Sofra Tuzu (Sodyum Klor�r) Nedir? Sofra Tuzunun �zellikleri ve Kullan�m Alanlar�

Sodyum Klor�r (Sofra Tuzu)
MsXLabs.org & Temel Britannica

Sofratuzu, kimyada sodyum klor�r (NaCl) ismiyle bilinen beyaz kristal yap�l� bir bile�iktir. Genellikle sofra tuzu olarak adland�r�lan sod�yum klor�r, hayvanlar�n beslenmesinde b��y�k �nem ta��yan temel bir madde ve pek �ok �nemli kimyasal s�re� i�in bir ba�lang�� mad�desidir. En zengin sodyum klor�r�n kayna�� deniz suyudur; deniz suyunun a��rl�k�a y�zde 3'�n� sodyum klor�r olu�turur. Deniz suyu�nun y�zde 1'lik bir b�l�m� de �e�itli magnez�yum, kalsiyum ve potasyum tuzlar�ndan olu��ur. L�t G�l� ve ABD'nin Utah eyaletindeki B�y�k Tuz G�l� gibi baz� tuzlu g�llerin sular�nda, deniz suyundakinin 4-8 kat� aras�n�da de�i�en oranlarda tuz bulunur.
Sanayide ve evlerde kullan�lan tuzun �o�u, eski zamanlarda var olmu� baz� denizlerin buharla�mas�ndan artakalan, �stleri �amur ve kumla �rt�l� yeralt� ��kellerinden elde edilir. Baz� yerlerde, y�zeye ��karken bu t�r bir tuz katman�ndan ge�en tuzlu su kaynaklar�na da rastlan�r.
Bol g�ne� alan �lkelerde tuz, tuzla denen geni� alanlara al�nan deniz suyunun buharla��maya b�rak�lmas� yoluyla elde edilir. �ri taneli ve olduk�a kat��k�l� olan bu tuzdan et ve bal�k salamuralar�n�n haz�rlanmas�nda yararlan�l�r.
Yeralt� kayatuzu d�nyan�n bir�ok yerinde kal�n katmanlar halinde bulunur. Mineral ad� halit olan kayatuzu, genellikle a��lan kuyular�dan a�a�� su pompalanarak elde edilir. Su, tuzu ��zer ve olu�an salamura (tuzlu su) y�zeye pompalan�r. Daha sonra buharla�t�r�-lan salamuradan geriye tuz kal�r.

Sofra Tuzunun �zellikleri ve Kullan�m Alanlar�
Kat��k�s�z sodyum klor�r k�p bi�im�li kristallerden olu�an beyaz bir kat� madde�dir. 800�C'de erir. Ar� su 0�C'de donar, ama salamura (sofra tuzunun sudaki ��zeltisi) �ok daha d��k s�cakl�klarda donar; bu s�cak�l�k, salamuradaki tuz oran�na ba�l� olarak —20�C'ye kadar d��ebilir. Bu y�zden k��n, kar ve buzu eritmesi i�in yollara kayatuzu serpilir; kayatuzu kar ve buzla birle�erek, normal suyun donma s�cakl��nda donmayan bir sala�mura olu�turur.
Sodyum klor�r b�t�n hayvanlar�n beslen�mesinde ya�amsal bir �nem ta��r. Midede salg�lanan sindirim sular�ndaki hidroklorik asidin olu�umu i�in gerekli olan klor�r iyonla�r� bu tuzdan gelir. Sodyum ise v�cuttaki ana katyonlardan biridir; sinir ve kas h�crelerinin i�levlerini do�ru bir bi�imde yerine getirebil�meleri ve v�cuttaki su dengesinin s�rd�r�lebilmesinde bu katyonun temel bir i�levi var�d�r. Hayvan besi yerlerinde tuz yalaklar� bulundurulur; yabani hayvanlar ise bir par�a kayatuzu bulabilmek i�in uzun s�re dola��rlar.
Sodyum ve klor �ok �nemli maddeler oldu�undan, tuz kimya sanayisinin ba�l�ca hammaddelerinden biri haline gelmi�tir. Klor, sodyum, hidrojen ve sodyum hidroksit (sudkostik), eritilmi� sodyum klor�rden, yani salamura�dan elektrik ak�m� ge�irilerek elde edilir. Bu kimyasal maddeler a�artma to�zu, sabun, yapay ipek (reyon) ve cam gibi �r�n�lerin yap�m�nda kullan�l�r. Tuzun kendisi de yi�yecekleri tatland�rmak; et, bal�k, sebze ve ham derileri tuzlama y�ntemiyle saklamak; sulan yumu�atmak; seramik e�yalar� s�rlamakta kulla�n�l�r. Tereya��, margarin ve buz �retiminde de tuzdan yararlan�l�r.