece Osmanl� padi�ahlar� aras�nda karde� kan� ak�tma gibi k�t� bir gelene�in temelini att�.

Y�ld�r�m Bayezit �nce S�rbistan'� Osmanl�lara ba�lad�. Bizans'a boyun e�direrek imparatorlar�n� de�i�tirtti, �stanbul'da bir T�rk mahallesi kurulmas�n� emretti, ayr�ca her y�l belli miktarda vergi �demelerini istedi. Ard�ndan Anadolu beyliklerini buyru�u alt�na ald�. Anadolu'da bu i�lerle u�ra��rken Bizans'�n, verdi�i s�zde durmad��n� g�rerek 1395'te �stanbul'u ku�att�. Papal�k, Macar Kral� Sigismund'un komuta etti�i yetmi� bin ki�ilik bir Ha�l� ordusunu �stanbul'u kurtarmaya g�nderdi.

Ha�l�lar Ni�bolu Kalesi'ni ku�att�. Bayezit, Ha�l� ordusunu, Ni�bolu Sava�� diye an�lan b�y�k bir sava� sonunda yok etti (1396). D�n�p Bizans'� yeniden ku�att�. 1397'de Anadoluhisar�'n� (G�zelcehisar) yapt�rarak bu ku�atmay� daha da peki�tirdi. Anadolu'daki birtak�m ayaklanmalar y�z�nden �stanbul'un al�nmas� i�i uzad�. 1400 y�l�nda Timurlenk'in Anadolu'ya girdi�i, S�vas ve Malatya'y� yak�p y�kt�� renildi. �ki b�y�k T�rk h�k�mdar� aras�nda bir mektupla�ma oldu. Bayezit, Timur'un b�t�n �nerilerini geri �evirdi. B�ylece sava� ka��n�lmaz oldu. �ki T�rk h�k�mdar�, 20 Temmuz 1402'de Ankara'da �ubuk Ovas�'nda kar��la�t�lar.

Osmanl� ordusundan bir b�l�m askerin, eski beylerinin bulundu�u Timur taraf�na ge�meleri, sava��n sonucunu etkiledi. Bayezit sonuna dek d��t�, ancak �st�n g��ler kar��s�nda tutsak d��t� (28 Temmuz 1402). Timur, Bayezit'i demir bir kafes i�inde (kapal� taht�revan) ta��tarak Bat� Anadolu'ya y�r�d�. K�tahya'da uzunca bir s�re kald�ktan sonra Denizli �zerinden Ayd�n'a geldi. Bayezit, hastal�� y�z�nden Ak�ehir'de b�rak�lm��t�. Timur, 2 Aral�k 1402'de �zmir k�y�lar�na vararak, buras�n� iki haftada ele ge�irdi. Hastal�� gittik�e artan Bayezit 1403'te Ak�ehir'de �ld�. �ntihar etti�i de s�ylenir.

MsXLabs.org & Morpa Genel K�lt�r Ansiklopedisi

Bayezid I (Y�LD�R�M)

BAKINIZ > Timurhan > Ankara Sava�� > Fetret Devri

YILDIRIM BEYAZIT

I. Bayezid

BATI ANADOLU'DA T�RK B�RL���N�N KURULMASI

Erzincan Emiri

Y�ld�r�m Beyaz�d Devri:

Yildirim Bayezid'in esleri ve �ocuklari

Y�ld�r�m Bayezid

BAKINIZ

> Timurhan

> Ankara Sava��

> Fetret Devri

BATI ANADOLU'DA T�RK B�RL��N�N KURULMASI