turkcedekı yabancı kelımeler |
TÜRKÇEDE YENİ KAVRAMLARI KARŞILAMA YOLLARI Türkçede yeni varlıkları ve kavramları karşılamak için birkaç yol vardır. İhtiyaç hasıl olduğunda bu yollardan birine baş vurulmaktadır. A. KELİME TÜRETMEK Türkçenin en tabii, en işlek, en geniş yeni kelime kazanma yoludur. Kelime türetmek köklerden yapım ekleri ile görevden yapmak demektir. Eklemeli bir dil olan Türkçenin çok zengin bir kelime yapma mekanizması vardır. Türkçenin her tipte pek çok olan yapım ekleri ile sayısız kelimeler yapılabilir. Türkçenin bu imkânı her zaman açıktır. Ancak bu imkânın iyi, doğru ve yerli yerinde kullanılması gerekir. Bu husustaki ölçü yeni yapılan kelimede hiç bir sunilik bulunmaması, hissedilmemesidir. Böyle bir kelimeyi ilk defa elbette bir şahıs yapmış ve dile sürmüştür. Fakat kaidelere ve şartlara öyle uygun yapılmıştır ki, herkes onun yeni değil eskiden beri var olan bir kelime olduğunu zanneder. Demek ki, yeni kelimenin sağlam olması için dilde yadırganmaması, yapma hissini uyandırmaması, tereddütler yaratmaması, itiraz ve isyan sesleri doğurmaması gerekir. Dil, onu sanki kendiliğinden ortaya çıkarmış gibi olmalıdır. Türemiş kelimeler, bir kelime kökü ile bir veya birkaç yapım ekinden meydana gelir. Çekim sırasında yeni kelimeler meydana getirilirken, kök asla değişmez. Kelime kökünden önce, başka dillerde olduğu gibi ön ekler getirilmez. Dilimizde kelime türetmesi ancak köklerin sonuna birtakım ekler getirilmek suretiyle yapılabilir. Kelime kökleri isim veya fiil olduğuna göre, türetme ekleri isme ilave edilenler ve fiile getirilenler olmak üzere iki büyük bölüme ayrılırlar. Sonra bunlar, meydana getirdikleri kelimenin isim veya fiil oluşlarına göre de ikiye bölünürler. Böylece kelime yapma ekleri; a.isimden isim yapma ekleri b.isimden fiil yapma ekleri c.fiilden isim yapma ekleri d.fiileden fiil yapma ekleri olarak dört gruba ayrılır. Ekler ayrıca, işlek (canlı), az işlek ve işlek olmayan olmak üzere üçe ayrılırlar. Bir dilde yeni kelimeler ancak canlı eklerle meydana getirilebilirler. Bu durum dil ilminin değişmez prensibidir. Bazen az işlek bir ekin canlılık kazandığı görülebilir. Fakat bu nadir bir haldir ve şahısların eseri değildir. Halkın bilmeden fark etmeden yaptığı, dil kanunlarına uygun olarak kendiliğinden meydana gelen bir keyfiyettir. Yeni teşkil edilen kelimeler dil kurallarına uygun oldukları yani canlı eklerle ve ekin fonksiyonu ile manasına aykırı olmadan meydana getirildikleri takdirde doğrudurlar. B. KELİME GRUBU YAPMAK Dilde yeni kavramları karşılamanın bir yolu da kelime grubu yapmaktır. Bu yol, dilde var olan kelimelerden bir terkip yaparak yeni ihtiyaçları karşılama yoludur. Bu yol, dilin yeni kavramları karşılamada kullandığı çok tabii ve güzel bir yoldur. Ancak bunda varlığı veya kavramı tek kelime ile değil, birden fazla kelime ile ifade etme durumu vardır. Tabii her nesne de böyle iki kelime ile karşılanmaya uygun olmayabilir. Onun için kelime grubu yapma yolu, imkânları geniş olmayan bir yoldur: Demiryolu bilirkişi uçaksavar gecekondu su yılanı Başkent olağanüstü bilgisayar sivrisinek ses uyumu C. YABANCI KELİME ALMAK Yabancı kelime almak yeni bir nesnenin veya kavramın, geldiği yerden ismini de beraber almak demektir. Alınan yabancı kelime ya dilde karşılığı hiç olmayan kelimedir ya da dilde karşılığı olan fazladan bir kelimedir. Birinci halde, yeni bir nesne veya kavramla karşılaşılır. Dilde onun kelimesi yoktur. Bu durumda ilk tabii yol onun ismini de beraber almaktır: Ayet gazel cami otomobil radyo telefon Televizyon motor banka posta telekom Özellikle eşyaların beraberinde getirdiği kelimelerin dile süratle girme ve yayılma gücü vardır. Eğer adını önceden hazırlamamış ve o adla girişi sağlamamışsanız, eşyanın kendi kelimesini beraber getirmesine engel olamazsınız. Zaten hazırlıklı olmak da kolay değildir. Yenilik ve kelime çok defa dili ansızın bastırır. İkinci olarak dilde, karşılığı mevcut olsa da yine fazladan kelime girebilir. Böyle kelimelerde çeşitli etkenler rol oynar. Bunların başlıcaları çeşit ve değişiklik arzusu, özenme, taklit, nüans, kısalık, yaygınlık, kibarlık ve tesadüf olarak sıralanabilir. Fakat hepsinin ortak bir sebebi vardır ki o da kültür ilişkileri, dil alış-verişleridir. Kültür ve medeniyet tesirlerinden kaçmak mümkün değildir. Şüphesiz en iyisi bir dilin kendi kaynağından beslenmesidir. Ancak dile yabancı kelime girmiş diye yakınmaya da lüzum yoktur. Yabancı kelime almak değil, yabancı gramer kuralı almak tehlikelidir. Esasen yüzde yüz saf dil yoktur. Dillerde yabancı asıllı kelimeler daima bulunur. Ayrıca dil o kelimeleri kendi yapısına uydurur: Hendese-geometri teşekkür-mersi yemiş-meyve Siyaset-politika teminat-garanti iktisat-ekonomi Türkiye Türkçesi için cumhuriyetten sonra Arapça ve Farsçadan kelime alma yolu tamamıyla kapanmıştır. Buna karşılık bugün batıdan gelen kelimelere karşı açıktır. Yabancı kelime almak son derece kolay bir yoldur. Onun için de bu kestirme yolun önüne kolay kolay geçilememektedir. İstense de istenmese de her dile bu yolla pek çok kelime girmektedir. Hele günümüzdeki iletişim teknolojisi bunu iyice artırmış bulunmaktadır. Ç. KELİME DİRİLTMEK VE DERLEMEK Dilde yeni kelime için başvurulabilecek iki kaynak daha vardır. Bunlardan biri, eski yazı dili devreleri, diğeri yaşayan şiveler, ağızlardır. Eski yazı dilinin unutulmuş kelimeleri tekrar dile kazandırılabilir: Kamu subay yargı nitelik tartışmak görkem Savcı tanık köken nicelik arıtmak sonuç Diğer taraftan kültür dilinde bulunmayan fakat ağızlarda yaşayan bazı kelimeler de yazı diline alınabilir: aylak onarmak deprenmek asalak yitirmek doruk yozlaşmak denetlemek alan güleç Ancak bu diriltme ve derleme yolu sanıldığı kadar kolay bir yol değildir. Eski kelimeler çok defa ölmüşlerdir. Ayrıca metinlerden çıkarılan şekilleri, eski devrin fonetik değerini taşır. Böylece bugünkü dil için işlenmiş sayılmazlar. Bu sebeple onların diriltilmesi çok güçtür, büyük gayret ister. Bu, bütün millete yeniden kelime öğretmek demektir. Ağızlardan edebî dile kelime geçirmek de öyle pek kütle halinde ve kolay olmamaktadır. Çünkü bir ağızda bir şekil, başka bir ağızda başka bir şekil vardır. Ayrıca yazı dili kelimeleri gibi her bölge için geçerli olacak uygun ve fazla kelime bulmak da kolay değildir. Ve bu da bütün milletin yeniden kelime öğrenmesi demektir. Alıntıdır... |
İşte size birkaç örnek: CD: çok yoğunlaştırılmış tekerlek çalar Tren: alttan ittirmeli, üstten tüttürmeli, çok oturgaçlı götürgeç Yumurta: tavuksal fırlatgaç Restaurant: sosyal otlangaç Hostes: gök götürü konuksal avrat Fotoğraf makinesi: şekil çeken Milli marş: ulusal düttürü otobüs: oturgaçlı götürgeç Minibüs: kaptıkaçtı sizce bunları kullanmalımıyız yada böyle ifadeler uydurulmalımı :) Türkçeye Giren Yabancı KelimelerCbazilari) -------------------------------------------------------------------------------- Günler: 1- Pazar:Farsça, Kürtçe & irani diller 2- Pazartesi: Pazar-ertesi 3- Salı: Farsça, Kürtçe & irani diller 4- Çarşamba: Farsça, Kürtçe & irani diller 5- Perşembe: Farsça, Kürtçe & irani diller 6- Cuma: Arapça 7- Cumartesi: Cuma-ertesi Aylar: 1- Ocak: "Ocak" (ateş yakılan yer, ev yuva) 2- Şubat: Süryanice 3- Mart: Latince 4- Nisan: Süryanice 5- Mayis: Latince 6- Haziran: Süryanice 7- Temmuz: Sümer ve ibranice 8- Agustos: Latince 9- Eylül: Süryanice 10- Ekim: Türkçe "ekme" Tarlaların sürülüp ekildiği ay... 11- Kasım: (Eski Türkçe) Yine de tartışmaya açık.. 12- Aralık: Türkçe'deki "aralık" sözünden geliyor. Tartışılır. Renkler: 1- siyah: Farsça 2- kahverengi: Anlami açık 3- gri: Fransızca 4- kurşuni: Kurşun madeninin renginde 5- kırmızı: "kırmıs" Arapça olabilir.Böcek ismi. 6- bordo: Bordeaux: Fransa'da bir şehir 7- turuncu: meyve renginden; turunc-u... 8- pembe: Farsça 9- yeşil: Türkçe'deki "yas" (diri) sözcügünden geliyor. Tartışılır 10- turkuaz: "Turkuaz" taşının rengi 11- mavi: Arapça 12- lacivert: Farsça 13- yavruağzı: kuş yavrularının ağız rengi 14- menekşe: Farsça 15- mor: Arapça 16- leylak: Yine bir çiçek rengi... 17- bej: Fransızca 18- kara: Diğer dillerde o kadar çok anlamı var ki en iyisi hiç bulaşmamak.. 19- haki: Arapça 20- eflatun: ? Devam ediyoruz Biz de şöyle bir baksak: Çiçek: Farsça (Çeçek) Nebat: Arapça Sebz: Farsça; yeşil anlamında Hububat: Arapça Bakla: Arapça Bakliyat: Arapça Baklava: Arapça Gül: Farsça, Kürtçe Müge: Fr; Muguet Menekçe: Farsça-Kürtçe; Binevş Sümbül: Farsça Glayöl: Fr-İng Lale: Farsça Kakûle: Farsça Zencefil: Arapça; Zencebil Tarçın: Arapça Domates: Meksika yerlilerinin dilinden Çay: Çince Kahve: Arapça Şeker: Hint-Avrupa dillerinden Reyhan: Arapça-Farsça Turunç: Farsça Portakal-Mandalin: Hint-Avrupa dillerinden Narenc-Narenciye: Farsça Greyfurt: İng; Grape-fruit Brokoli: İtalyanca Şebboy: Farsça (Şeb: Gece kelimesinden mülhem) Kaktüs: Amerika yerli dilinden Safran: Farsça Nişasta: Farsça Limon: Hint-Avrupa dilleri’nden Kivi: Avustralya yerli dili Avokado: Güney Amerika yerli dili Hoş, güzel gonca anlamında,Gonca: Farsça Şeftali: Farsça (Şeftalû) Gülnar: Farsça; Nar çiçeği anlamında Zeytin: Arapça; Zeytûn, Meşe: Farsça Ve daha binlercesi yabancı Çoğu Yunanca olan Meyve, Sebze ve Bitki isimleri Açelya Azalea Ananas Ananas Anemon Anemonis Bamya Bamia Barbunya Barbunia Biber Piperi Bulgur Bligouri Fasulye Fasoulia Fulya Fulia Ispanak Spanaki Karanfil Karafilli Kayısı Kaisi Kestane Kastano Kiraz Kerasi Krizantem Krisantemi Köknar Kukunari Lahana Lahano Limon Lemoni Mandalina Mandarini Manolya Manolia Mantar Manitari Marul Maruli Maydanoz Maidanos Muşmula Mousmoula Ökaliptus Ev Kalips Papatya Papadia Patates Patates Patlıcan Patlatzani Pırasa Praso Portakal Portokali Sümbül Zoumbouli Vişne Visine Yasemin Yasemi Peki hayvanların? Hayvan: Arapça, "Ayakta kalan, diri kalan, hayy kalan anlamında, Akreb: Ar Fâre: Arapça Kedi: Hint-Avrupa dillerinden Beygir: Farsça-Kürtçe: Bergir Akbaba: Farsça-Arapça: Uqab Öküz: Hint-Avrupa dillerinden Zürafa: Arapça Fil: Arapça Timsah: Arapça Krokodil: Yunanca, Piton: Yunanca Boa: Güney Amerika yerli dili Jaguar: Güney Amerika yerli dilinde “Orman’ın Hayâleti” anlamında Kukumav: Yunanca; Kukuvaya, Papağan: Latin Amerika yerli dilleri Kalkan: Yunanca Kefal: Yunanca Lüfer: Yunanca İzmarit-İstavrit-İspari-İspendik-Levrek-İspermeçet-İspinoz-İskorpit: Yunanca. Hepsini buraya çağırsam sığmazlar! Yemek-tatlı-içki isimleri Çorba; Farsça; Zırbe (Sarmısak çorbası anlamında) Yahnî: Farsça Lahmacun : Arapça Kebab: Arapça Biryan-Büryan (Püryan): Farsça; Kebab, pişmiş et anlamında Lokum: Arapça Peş Melba: Fr; Pêche Maelba (Melba Şeftalisi anlamında, Avusturya’daki Maelba düşesine ithaf edileb şeftalili bir tatlı) Lalanga: Yunanca; Lalaga (Kızartma anlamında) Nuriye: Arapça Şŭbiyet: Arapça Makarna: İtalyanca Makaroni Spagetti: İtalyanca Pizza: İtalyanca Pasta: İtalyanca Hamburger; İng-Alm Bira: İtalyanca Şarab: Arapça, Farsça, Kürtçe Konyak: Fransızca Whisky: İng Keşkül: Farsça (dilenci kabı anlamında) Milfőy (Mille-feuilles): Fr (Bin yaprak, bin tabaka anlamında) Şerbet: Arapça Şurub: Arapça Şıra (Şire): Farsça Şirden (Şirdan): Farsça Likőr (Liqueur Fr, Liquor-Lat) Krem Karamel: Fr Gulaş (Guyaş); Macarca. Çoğu Yunanca olan ve Günlük kullanılan Malzeme, Eşya ve Alet isimleri Anahtar Anahtari Cımbız Tsimpida Çengel Tsingeli Çember Tsemperi Fener Fanari Fırın Fournos Fincan flitzani Fıçı Foutsi Fırça Fırtsas Halat Halati İskemle İskemle Istaka Steka Izgara Skara Kavanoz Kavanos Kiler Kelari Kilit Klidi Kiremit Keramidi Kundak Kontaki Kova Kouvas Kümes Koumesi Kutu Kouti Lamba Lampa Makara Makaras Masa Maso Mangal Mangali Pabuç Papoutsi Patik Patiki Sünger Sfungari Semer Samari Teneke Tenekes Tepsi Tapsi Vernik Verniki |
Türkçemize giren yabancı kelimeler Türkçemize giren yabancı kelimeler ile ilgili özlü sözler bulmak istiyorum .yardım ederseniz sevinirimm |
ya abicim //ablacım bu konuyla ilgili Türkçemize giren yabancı kelimelere karşın güzel bir söz yok mu ya da siz yazamazmısınız yaa:'( |
http://img106.imageshack.us/img106/7332/turkcebannergx48faky3.gif Dİkkat! TÜrkÇemİzİ Dogru Kullanalim! Kullanmayanlari Uyaralim! |
benimle TURKCHE konuşma! Son günlerde artan Türk-İlizce çılgınlığına dur diyen bir toplumsal tokat olmadığı gibi gün geçtikçe çığ gibi büyüyor. Değerli arkadaşlarımdan Evren hepimizin ortak düşüncelesi olan bir yazı kaleme almış. Çok beğendim. Günler önce benim “Dilimiz Turkcheleshiyor!” başlığı ile başlayıp bıraktığım yazımın ana düşüncesine benziyor… İşte yazı : http://www.gaxxi.com/evren/evren/gorsel/dosya/1166382822yenilogo.jpg |
|
|
|
Saat: 19:49 |
©2005 - 2024, MsXLabs - MaviKaranlık