Bir bebe�in normal geli�im s�recindeki parametreler nelerdir?

�zetle ;1-14 hafta aras� anne karn�ndaki bebeklerin ense kal�nl�� (Nukal trans�lensi) �l��lmek suretiyle kromozom bozuklu�u a��s�ndan ilk tarama yap�lm�� olur. Bebe�in uzunlamas�na elde edilen ultrason g�r�nt�s�nde ense kal�nl��n�n bulundu�u gebelik haftas�na g�re artmas� kromozom bozuklu�u olma riskini veya kromozomlar� normal olsa dahi bebekte genetik bir hastal�k veya kalp hastal�� olma riskini art�rmaktad�r. Ense kal�nl��n�n 3mm veya �st�nde saptanmas� halinde kesin tan� y�ntemleri uyguland��nda Down sendromlu bebeklerin %75'i saptanmaktad�r.''

ama daha detayl� parametreler ve ihtiya� duyan ba�ka anneler i�in

Her anne-baba do�acak olan �ocu�unun sa�l�kl� olup olmad��n� bilmek ister. Anne karn�ndaki bebeklerin de�erlendirilmesinde mutlaka taranmas� gereken olas� risklerin ba��nda bebekte kromozom bozuklu�unun olup olmad�� (mongol veya ba�ka kromozom bzk.) ve yap�sal geli�iminin normal olup olmad��d�r. Ama� kromozom yap�s� ve yap�sal geli�imi normal olan bir bebek d�nyaya getirmektir. En s�k g�r�len kromozom bozuklu�u 21. kromozomun uzun kolunun t�m�n�n veya bir k�sm�n�n 2 yerine 3 kopya oldu�u Down sendromu (mongolism) olup artan ya�la birlikte b�yle bir �ocuk do�urma riski artmaktad�r.G�n�m�zde bir�ok merkezde 35 ya� s�n�r olarak kabul edilip bu ya��n �zerindeki gebelere direk tan� y�ntemleri uygulanmaktad�r. Ancak unutulmamas� gereken s�n�r ya� olarak kabul edilen 35 ya� �zeri gebelikler T�rkiye'de t�m gebeliklerde %5'ini olu�turmakta, ancak %5'lik bu grupta Down sendromlu bebeklerin sadece %30'u bulunmakta geriye kalan %70'lik grubu 35 ya� alt� anneler do�urmaktad�r. G�n�m�zde gittik�e geli�en ve duyarl�l�� artan do�um �ncesi tarama y�ntemleri prenatal tan�da ya� s�n�r�n� sorgulan�r hale getirmi�tir. Modern obstetrikte t�m gebeler tarama y�ntemleri ile rutin olarak taranmal� ve aileye olas� riskleri izah edilerek riskli grupta kesin tan� y�ntemleri uygulanmal�d�r.
Anne Ya�� Gebelik Haftas�

10 12 14 16 20 40

20 1/983 1/1068 1/1140 1/1200 1/1259 1/1527
25 1/870 1/946 1/1009 1/1062 1/1147 1/1352
30 1/576 1/626 1/668 1/703 1/759 1/895
31 1/500 1/543 1/580 1/610 1/658 1/776
32 1/424 1/461 1/492 1/518 1/559 1/659
33 1/352 1/383 1/409 1/430 1/464 1/547
34 1/287 1/312 1/333 1/350 1/378 1/446
35 1/229 1/249 1/266 1/280 1/302 1/356
36 1/180 1/196 1/209 1/220 1/238 1/280
37 1/140 1/152 1/163 1/171 1/185 1/218
38 1/108 1/117 1/125 1/131 1/142 1/167
39 1/82 1/89 1/95 1/100 1/108 1/128
40 1/62 1/68 1/72 1/76 1/82 1/97
41 1/47 1/51 1/54 1/57 1/62 1/73
42 1/35 1/38 1/41 1/43 1/46 1/55
43 1/26 1/29 1/30 1/32 1/35 1/41
44 1/20 1/21 1/23 1/24 1/26 1/30
45 1/15 1/16 1/17 1/18 1/19 1/23

Anne ya�� ve gebelik haftas�na g�re trizomi 21 (Down sendromu) prevalans�

Riskin De�erlendirilmesi
I. 11-14 hafta de�erlendirmesi

11-14 hafta aras� anne karn�ndaki bebeklerin 'ense kal�nl��' (Nukal trans�lensi) �l��lmek suretiyle kromozom bozuklu�u a��s�ndan ilk tarama yap�lm�� olur. Bebe�in uzunlamas�na elde edilen ultrason g�r�nt�s�nde 'ense kal�nl��n�n' bulundu�u gebelik haftas�na g�re artmas� kromozom bozuklu�u olma riskini veya kromozomlar� normal olsa dahi bebekte genetik bir hastal�k veya kalp hastal�� olma riskini art�rmaktad�r. Ense kal�nl��n�n 3mm veya �st�nde saptanmas� halinde kesin tan� y�ntemleri uyguland��nda Down sendromlu bebeklerin %75'i saptanmaktad�r. Yani %25 mongol bebe�in ense kal�nl�� 3mm.lik s�n�r de�erin alt�nda kalmaktad�r. �kili test yine bu aras�nda maternal kanda iki hormon d�zeyinin �l��lmesi ile yap�lan risk hesaplanmas�d�r. �l��len iki hormon B-hCG ve PAPP-A hormon d�zeyleridir. Mongol bebeklerde b-hCG d�zeyi artmakta, PAPP-A d�zeyi azalmaktad�r. Bu testin mongol bebekleri yakalama duyarl�l�� %60't�r. Yine bu d�nemde anne karn�ndaki bebeklerde yap�sal de�erlendirme yap�lmaktad�r. Nazal(burun) kemik de�erlendirilmesi �nemli bir risk fakt�r�d�r. Beyaz �rkta mongol bebeklerde yakla��k %70 burun kemi�i ge� ossifikasyona ba�l� g�r�nt�lenememekte veya normalden k��k saptanmaktad�r. Halbuki normal bebeklerde bu oran %1'dir.
Ense kal�nl��, ikili biyokimyasal test ve nasal kemi�in birlikte de�erlendirilmesi KOMB�NE TEST olarak adland�r�lmakta ve bu testte riskli ��kan gruba kesin tan� y�ntemleri uyguland��nda yakla��k %90 mongol bebek saptanabilmektedir. Yani %10 mongol bebek kombine testte d��k risk grubunda de�erlendirilmektedir.
Bu d�nemde erken fetal yap�sal de�erlendirme de yap�labilmektedir. 12. haftada kar�n �n duvar�n�n kapanm�� olmas�, kafa kemiklerinin g�r�nmesi gerekmektedir. Kar�n �n duvar�n�n kapanmas� ilerleyen haftalarda bebeklerde gastro�izis (ba��rsaklar�n kar�n duvar�ndan d��ar� olmas�) kafatas� kemiklerinin saptanamamas� ilerleyen haftalarda anensefali (ba��n olu�mamas�) olaca��n� g�stermektedir. 11-14 hafta aras� de�erlendirmede ense kal�nl�� ile birlikte, ellerin, ayaklar�n, midesinin, mesanesinin g�r�nt�lenebilmesi gerekmektedir.
II. 15-18 hafta de�erlendirmesi
��l� tarama testi ' Triple test
Bu gebelik haftas�nda anne serumunda bebek ve bebek-anne i�birli�i ile sentezlenen hormonlar�n �l��m� yap�l�p yine mongol bebek do�urma riski hesaplanmaktad�r. Yine unutulmamas� gereken bu y�ntem de bir tarama testi olup bu metodla Down sendromlu �ocuklar�n %60'� yakalanmakta, mongol olan bebeklerin %40'�nda bu test normal ��kmaktad�r.

D�rtl� tarama testi
III. Detayl� Ultrason (18-23 hafta aras�)

Kromozomal bozukluklarla birlikte veya kromozomlar� normal olsa dahi bebeklerde geli�imsel, yap�sal anormallikler olabilir. 18-23 haftalar aras� anne karn�ndaki bebeklerin t�m sistemleri iyi bir ultrason cihaz� ile de�erlendirilip bebe�in geli�iminde herhangi bir anormallik olup olmad�� de�erlendirilebilir. Herbir kromozomal bozuklukta tan�mlanm�� yap�sal anormallikler belli bir oranda saptanmaktad�r. �rne�in mongol bebeklerin yakla��k %60'�nda ulrasonda bir marker saptanmaktad�r (�rn:hafif hidrosefali, kalpte atrioventrik�ler septal defekt, ense �demi vs....) Herbir malformasyonun olu�turdu�u bir risk katsay�s� vard�r. �rne�in mide ��k��nda darl��a(duedonal atrezi) ba�l� ultrasonda �ifte balon(double bubble) g�r�n�m�n�n saptanmas� durumunda daha �nce kombine testte hesaplanan risk 3 kat atmaktad�r. Ultrasonda bebe�in t�m sistemleri normal de�erlendirildi�inde ise kromozomal bozukluk olma riski 3 kat azalmaktad�r.

Resim: Fetal y�z�n ultrasonla g�r�n�m�

En iyi de�erlendirme iki boyutlu de�erlendirmeye ek olarak baz� malformasyonlar�n daha net de�erlendirilebilmesine olanak veren 3 boyutlu (3D) de�erlendirme �zelli�i olan geli�mi� cihazlarda yap�lmaktad�r.

Resim: Fetal y�z�n ultrasonla g�r�n�m�

Sistematik bir de�erlendirme ile beyin yap�s�n�n normal olup olmad��, yar�k damak, yar�k dudak, g�z mesafeleri, kar�n �n duvar anormallikleri, ortaya konabilir. Bebekte major bir malformasyon saptand��nda bunun kromozomal-genetik bir hastal�kla birlikte olabilece�i unutulmamal�d�r. Bu nedenle bebekte geli�imsel anormallik saptand��nda daha �nceki tarama testleri normal olsa dahi bebekte mutlaka kromozom �al��mas� yap�lmal�d�r.
Resim: S�rt kemi�i incelemesi

Fetal kalbin de�erlendirilmesi (Fetal Ekokardiyografi)

Anne karn�ndaki bebe�in kalbi transvers ve uzunlamas�na uygun kesitlerle anatomik olarak de�erlendirilip major malformasyonlar (Ventrik�ler septal, defekt-VSD, b�y�k damar transpozisyonu vs.) saptanabilmektedir. Uygun kesitlerde kalp bo�luklar�n�n, bo�luklar aras�ndaki kapak��klar�n, b�y�k damar ��k��lar�n�n normal olup olmad�� kontrol edilebilir. Renkli ak�m g�r�nt�leme ile kalpteki normal ak�m y�nleri kontrol edilebilir, bo�luklar aras�nda delik olup olmad�� kontrol edilebilir. M-mode ile kalbin ritmi ve sol ventrik�l fonksiyonu de�erlendirilebilir. Yukar�da tarama y�ntemleri ile sekansiyel olarak de�erlendirilen ve y�ksek riskli ��kan hastalara fetal karyotipleme (kromozom tetkiki) mutlaka �nerilmelidir. Kromozomlar�n saptanmas� i�in bebe�in bulundu�u gebelik haftas�na g�re i�inde bulundu�u amniyos s�v�s�ndan (amniosentez), plasentas�ndan (korion vill�s �rneklemesi - CVS) veya g�bek kordonundan kan (kordosentez) al�nabilir. T�m y�ntemlerde ama� bebe�in h�cerelerini elde edip kromozom tetkiki yapabilmektir. Resim: Sol vertik�l ��k�� yolu ve aortu g�steren fetal ekokardiyografi g�r�nt�s�

II. Doppler ultrason

Renkli ak�m g�r�nt�leme bebek damar�nda normal ve anormal ak�m�n saptanmas�n� ve bebe�in kalbinin detayl� de�erlendirilmesini sa�lamaktad�r. Doppler ultrason annede, g�bek kordonunda ve bebekte kan ak�mlar�n�n renkli olarak g�r�nt�lenip bu damarlarda kan ak�m h�zlar�n�n �l��l�p gebeli�in sa�l�kl� olup olmad��n�n de�erlendirilmesine yarayan bir y�ntemdir. Gebeli�in 2. trimestrinde anne damarlar�nda (A. uterina) yap�lan kan ak�m h�z� �l��mlerinde bozukluk ��kmas� ilerleyen haftalarda anne aday�na gebelik zehirlenmesi bebekte geli�im gerili�i riski olabilece�ini g�stermektedir. G�bek kordonunda yap�lan �l��m bebe�e yeterli kan ak�m�n�n gidip gitmedi�ini g�stermektedir. Gebelik zehirlenmesi veya bebekte geli�im gerili�i saptanan olgularda ise bebek damarlar�nda yap�lan �l��mler bebe�in riskini de�erlendirmekte ve do�um zamanlamas�na yard�mc� olmaktad�r.

B�y�mehttp://www.sagliksal.net/images/smilies/smilie1.gif h�cre say�s� ve b�y�kl��n�n art��yla v�cut hacmi ve kitlesinin art��d�r. Geli�me ise h�cre ve dokular�n yap� ve i�eri�inin de�i�imiyle bedensel olgunla�may� ifade eder.

�ocukluk �a��http://www.sagliksal.net/images/smilies/smilie1.gif gebeli�in ba�lang�c�ndan ergenli�in tamamlanmas�na kadar devam eden bir b�y�me ve geli�me s�reci olu�udur. B�y�me ve geli�me bu evrede zaman zaman daha h�zl� seyreder. Do�adaki di�er canl�lar�n ya�am s�re�leriyle kar��la�t�r�ld��nda �ocukluk �a�� insanda �ok daha uzundur.

�ocuklar s�rekli b�y�yen ve geli�en organizmalar olmalar� sebebiylehttp://www.sagliksal.net/images/smilies/smilie1.gif maruz kal�nan etkenler b�y�me ve geli�me s�recinde daha a��r ve kal�c� de�i�iklikler yarat�r.

Normal b�y�menin tarifi olduk�a g��t�r. Ancak kabacahttp://www.sagliksal.net/images/smilies/smilie1.gif �ocuklarda klinik muayenenin en �nemli b�l�m�n� olu�turur.

�OCUKLUK D�NEMLER�

�ocuklar b�y�me s�reci i�inde de�i�ik d�nemlerden ge�erler. Her birinde farkl� sorunlar�n g�r�lebildi�i bu d�nemlerhttp://www.sagliksal.net/images/smilies/smilie1.gif daha sonra kendi i�inde alt gruplar halinde tasnif edilir (Tablo 1).

Sevgili anne ve babalarhttp://www.sagliksal.net/images/smilies/smilie1.gif d�nemlerin her biri kendi �zellikleri �er�evesinde de�erlendirilecektir.

�ntrauterin D�nem

G�n�m�zde ya�am�n d�llenmeyle ba�lad�� kabul edilmektedir. �ntrauterin d�nem dedi�imiz gebelik s�resihttp://www.sagliksal.net/images/smilies/smilie1.gif bebe�in do�umdan sonraki ya�am standard�n� belirleyen en �nemli evredir.

B�y�me ve geli�mehttp://www.sagliksal.net/images/smilies/smilie1.gif 40. haftada 3400 gr / 51 cm kadard�r.

Sevgili anne ve babalarhttp://www.sagliksal.net/images/smilies/smilie1.gif �ocu�unuzun b�y�me ve geli�mesinin �e�itli fakt�rlerden etkilenebilece�ini unutmamal�s�n�z. Bebe�inizin b�y�me ve geli�mesinde yava�lama saptand��nda daha s�k ve yak�n takibe girmeniz gerekmektedir. G�n�m�zde bebe�in gebelik evresi bir muamma olmaktan ��km��t�r. Yeni metodlarla bebe�inizin durumu belirlenebilmektedir.

�ntrauterin d�nemin ba�lang�c� olan embriyonal d�nemde (0-10 hafta) bebekhttp://www.sagliksal.net/images/smilies/smilie1.gif di�er d�nemlerden �ok daha dikkatli olunmal�d�r.

Fetal d�nem 11. haftada ba�lar ve do�uma kadar devam eder. Bu d�nemde doku ve organlar�n olgunla�ma s�reci ile h�zl� b�y�me ger�ekle�mektedir. Fetal b�y�menin de�erlendirilmesinde rahim b�y�kl��http://www.sagliksal.net/images/smilies/smilie1.gif son adet tarihi ve bebe�e ait �l��mler gibi parametreler kullan�lmaktad�r.

Fetal d�nemdehttp://www.sagliksal.net/images/smilies/smilie1.gif giri�imde bulunuldu�unda bebe�in geli�imini iyi y�nde etkileyebilecek �zelliklerdir.

Sevgili annelerhttp://www.sagliksal.net/images/smilies/smilie1.gif hayat�n�z�n en �nemli evresi olan gebelik d�neminde sa�l��n�za �zen g�steriniz. Yeterli ve dengeli besleniniz. D�zenli olarak gebelik kontrollerinizi yapt�r�n�z ve zararl� �evresel fakt�rlerden ka��n�n�z.

B�ylece bebe�iniz kendi genetik potansiyeli do�rultusunda en uygun �ekilde b�y�me ve geli�me g�sterecektir.

Sevgili anne ve babalarhttp://www.sagliksal.net/images/smilies/smilie1.gif sa�l�kl� bir bebek d�nyaya gelecektir.

Yeni do�an D�nemi

Do�umdan sonraki ilk 4 hafta yeni do�an d�nemidir. D�nyaya yeni gelmi� olan bebekhttp://www.sagliksal.net/images/smilies/smilie1.gif kan dola��m� ve sindirim faaliyetleri gibi i�levlerini kendisi yerine getirmek zorundad�r. Bu devrede uygun oda s�cakl��n�n sa�lanmas� ve anne s�t�yle beslenme son derece �nemlidir.

Her annenin s�t� kendi bebe�i i�in �zeldir. Erken do�um yapan annenin s�t� h�zl� b�y�yen ve ya��tlar�n� yakalamaya �al��an premat�re bebe�in beslenmesi i�in yeterli miktarda proteinhttp://www.sagliksal.net/images/smilies/smilie1.gif ya� ve kalori i�ermektedir.

Sevgili annelerhttp://www.sagliksal.net/images/smilies/smilie1.gif b�y�me ve geli�mesini sa�layan anne s�t�n� ondan esirgemeyiniz. Bebe�inizi do�ar do�maz ilk yar�m saat i�inde mutlaka emziriniz!..

Anne s�t� ilk 4-6 ay sa�l�kl� b�y�me ve geli�me s�reci i�in tek ba��na yeterlidir!..

Sevgili anne ve babalarhttp://www.sagliksal.net/images/smilies/smilie1.gif yeni do�an bebe�inizin di�er d�nemlerden farkl� olarak hastal�k belirtisi olmayan baz� fizyolojik �zellikleri vard�r ki bu �zel durumlar� bilmenizin son derece yaral� olaca�� kan�s�nday�m.

Sa�l�kl� bir yeni do�an�n cilt rengi g�l kurusu pembesidir. Do�umu izleyen ilk saatlerde daha koyu olabilirhttp://www.sagliksal.net/images/smilies/smilie1.gif ancak birka� saat i�inde normale d�ner. Koyu k�rm�z� renk devam ediyorsa kan h�crelerinin fazlal�� s�z konusu olabilir. Solukluk ise kans�zl�� d��nd�r�r. Her iki durumda da gerekli kan tahlilleri yap�larak nedene y�nelik tedavi uygulanmal�d�r.

Normal yeni do�anlarda g�z kapaklar�nda elhttp://www.sagliksal.net/images/smilies/smilie1.gif d�zelme zamana b�rak�lmal�d�r.

S�t �ocuklu�uhttp://www.sagliksal.net/images/smilies/smilie1.gif Oyun �ocuklu�u ve Okul �ncesi D�nemi

S�t �ocuklu�u d�nemi 1 - 12 ayhttp://www.sagliksal.net/images/smilies/smilie1.gif okul �ncesi �ocukluk d�nemi 4 - 6 ya� aras�ndaki evredir. Bu evreler birbirleriyle olan yak�n ili�kileri nedeniyle bir arada ele al�nm��lard�r.

S�t �ocuklu�u d�nemihttp://www.sagliksal.net/images/smilies/smilie1.gif boyu 1.5 misline ula��r. Tablo III)

S�t �ocu�unda �nceleri en h�zl� b�y�yen b�l�m ba�t�r. 6. aydan sonra g��s �evresi geni�lerhttp://www.sagliksal.net/images/smilies/smilie1.gif istediklerini belirtme yetenekleri geli�ir.

Sevgili anne ve babalarhttp://www.sagliksal.net/images/smilies/smilie1.gif infeksiyon hastal�klar� vb..).

V�cut A��rl��

Ortalama do�um a��rl�� 3000-3500 gram kadard�r. �kinci ve ��nc� �ocuklar�n do�um kilosu birincidenhttp://www.sagliksal.net/images/smilies/smilie1.gif erken do�anlar tart�lar�n�n % 10-15'ini ilk bir iki hafta i�inde kaybederler. Buna fizyolojik kay�p ad� verilir.

�ocuklar ilk 6 ay i�inde ayda 600-1000 gramhttp://www.sagliksal.net/images/smilies/smilie1.gif �� ya� sonunda 4 kat�na ��kar. 7. ya��n sonunda 7 kat�na ula��r. 2 ya��ndan b�y�k �ocuklarda normal v�cut a��rl��n� kabaca hesaplamak i�in Ya� X 2 8 form�l� kullan�labilir. Bulunan rakam ortalama de�erdir.

Sevgili anne ve babalarhttp://www.sagliksal.net/images/smilies/smilie1.gif ne de di�er ailelerin �ocuklar�yla kar��la�t�r�lmal�d�r.

Boy Uzunlu�u

Do�umda boy uzunlu�u 48 ile 52 santimetre aras�nda de�i�mekle birlikte ortalama 50 cm kadard�r. Sonraki 3 ay i�inde 8 cmhttp://www.sagliksal.net/images/smilies/smilie1.gif 13 ya��nda 3 kat�na eri�irler. �ki ya��ndan b�y�klerde yakla��k boy uzunlu�unu bulmada Ya� X 5 80 form�l� kullan�labilir. Elde edilen rakam ortalama boy uzunlu�udur. Normal de�erler ise �ok geni� bir yelpazeye da��l�r.

Sevgili anne ve babalarhttp://www.sagliksal.net/images/smilies/smilie1.gif ba�ka �ocuklarla hatta kendi karde�leriyle bile k�yaslanmamal�d�r.

Ba� �evresi

Ba� �evresi do�umda ortalama 35 cm kadard�r. 3. ayda 40http://www.sagliksal.net/images/smilies/smilie1.gif 1 ya��n sonunda 46 cm olur. Yeni do�anda ba� ve g��s �evreleri e�ittir. Birinci ya�tan sonra g��s �evresi ba� �evresinden b�y�k olur.

S�t �ocuklar�nda ba� �evresinin her ay �l��lmesi �ok �nemlidir. Ba� �evresi e�rileri �zerinde de�erlendirilen normalden sapmalar derhal ele al�nmal�http://www.sagliksal.net/images/smilies/smilie1.gif sebebe y�nelik tedavi yap�lmal�d�r.

Di� Geli�imi

Di� geli�imi �ocuklarda b�y�me ve geli�me s�reciyle do�rudan ili�kili bir parametre olmamakla birlikte �ocu�unuzun beslenmesi y�n�nden �nem arz etti�inden di� geli�imine de k�saca de�inece�im.

�lk di� ��karma zaman� daha �ok �rsi e�ilimlere ba�l�d�r. �lk di� ortalama 4 - 9. aylar aras�nda ��kar. Ancak 15 aya kadar gecikmesi de normal kabul edilir. Di� ��karma s�ras�nda hafif ate�http://www.sagliksal.net/images/smilies/smilie1.gif huzursuzluk g�r�lebilir.

Yerel i�me suyunda flor yeterli de�ilsehttp://www.sagliksal.net/images/smilies/smilie1.gif �ocuk di� hekimlerince d�zenli takibini sa�lamal�s�n�z.

Kemik Geli�imi

Kafada 6 adet b�ng�ldak bulunur. Bunlar�n �nde yer alan b�y�� ve arkadaki k��k olan elle kolayca fark edilir. �n b�ng�ldak d��ndakiler bir ka� ay i�inde kapan�rlar. �ndekinin kapanmas� ise 3 ile 18 aylar aras�nda ger�ekle�ir. Kapanmadaki gecikmeler do�umsal tiroid bezi yetersizli�ihttp://www.sagliksal.net/images/smilies/smilie1.gif D vitamini eksikli�i gibi hastal�klar� �ncelikle akla getirir. Ara�t�rma sonu�lar�na g�re nedene y�nelik tedavi yap�l�r.

Kemiklerin geli�imi esnas�nda ba� b�y�kl��n�n v�cuda oran�http://www.sagliksal.net/images/smilies/smilie1.gif b�y�me bozukluklar�n�n erken tan�s�n� olanakl� k�lar. Kemik geli�imiyle igili bir sorun oldu�unda bu konuda yeti�mi� uzman bir hekim taraf�ndan de�erlendirilmesi gerekmektedir.

Okul �ocuklu�u D�nemi

6 ya��ndan cinsel olgunla�ma belirtilerinin ba�lad�� ergenlik d�nemine kadar �ocu�un geli�mesindeki ba�l�ca �zelliklerhttp://www.sagliksal.net/images/smilies/smilie1.gif sorumluluk ve ba�arma duygular�n�n yerle�mesidir.

�lkokula yeni ba�layan �ocuklarda k�sa veya uzun s�reli uyum sorunlar� �ok yayg�nd�r. S�n�fa annesiyle birlikte girmekhttp://www.sagliksal.net/images/smilies/smilie1.gif okula gitmekle annesinden ayr�lmas� s�ras�nda ortaya ��kan anneden ayr�lma korkusudur.

Okula uyum sorunlar�n�n ��z�m� i�in okula yeni ba�layan �ocukta okuma yazma ��renmekten �nce evdeki olumlu ili�kinin okulda da s�rd�r�lmesihttp://www.sagliksal.net/images/smilies/smilie1.gif bir t�r anne baba modeli olan ��retmenin �ocu�a duygusal doyumu sa�layacak �ekilde davranmas� ve bizzat kendi davran��lar�yla da �ocuk i�in iyi bir �rnek olu�turmas� gereklidir.

Sevgili anne ve babalarhttp://www.sagliksal.net/images/smilies/smilie1.gif doktorunuza ba�vurarak n�rolojik ve psikolojik durumunun de�erlendirilmesini sa�laman�z �ok yararl� olur.

Ergenlik D�nemi

Ergenlikhttp://www.sagliksal.net/images/smilies/smilie1.gif ergenlik s�recinin �zelliklerini olu�turur.

V�cutta ergenli�e yol a�an hormonal de�i�ikliklerin ba�lamas�ndan sonra d�� g�r�n�mdeki ilk de�i�iklikler k�z �ocuklar�nda 10 (8-13)http://www.sagliksal.net/images/smilies/smilie1.gif erkek �ocuklarda 18 ya��nda- bireyin b�y�me ve geli�mesi b�y�k �l��de tamamlanm��t�r.

Adolesanshttp://www.sagliksal.net/images/smilies/smilie1.gif hayat�n bu devresinde v�cutta olu�an biyolojik de�i�ikliklere e�lik eden ruhsal geli�me ve psikososyal de�i�iklikleri de kapsayan bir terimdir.

ERGENL�KTE B�Y�ME VE GEL��ME

�lk 4 ya�tan sonra b�y�me h�z� erkek ve k�z �ocuklar�nda benzer �ekilde y�lda 5-7 cm gibi olduk�a dura�an bir gidi� g�sterir. Ergenlik belirtilerinin ba�lamas�yla beraber cinsiyet hormonlar�n�n v�cut kitlesini artt�r�c� etkisiyle boy uzamas�nda belirgin bir h�zlanma g�r�l�r.

K�z �ocuklar�nda ergenlik erkeklere k�yasla 2 y�l daha erken ba�lar. Bu nedenle b�y�me h�zlanmas� da k�zlarda daha erken olur. 10-12 ya�lar aras�nda k�z �ocuklar� erkeklerden daha iri olurlar. Ergenlikte b�y�menin en h�zl� oldu�u "b�y�me h�z� doru�u" k�zlarda ortalama y�lda 9 cmhttp://www.sagliksal.net/images/smilies/smilie1.gif5 cm'dir. Ergenlik s�recinin daha ge� ba�lamas� erkek �ocuklara b�y�mede a�a�� yukar� 2 y�l kadar bir s�re kazand�r�r. Kal�t�m fakt�rlerinin etkisine ba�l� olarak ergenli�e eri�me ya�� ok de�i�ken oldu�undan b�y�me h�z� doru�unun g�r�ld�� ya� da bir �ocuktan di�erine farkl�l�k g�sterir. Bu nedenle ayn� ya�taki iki �ocu�un ergenlik belirtilerinin ba�lay�p ba�lamam�� olmas�na g�re boy ve v�cut yap�lar�nda b�y�k farkl�l�klar olmas� do�ald�r.

Boy uzamas� ergenli�in son evrelerinde giderek yava�larhttp://www.sagliksal.net/images/smilies/smilie1.gif erkeklerde 18-20 ya�lar�nda hemen hemen durur. Ancak 30 ya�a dek omurga b�y�mesinin bir miktar daha devam etmesi sebebiyle 3-4 milimetrelik bir art�� g�zlenebilir.

Kilo Art��

Okul �ncesi d�neminden ergenli�in ba�lang�c�na kadar olan evredehttp://www.sagliksal.net/images/smilies/smilie1.gif k�zlarda tart� art�� b�y�k �l��de ya� depolanmas� sonucudur.

kaynak