Sesin yayýlmasý icin neler gereklidir ,? Yanký ve eko kavramlarý ne anlatýr ?

çokkkk basiiittt tabiki sesin yayýlmasý için titreþim gereklidirrr...

Sesin yayýlmasý için maddesel bir ortam gereklidir.

Sesin Yayýlmasý ve Hýzý
Ses dalgalarý titreþim kaynaðýndan enerji taþýrlar. Bu enerji, çeþitli ortamlar tarafýndan iletilir. Bu esnada ortam yer deðiþtirmez, hareket eden madde deðil, hareket enerjisidir.Su yüzeyindeki dalgalar ile havada yayýlan ses dalgalarý farklýdýr. Su dalgalarýný gördüðümüz halde, ses dalgalarýný göremeyiz. Ses dalgalarý havada küresel olarak yayýlýr. Cisimlerin titreþmesi ile meydana gelen sesin kulaðýmýza kadar gelebilmesi için ses kaynaðý ile kulaðýmýz arasýnda katý-sývý-gaz gibi esnek bir ortamýn bulunmasý gerekir.
Kaynak

Sesin yayýlmasý SESÝN YAYILMASI

Ses dalgalarýnýn yayýlmasýyla ilgili yasalar ve rezonans olgusu, baþta mimari akustik ve organoloji olmak üzere birçok alanda sayýsýz uygulamaya temel oluþturur.
Ses, dalgalar þeklinde yer deðiþtiren basýncýn bir çeþitlemesidir. Bu dalgalar için, yayýlma ortamlarýndaki maddesel parçacýklar destek oluþturur (Müzik için hava). Yer deðiþtiren madde deðil enerjidir. Dalgaboyu, birbirini izleyen iki sýkýþma arasýndaki uzaklýktýr ve ters orantýlý olarak frekansý deðiþtirir. Sesin hýzý, yayýlma ortamýna ve onun deðiþkenliðine baðlýdýr. Sýcaklýk arttýkça hýz da artar.
Dalgalar bir engelle karþýlaþmadýklarý sürece, enerjileri küresel olarak bütün yönlere yayýlýr. Yayýlma sýrasýnda genlikleri azalýr. Küresel bir dalga çabuk zayýflar. Ayný miktarda serbest enerji için kat edilen yol iki kat uzarsa,kürenin yüzeyi de dört katýna çýkar. Buna karþýlýk dalga borularda yoðun olarak kalýr ve enerjisini korur.
Bir dalga bir engele rastlayýnca bu engel tarafýndan geliþ açýsýna eþit bir yansýma açýsýyla geri gönderilir. Eðer bir ses açýk havada, yansýtýcý bir yüzeye dik olarak gönderilirse, geliþ ve yansýma açýlarý sýfýr olacaðýndan, dalga göndericiye geri döner; bu yankýdýr. Kapalý yerlerde yansýmalar öyle sýk bir biçimde birbirine eklenerek çoðalýr ki, kulak onlarý ayýramaz. Ses maddesel olarak yayýlýyormuþ gibi gelir; Ses çýnlar. Bu yankýlanmadýr. Yankýlanma süresi mimari akustik için en önemli verilerdendir. Kýsa olursa (1 sn.den az) salon müziðe elveriþsiz ama konuþmaya uygun olur. Daha yüksek olduðunda (2 sn.) akustik mükemmel kabul edilir. Mesela kiliselerde konuþmacýlar yavaþ konuþmalýdýrlar çünkü buralarda yankýlanma süresi çok uzundur (6 sn.).



Kaynak

Ses bir enerji türüdür ve dalgalar halinde yayýlýr. Ses dalgalarýnýn yayýlabilmesi için ses dalgalarýnýn kaynaðýndan çýktýðý ortamda taneciklerin olmasý gerekir. Bu nedenle ses dalgalarý katý, sývý ve gaz gibi maddelerde yani maddesel ortamlarda yayýlabilir. Boþlukta, maddesel ortam yani tanecikler olmadýðý için ses kaynaðýnýn titreþim sonucu yaydýðý titreþim enerjisi taþýnamaz ve ses boþlukta yayýlmaz.
Ses dalgalarý su dalgalarýna benzer fakat su dalgalarý gibi görünen dairesel dalgalar þeklinde deðil, görünmeyen küresel dalgalar þeklinde yayýlýr.
Ses dalgalarý, ortamdaki taneciklerin kendilerinin deðil, taneciklerin titreþim enerjilerinin taþýnmasý sonucu oluþur. Ses kaynaðýndan çýkan ses dalgalarý, yayýldýðý ortamdaki maddenin taneciklerini titreþtirir. Titreþen tanecik etrafýndaki diðer tanecikleri titreþtirir ve bu nedenle ses bir tanecikten diðerine yayýlýr.
Cisimlerin titreþmesi ile meydana gelen sesin kulaðýmýza kadar gelebilmesi için ses kaynaðý ile kulaðýmýz arasýnda katý – sývý – gaz gibi esnek bir ortamýn bulunmasý gerekir.

NOT :
1- Çevremizde ses çýkaran sayýsýz varlýk vardýr. Ýnsanlar, hayvanlar, taþýtlar, müzik aletleri, þelale, rüzgâr, yaðmur ses çýkaran varlýklardandýr.
2- Ýnsanlarýn birbirleriyle iletiþim kurmalarý, duygu ve düþüncelerini aktarabilmeleri için konuþmalarý gerekir. Konuþmanýn temel öðesi sestir ve insan sesi de titreþim sonucu oluþur.
3- Güneþ’in yaydýðý ýþýk Dünya’ya ulaþtýðý halde Güneþ’te oluþan patlamalarýn sesi duyulamaz. Bunun nedeni sesin yayýlmasý için maddesel ortam gereklidir. Uzay boþluðunda maddesel ortam olmadýðý için Güneþ’te oluþan patlamalar duyulamaz.
4- Saat, hava dolu fanusta iken çalarsa sesi duyulabilir. Fakat havasý tamamen boþaltýlmýþ fanusta çalarsa sesi duyulamaz. Bunun nedeni, sesin boþlukta yayýlamamasý ve sesin yayýlabilmesi için maddeye ihtiyaç duymasýdýr.
5- Sesin Yayýlmasýna Örnekler :
• Sesin yayýlmasý yan yana dizili madeni paralara benzetilebilir. Baþtaki paraya kuvvet uygulanýnca bu paranýn enerjisi sýrasýyla diðer paralar tarafýndan en sondaki paraya iletilir.
• Ýki pet bardak ve bunlarý birbirine baðlayan iple sesin yayýlmasý saðlanabilir.
▪ Ses bu olayda katý ve gaz halindeki maddelerde yayýlmýþtýr.
▪ Ses, 1. kiþinin aðzýndan çýkar ve hava tarafýndan 1. pet bardaða ulaþýr.
▪ Ses, 1. pet bardaktan ipe ve ipten de ikinci pet bardaða ulaþýr.
▪ 2. pet bardaktan havaya yayýlýr ve 2. kiþiye ulaþýr.
• Bir yüzücünün su altýnda çýkardýðý ses, su altýndaki diðer kiþiler tarafýndan duyulabilir.
• Diyapazona lastik tokmaðý ile vurulunca, tokmaðýn enerjisi diyapazona aktarýlýr. Diyapazonun titreþen kolu, kendisine deðen hava moleküllerini titreþtirir. Bu hava molekülleri titreþirken (ileri – geri hareket ederken) etrafýndaki diðer hava moleküllerini de titreþtirir ve havada görünmez bir dalga hareketi oluþur.
• Bir hoparlörden ses yayýlýrken hoparlördeki kaðýt (koni) ileri – geri titreþir. Bu kaðýt ileri (dýþa) doðru hareket ettiðinde önündeki hava moleküllerini iterek sýkýþtýrýr. Hoparlördeki kaðýt geriye (içeri) doðru hareket ettiðinde önündeki hava moleküllerinin arasýný açar. Bu þekilde sürekli sýkýþan ve ayrýlan hava molekülleri ses dalgalarýný oluþturur.
• Kýrýcý ile delme iþlemi yapýlýrken kýrýcýnýn ucunun titreþmesi ile oluþan ses, hava tanecikleri sayesinde dalgalar halinde yayýlýr.

Hazýrlayan: Murat ÜSTÜNDAÐ- KAYNAK


Ses kaynaðýndan çýkan ses dalgalarý bir engele çarptýðýnda yani madde ile karþýlaþtýðýnda ýþýkta olduðu gibi maddeden yansýyabilir, madde tarafýndan soðrulabilir veya maddeden geçebilir.

Sesin Yansýmasý :
Ses kaynaðýndan çýkan ses dalgalarýnýn bir yüzeye çarpýp geldiði ortama geri dönmesine sesin yansýmasý denir. Seste ýþýk gibi yansýma özelliðine sahiptir. Sesin yansýmasý için kullanýlan yüzeyin ýþýkta olduðu gibi düzgün ve pürüzsüz olmasý gerekir. Fakat yansýmanýn olabilmesi için yüzeyin parlak olmasýna gerek yoktur.
Sesin yansýmasý olayýnda, ýþýðýn yansýmasý olayýnda olduðu gibi yansýma kanunlarý geçerlidir. (Yani yansýtýcý yüzeye gelen ses dalgasý, yüzeyin normali ile eþit açý yapacak þekilde yansýr. Yansýma olayýnda daima gelme açýsý yansýma açýsýna eþittir).
Yansýma olayýnda ses kaynaðýndan çýkan ses dalgalarýnýn çarptýðý yüzeyin düzgün veya pürüzlü olmasý, yüzeyden yansýyan ses dalgasýnýn miktarýný deðiþtirmez. Yüzey düzgün ve pürüzsüz ise yansýma düzgün olacaðý için ses dalgalarý ayný doðrultuya gönderilir ve o doðrultuda ses þiddeti artar ve ses daha net duyulur. Yüzey pürüzlü ise yansýma daðýnýk olacaðý için ses dalgalarý farklý doðrultulara gönderilir ve (bir doðrultudaki örneðin kulak doðrultusundaki) ses þiddeti azalýr.
(Yansýtýcý yüzey olarak düzgün ve pürüzsüz yüzey kullanýldýðýnda sesin daha net duyulmasýnýn nedeni, sesin o yüzeyde düzgün yansýmaya uðramasýdýr).

NOT :
1- Metrodaki trenin sesinin uzaktan duyulmasý sesin yansýmasý ile ilgilidir. Trenin sesi trenden daha hýzlýdýr ve trenin sesi metronun duvarlarýndan yansýmýþtýr.
2- Sýnýfta iken koridordaki ses dalgalarý havada ilerlerken koridorun duvarlarýna çarpar. Bu ses dalgalarýnýn bir kýsmý duvara girer ve onun içinde yol alýr. Duvarda ilerleyen ses, duvardan çýkar ve tekrar sýnýftaki havada ilerleyerek kulaða gelir. Duvar sesin bir kýsmýný soðurduðu için sesin þiddeti sýnýf içerisinde azalýr.
3- Koridorda baðýran bir kiþinin sesinin hem kendisi doðrudan hem de duvarlarda yansýmasý yayýlýr.
4- Boþ odada çýkarýlan ses þiddetlenmiþ olarak duyulur. Þiddetli duyulan sesler, odaya eþya yerleþtirildiðinde ayný þiddetle duyulmaz. Çünkü boþ odada ses dalgalarýnýn bir kýsmý odanýn duvarlarýna çarpar ve tekrar odanýn içindeki havada yansýr. Bu yansýma týpký bir lastik topun duvara çarpýp geri dönmesi gibidir.
5- Yansýma olayýnda kullanýlan yansýtýcý yüzey konumu deðiþtirilerek;
• Ses istenilen yöne yönlendirilebilir.
• Sesin daha uzaktan duyulmasý saðlanabilir.
• Sesin yansýma yönü deðiþtirilince duyulma mesafesi deðiþtirilir.
6- Banyo gibi bölümlerde yansýtma özelliði fazla olan malzemeler kullanýldýðý için ses daha fazla yansýr.
7- Spor salonlarýnda ses yansýmasý fazla olur. Salondaki sert ve düz yüzey ses enerjisinin büyük bir kýsmýný yansýtýr.
8- Ses 340 m/sn hýzla yayýlýr. Bir binanýn önünde oluþan sesin binanýn arkasýnda duyulmasýnýn nedeni, sesin yan binalardan yansýmasýdýr.
9- Sesin yayýlma özelliðinden yararlanýlarak okyanuslarýn derinliði ölçülebilir.
10- Tahta, üzerine düþen ses dalgalarýnýn tamamýna yakýnýný yansýtabilme özelliðine sahiptir.
b) Sesin Soðrulmasý :
Ses kaynaðýndan çýkan ses dalgalarýnýn, çarptýðý yüzey tarafýndan tutulmasýna soðurulma denir.
Maddelerin sesi soðurma özellikleri farklýdýr. Sert ve düzgün yüzeyli katý cisimlerin sesi soðurma özelliði olmayýp bu cisimler sesi yansýtýrlar. Yumuþak ve pürüzlü yüzeyler sesi daha fazla soðurabilirler.
Ses kaynaðýndan çýkan ses dalgalarý bir engele çarptýðýnda bir kýsmý soðrulduðu için yüzeyin diðer tarafýna iletilen ses dalgalarýnýn þiddeti azalýr.

Hazýrlayan: Murat ÜSTÜNDAÐ - Kaynak

s.a sesin þiddeti nedir? bide beni dövmeyin beni dövüyorlar

ses havaya nasýl yayýlýr??

sesin yansýmasý ve yanký olayýnýn bilim ve teknolojideki uygulamalrýna farklý örnekler

merhabalar.ben de sizin sitenizden yardýmalýyorum ve ödev yapýyorum." Sesin yansýmasý, yankýsý ve sesin soðurulmasý " konularýnda yardýmcý olabilir misiniz? lütfen

sesin yayýlma yollarýný bulun lütfen bna
þimdiden thank your