Elementler - Kalsiyum

MsXLabs (https://www.msxlabs.org/forum/)

- Kimya (https://www.msxlabs.org/forum/kimya/)

- - Elementler - Kalsiyum (https://www.msxlabs.org/forum/kimya/24952-elementler-kalsiyum.html)

Sembol: Ca

Atom numaras�: 20

Atom a��rl��:40.078 g/mol

Oda ko�ullar�nda (25�C 298 K): G�m��ms� beyaz renkli metalik kat�

Toprak Alkali metal
s-blok elementi

�lk olarak 1808 y�l�nda Berzelius ve Pontin, civa i�erisindeki CaO’in (lime) elektrolizi ile kalsiyum amalgam (cival� maden ala��m�) elde etmi�. Daha sonra Humphry Davy taraf�ndan ilk defa saf olarak izole edilmi�tir.

Kalsiyum do�ada saf olarak bulunmaz. En fazla kire� ta��nda (CaCO3) bulunur. Mermer ve kalsit te ayn� form�le sahiptir. En �nemli mineralleri dolomit (CaCO3 MgCO3), apatit (3Ca3(PO4)2), gibs (CaSO4.2H2O) dir.

Kalsiyum saf olarak erimi� kalsiyum klor�r�n elektroliz ile elde edilir.

Katot : Ca2+(s) + 2e- � Ca
Anot: Cl- (s) � 1/2Cl2 (g) + e-

Kalsiyum klor�r a�a��daki reaksiyon ile elde edilir.

CaCO3 + 2HCl � CaCl2 + H2O + CO2

Di�er bir elde edili� y�ntemi ise kalsiyum oksidin (CaO) al�minyum ile veya kalsiyum klor�r�n metalik sodyum ile indirgenmesi ile elde edilir.

6CaO + 2Al � 3Ca + Ca3Al2O6
CaCl2 + 2Na � Ca + 2NaCl

*

Kalsiyum
MsXLabs.org & Temel Britannica

Kalsiyum, olduk�a yumu�ak, g�m�� beya�z� renginde bir metaldir, ama havayla temas etti�inde hemen karar�r. Kimyasal simgesi Ca, atom numaras� 20, atom a��rl�� 40,08'dir. Yerkabu�unda, atmosferde ve okyanuslarda en bol bulunan be�inci elementtir; ama, ba�ka elementlerle kolayca birle�ebildi�i i�in do�a�da hi�bir zaman serbest halde bulunmaz.
Kalsiyum do�ada en �ok kalsiyum karbonat ve kalsiyum s�lfat bile�ikleri halinde bulunur. Mermer, tebe�ir, kire�ta��, deniz hayvanlar��n�n kabuklar� ve mercanlar kalsiyum karbo�nattan; jips (al��ta��), anhidrit ve albatr (kaymakta�� ya da sumermeri) ise kalsiyum s�lfat�tan olu�ur. Kire�ta�� ve tebe�ir, kire� ve �imento yap�m�nda kullan�l�r. Kalsiyum s�lfat jipste kristaller bi�iminde bulunur; jips �s�t�l�d��nda al��ya d�n��r. Al�� slak haldeyken kolayca bi�imlendirilebilir, kuruyunca da ka-t�la��p sertle�ir; al��dan �e�itli ev ve s�s e�yalar� yap�l�r, ayr�ca k�r�k kemiklerin sar�la�rak kaynayana kadar sabit tutulmalar�nda yararlan�l�r. Do�adaki fl�orit minerali kalsi�yum fl�or�rden olu�ur ve pek �ok fl�orlu ilac�n yap�m�nda kullan�l�r.
Ya�mur sular� ya da yeralt� ve yer�st� sular�, baz� kaya�lardaki kalsiyum tuzlar�n� eritebilir; kalsiyum tuzlar� i�eren sulara sert su denir. Sert su sabunu k�p�rtmez ve kaplar�n ya da borular�n i�inde sert bir katman�n olu�mas�na yol a�ar.
Bitki ve hayvanlar�n sa�l�kl� olarak geli�e�bilmeleri i�in kalsiyuma gereksinimleri var�d�r. Kemiklerin sert b�l�mleri b�y�k �l��de kalsiyum fosfattan olu�ur. Kalsiyum kan�n p�ht�la�mas�nda, kaslar�n kas�lmas�nda ve si�nir sisteminde uyar�lar�n ta��nmas�nda rol oynar. V�cut i�in gerekli olan kalsiyum, s�t, meyve, sebze ve sudan sa�lan�r.
So�uk suya kalsiyum par�alar� at�l�rsa, he�men hidrojen kabarc�klar�n�n ��kt�� g�r�l�r. Kalsiyum, oksijen i�inde parlak bir alevle yanar. Bir kalsiyum tuzu �rne�i mavi ya da ye�il renkli bir gaz alevine tutulacak olursa alev tu�la k�rm�z�s� bir renk al�r.

Kalsiyum nedir?
Kalsiyum elementi , kalsiyumun faydalar�,eksikli�i ve ne kadar al�nmal�? Her ya�ta ve kad�n erkek herkes i�in �ok �nemli olan

Kalsiyum hakk�nda bilmeniz gerekenler:
Kalsiyum , toprak alkalileri grubundan metalik bir element. Sembol� “Ca”d�r. �smi Latincede “kire�” m�n�s�na gelen “calx” kelimesinden gelmektedir. �lk defa 1808’de Lumphru Davy taraf�ndan kalsiyum hidroksitten elektroliz yoluyla elde edilmi�tir.

�zellikleri
Metalik kalsiyum g�m�� gibi parlakt�r. �zg�l a��rl�� 1,55 g/cm�t�r. 851 �C’de erir. 1439 �C’de kaynar.
Elektri�i iyi iletir. Gevrek (k�r�lgan) olmas�na ra�men yumu�akt�r. Sertli�i sodyum ile al�minyum aras�ndad�r. Haddelenebilir ve d�v�lebilir. �ekme muk�vemeti 438 kg/cm�dir. Oksidasyon de�eri 2+’d�r. Atom numaras� 20, atom a��rl�� 40,08’dir. Yery�z�nde alt� tabi� izotopu bulunmaktad�r: Ca40, Ca42, Ca43, Ca44, Ca46 ve Ca48. D�ny� �zerindeki kalsiyum elementinin % 97’si Ca40 izotopudur. Sun’� olarak pek�ok radyoaktif izotoplar� elde edilmektedir. Bunlardan birisi Ca45 olup, kemikte kalsiyum kal�nt�s� �zerinde yap�lan ara�t�rmalarda, su tasfiye i�lemlerinde, deterjan aktivitesi i�in ve y�zey �slanmas� h�diseleri �zerindeki �al��malarda kullan�lmaktad�r.

Bulunu�u
Kalsiyum yery�z�nde en bol bulunan be�inci elementtir. Volkanik kayalar�n % 3-63’�n� te�kil eder. Kimyev� reaktivitesi y�ksek oldu�undan serbest halde bulunmaz. Yer kabu�unda genellikle karbonat, s�lfat, silikat ve fosfat bile�ikleri �eklinde bulunur. En �ok rastlanan mineralleri kire�ta��, mermer, kalsit (CaCO3), dolamit (MgCO3 CaCO3), fluorit, fluspat (CaF2) apatit Ca3(PO4)2 Ca(FCl)2, gips (CaSO4.2H2O) ve fosfrittir Ca3(PO4)2. Ayr�ca deniz suyunda ��z�nm�� olarak ve kemiklerde kalsiyum fosfat, kabuklu hayvanlar�n kabuklar�nda ise kalsiyum karbonat h�linde bulunmaktad�r…

�retimi
Bug�n metalik kalsiyum yaln�z eritilmi� kalsiyum klor�r�n elektrolizi ile elde edilmektedir. Elektrolit kab� olarak porselen veya demir kaplar kullan�lmaz. ��nk� y�ksek s�cakl�kta yap�lan bu i�lemde erimi� kalsiyum klor�r, bu t�r kaplara tesir eder. Bu sebeple grafitten yap�lm�� kaplar kullan�lmaktad�r.
Bundan ba�ka kimyev� yollarla da kalsiyum elde edilebilir. Bunlardan biri eritilmi� kalsiyum iyod�r� sodyum ile muamele etmektir:
CaI2 + 2Na → Ca+ 2NaI
denklemine g�re ayr�lan kalsiyum, sodyumun fazlas�yla s�cakta ala��m yapar, so�ukta kristallerden saf alkol ile sodyum uzakla�t�r�larak kalsiyum elde edilir.
Kalsiyum, pek�ok metallerin ala��mlar�n�n elde edilmesinde kullan�l�r. Kalsiyum-silikon ala��mlar� �elikte kristallerin t�necik b�y�kl��n� kontrol eder. Al�minyumlu ala��mlarda ise kalsiyum, metallerin mekanik ve elektrik �zelliklerini iyile�tirir. Kalsiyum-lityum ala��mlar�, �elik, bak�r ve nikel ala��mlar�nda deoksidan olarak kullan�l�r. Kalsiyum-germanyum ala��mlar� da, safla�t�r�c� olarak kullan�l�r % 98 kur�un, % 2 kalsiyumdan meydana gelen ala��m mekanik yatak metallerinin haz�rlanmas�nda kullan�l�r.
Kalsiyum kolayca elektron kaybetti�inden dolay�, �ok iyi bir indirgeyicidir. Bu ama� i�in kullan�lan metalik sodyumdan pahal� olmas�na ra�men, zirkonyum, hafniyum, vanadyum, tungsten, toryum, uranyum, yitryum, skandiyum, sezyum ve nadir toprak metalleri gibi az bulunan metallerin elde edilmesinde yayg�n olarak kullan�l�r. Bu metaller, oksitleri veya flor�rlerinin indirgenmesi sonucu elde edilir. Suya olan a��r� hassasl��ndan dolay�, kalsiyum ayn� zamanda alkol gibi organik ��z�c�leri kurutmak i�in de kullan�l�r. Deniz alt�nda ses veren aletlerde kullan�lmas�, su ile olan reaksiyonunda hidrojen gaz� a��a ��karmas�na dayan�r.
�nemli bir kalsiyum bile�i�i olan kalsiyum asetat, asetat ve asetik asit �m�l�t�nda, tekstil kurutmas�nda ve bask�s�nda; kalsiyum brom�r, foto�raf��l�kta, su al�c� madde olarak yiyecek ve ah�ab�n korunmas�nda; kalsiyum siyanamit, sun’� g�brede istenmeyen otlara kar�� ve demir-�eli�in sertle�tirilmesinde; kalsiyum sikhamat, alkols�z i�kilerde, d��k kalorili ve diyabetik yiyeceklerde sun’� tat verici olarak; kalsiyum hipoklorit, bakterilere, mantarlara kar��; kalsiyum tungstat ��k veren boyalarda ve floresan lambalarda kullan�l�r. Bu bile�i�in sentetik kristalleri laser ve maserler i�in bir ba�lang�� maddesidir.

Biyolojik �nemi
Ya�ayan canl�lar�n fizyolojik kimy�s�nda kalsiyum �nemli rol oynar. �nsan v�c�dundaki kalsiyumun % 99’u kemiklerde ve di�te bulunur. Kan kalsiyum d�zeyi sa�l�kl� b�r insanda 8,5-10,2 mg/dL d�zeyindedir. 8,5 mg/dL alt�ndaki de�erler Hipokalsemi, 10,2mg/dL �zerindeki de�erlerde ise hiperkalsemi olarak adland�r�l�r. Kalsiyumun b�y�k bir k�s�m� kanda Albumine ba�lanarak ta��n�r. V�cutta bir�ok fizyolojik fonksiyonu olan kalsiyumun k�fi miktarlarda al�nmamas�, barsaklardan emiliminde bozukluklar, yetersiz g�ne� ��na maruz kalmak kalsiyum eksikli�ine sebep olur. �ocuklardaki klinik tabloya Ra�itizm, yeti�kinlerde ise Osteomalazi olarak isimlendirilir. Kalsiyumun dokularda kullan�labilmesi i�in C ve D vitaminlerinin de yeterince bulunmas� l�z�md�r. Hatt� kandaki fosfor ve kalsiyumun birbirine oranlar� da uygun olmal�d�r. Peynir kalsiyumca, ceviz fosforca zengin bir yiyecektir.
Kalsiyumun, kaslar�n gerginli�i ve kalbin �al��mas�nda, gebelik ve do�umdan sonra s�t yap�m�nda b�y�k rol� vard�r. Kemik geli�imi ve yap�s� �zerindeki etkileri nedeniyle �zellikle bebeklerde ve �ocuklarda yeterince kalsiyum al�nmas�na �zen g�sterilmelidir. Kalsiyum, s�t ve s�t �r�nlerinde, ye�il sebzelerde bol miktarda bulunur. Ayr�ca, badem, f�nd�k gibi kuru yemi�lerde kalsiyum i�erir.
Fazla al�nmas� durumunda ise kas g��s�zl��, kire�lenme gibi belirtiler g�r�lebilir.

Bitkilerdeki �nemi
Ya�l� yapraklardan gen� yapraklara hareket etmedi�i i�in eksiklik belirtileri ilk olarak gen� yapraklarda veya dokularda g�r�l�r. Bitkinin k�k geli�imi zay�flar. Gen� yapraklarda kenar �l�mleri, k�vr�lma ve k�r��ma olur. Meyveler yumu�ar ve raf �mr�rleri k�sal�r. �eker pancar�nda u� yan�kl�� olu�ur. Domateste �i�ek burnu ��r�kl��, karpuzda ve biberdede benzer simptomlar g�r�l�r. Elma ve armutta mantars� leke, ac� ��r�k ve ac� bene�e rastlan�r. Bir�ok meyve ve sebzelerde d�� ve i� zararlar g�r�l�r. Meyvelerin pazar de�erleri d��er.

Kalsiyum Minerali
�nsan v�cudu a��s�ndan Kalsiyumun �nemi, �zellikle kemik olu�umu ve di� sa�l�� a��s�ndan alm�� oldu�u g�revleri nedeniyle, �ok fazlad�r. Bu nedenle insan v�cudundaki kalsiyumun % 99′u kemiklerde ve di�lerde bulunur. Kalsiyumun, kas b�y�mesi ve kaslar�n gerginli�i, enerji �retimi, kan�n p�ht�la�mas�, sinir iletimi ve kalbin d�zenli �al��mas�nda �nemli g�revleri vard�r. Gebelik ve do�umdan sonra s�t yap�m�nda da b�y�k rol� vard�r. Ayr�ca kanser ve kalp hastal�klar� riskini azalt�r.

Kalsiyum Eksikli�i
Kalsiyum eksikli�inde, ba�ta kemiklerin ve di�lerin zay�flamas� sonucu ra�itizm, kemik erimesi ve di� ��r�mesi gibi sorunlar ortaya ��kar. Sa� ve t�rnaklarda k�r�lmalar meydana gelebilir. Ayr�ca, eklem a�r�lar�, kas kramplar�, egzama, kalp �arp�nt�s�, y�ksek tansiyon, sinirlilik, uykusuzluk ve depresyona neden olabilir. Gebelikte ve yeni do�an bebeklerde kalsiyum ihtiyac� daha fazlad�r. Bu nedenle, �zellikle gebelikte ve bebeklerde kalsiyum ihtiyac�n� kar��lamaya �zen g�stererek kalsiyum eksikli�i sonucu olu�abilecek geli�im bozukluklar�n�n �n�ne ge�ilmelidir.

Kalsiyum Fazlal�� ve Zararlar�
Fazla kalsiyum al�nmas� b�brek ta�� ve kire�lenmesi, kas g��s�zl��, kemiklerde kire�lenme gibi sa�l�k sorunlar�na neden olabilmektedir.

Kalsiyum i�eren besinler nelerdir?
En �ok Kalsiyum i�eren besinler s�t ve peynir, yo�urt gibi s�t �r�nleridir. Ayr�ca, lahana ve nane gibi ye�il sebzelerde, yumurta, incir, badem, f�nd�k, f�st�k, tereya��, pekmez, ke�iboynuzu ve bal�k gibi besin maddelerinde bol miktarda kalsiyum bulunur.

G�nl�k Kalsiyum �htiyac�
Normal Yeti�kinlerde, Gebelikte, bebeklerde ve �ocuklarda de�i�iklik g�sterir. Normal bir yeti�kin g�nde ortalama 1000 mg. Kalsiyum almal�d�r. Gebelikte ve 50 ya��n �zerindekilerde bu oran ortalama olarak 1500 mg.’a kadar y�kselir. �ocuklarda ise 500 ile 600 mg kadar kalsiyum, g�nl�k kalsiyum ihtiyac�n� kar��layacakt�r.

Kalsiyum
MsXLabs.org & MORPA Genel K�lt�r Ansiklopedisi

Periyodik cetvelin II A grubunda yer alan g�m�� beyaz� renkte metal element. Alkali toprak metallerindendir. Do�ada en �ok bulunan be�inci elementtir. Aktif oldu�undan serbest h�lde rastlanmaz. En bol bulunan bile�i�i kalsiyum karbonat (CaCO3), kire�ta��, mermer ve tebe�ir kaya�lar�n�n da ana bile�enidir. Ayr�ca, dolomit, al��ta�� (jips) ve fl�orit (CaF2) en �ok rastlanan kalsiyum mineralleridir. �o�u metalde uyguland�� gibi kalsiyum elde etmek i�in oksidinin (CaO) karbonla indirgenmesi y�ntemine ba�vurulamaz. Bunun yerine, kalsiyum klor�rden elektroliz yoluyla elde edilir. Elektroliz s�ras�nda kalsiyum, y�zeyde kat� bir blok h�linde toplan�r. Sert, k�r�lgan, parlak bir metaldir. �nce havan�n nemiyle hidroksite, sonra karbon dioksit �ekerek karbonata d�n��r. Bu nedenle alkali metaller gibi gazya��nda saklan�r. Havada �s�t�ld��nda parlak turuncu bir alevle yanarak CaO'ya d�n��r. 500�C'ta azot ak�m�nda �s�t�l�rsa kalsiyum nitr�r olu�ur. Kalsiyum bile�ikleri hayvan iskeletlerinin �nemli bir bile�enidir. Kalsiyum fosfat omurgal�lar�n kemiklerini ve di�lerini olu�turur. Bir�ok deniz kabuklusunun kabu�u da bile�im olarak kalsiyum karbonatt�r. Kalsiyum karbonat renksiz, kristal yap�l� bir kat�d�r. Do�ada kalsit ve aragonit mineralleri bi�iminde bulunur Is�t�ld��nda, 900�C'�n �zerinde karbon dioksit vererek CaO'ya d�n��r. Suda ��z�nmeyen bir bazd�r. Kalsiyum klor�r (CaCl2) renksiz, kristal yap�l� bir kat�d�r. Solvay y�nteminde yan �r�n olarak ele ge�er. Nem�eker bir madde oldu�undan sanayide kurutucu olarak kullan�l�r. Ergime noktas� 782�C't�r. Kalsiyum fl�or�r do�ada fl�orit minerali bi�iminde bulunur. Renksiz, fosfor�� zelli�i g�steren kristal yap�l� bir kat�d�r. Mor�tesi ve k�z�l�tesi spektroskopisinde g�zetleme cam� olarak kullan�l�r. 1423�C'ta ergir, 2.500�C'ta kaynar. Kalsiyum hidroksit [Ca(OH)2] ya da s�nm�� kire�, renksiz, kristal yap�l� bir kat�d�r. Suda az ��z�n�r. Kalsiyum oksitin suyla birle�mesinden elde edilir. Sanayide ve tar�mda bir alkali olarak, ayr�ca har� ve cam �retiminde kullan�l�r. Kalsiyum oksit (CaO) ya da s�nmemi� kire�, beyaz kristal yap�l� bir tozdur. Kalsiyum karbonat minerallerinin kalsine edilmesiyle (genellikle toz h�lindeki minerallerin hava ak�m� i�inde �s�t�larak neminin, karbon dioksitin ya da �teki u�ucu bile�iklerin uzakla�t�r�lmas�) elde edilir. Suyla �iddetli bi�imde birle�erek kalsiyum hidroksit verir. Elektrik arklar�nda ��k sa��c�, sanayide ortam suyunu uzakla�t�r�c� olarak kullan�l�r. 2580�C'da ergir, 2850�C'ta kaynar. Kalsiyum s�lfat (CaSO4) renksiz, kristal yap�l� bir kat�d�r. Do�ada al��ta�� ve anhidrit mineralleri i�inde bulunur. �ki mol kristal suyu i�eren kalsiyum s�lfat, 128�C'ta yar�m mol kristal suyu i�eren ve piyasada al�� olarak sat�lan maddeye d�n��r. Al�� suyla birle�ti�inde yeniden kat�la��r. Kalsiyumun biyolojik �nemi de b�y�kt�r. Normal bir insan v�cudunda 1 kiloyu a�k�n kalsiyum bulunur. Bunun %99'u kemiklerde, geri kalan� di�, kan, t�rnak ve g�zlerdedir. Kandaki kalsiyum iyonlar� sinir ve kaslar�n �al��mas�n� d�zenler. P�ht�la�may� kolayla�t�r�r. V�cut direncini art�r�r. �zellikle verem mikroplar�na kar�� koyulmas�na yard�mc� olur. Eksikli�i sinirlilik ve h�r��nl��a yol a�ar.

Kalsiyum Siyanamit
MsXLabs.org & MORPA Genel K�lt�r Ansiklopedisi

�nce toz h�lindeki kalsiyum karb�r�n 1000�C dolay�nda azot atmosferinde �s�t�lmas�yla elde edilen bir madde (CaNCN). Azotlu kire� ad�yla da bilinir. G�bre olarak kullan�l�r. Topra��n nemiyle amonya�a d�n��r. Kimya sanayiinde bir�ok �r�n�n hammaddesidir.