[KK] -de, -da eki hangi durumlarda biti�ik, hangi durumlarda ayr� yaz�l�r?

MsXLabs (https://www.msxlabs.org/forum/)

- Cevaplanm�� (https://www.msxlabs.org/forum/cevaplanmis/)

- - -de, -da eki hangi durumlarda biti�ik, hangi durumlarda ayr� yaz�l�r? (https://www.msxlabs.org/forum/cevaplanmis/270028-de-da-eki-hangi-durumlarda-bitisik-hangi-durumlarda-ayri-yazilir.html)

-de/-da ekinin yaz�m�, -de/-da ekinin c�mlede kullan�m �ekli nas�ld�r?
-de, -da ekinin biti�ik ve ayr� yaz�ld�� durumlar nelerdir?

Dilimizde 2 t�rl� ''de/da'' vard�r:
1. Durum eki olan ''-de, -da, -te, -ta'':
�sim soylu s�zc�klerde kullan�l�r. Ses uyumlar�na uyum g�sterir, isimlere biti�ik yaz�l�r. C�mleden ��kar�l�rsa c�mlenin anlam� bozulur.
�rnek:
Masada iki kalem var.
Kalemim evde kald�.
�antam� hayvanat bah�esinde unuttum.
Oyunca��m markette kald�.

2. Ba�la� olan ''de, da'':
Bu bir s�zc�kt�r. Ba�la�t�r, kendinden �nceki s�zc�kten ayr� yaz�l�r. B�y�k �nl� uyumuna uyum g�stermesine ra�men �ns�zleri de�i�mez. C�mleden ��kar�l�rsa c�mlenin temel anlam� bozulmaz.
�rnek:
Ben de sizinle gelece�im.
T�rende ��retmenimiz de konu�tu.
�al��san da ge�emezsin.
Gitsen de seni d��nece�im.
Tiyatroya Ay�e de gelecekmi�.
Ben de seninle gelecekmi�im.

Eylemlerden sonra gelen "de" ayr� yaz�l�r:
�rnek:
�imdi gel de Tevfik'e inanma!

BAKINIZ
�sim �ekim Ekleri
Fiil �ekim Ekleri

C�mleyi kurall� hale getirirsek �gelerin g�revlerini daha kolay buluruz:

''Bulutlar def olup gitsin de g�ne� elbet ��kar.'' Buradaki de eki ba�la� g�revinde olup ayr� yaz�l�r.

T�rk�ede "de/da" Ba�lac� ve "-de/-da" Eki

Al�nt�:

Do�ru olan da budur zaten.

da ayr� m� yaz�l�r ?
google birle�ik g�steriyor

Ba�la�t�r ve ayr� yaz�l�r.

Al�nt�:

Misafir adl� kullan�c�dan al�nt� (Mesaj 2435181)

Merhaba bana sorulan bir soruda akl�ma tak�lan bir soru oldu ve bana gelen soru ise ��yleydi:
Hayat�n? seni mutlu edecek ne olmas�n� istedin?
Burdaki hayat�n kelimesinin sonuna "da" ekler isek yani hayat�nda seni mutlu edecek ne olmas�n� isterdin sorusundaki "da" eki bir ba�la� m� yoksa ek mi dir, birle�ik mi yoksa ayr�m� yaz�l�r? (Hayat�n da ya da hayat�nda) gibi ....
Bilgilendirirseniz sevinirim, te�ekk�rler

Hayat�nda seni mutlu edecek ne olmas�n� isterdin?
Buradaki -da ba�la� de�ildir. Ek olan -de / -da ekidir ve s�zc��e biti�ik yaz�l�r. Ba�la� olan ek ise ayr� yaz�l�r. Bunu anlaman�n en k�sa yolu c�mlenin anlam�na bakmakt�r. E�er c�mleden ��kar�lan -de /-da eki c�mlenin anlam�n� bozmuyorsa ba�la�t�r. Bu ek c�mleden ��kar�ld��nda anlam bozuluyorsa ek olan -de/-da' d�r.

-de, -da ekleri hangi durumlarda biti�ik hangi durumlarda ayr� yaz�l�r?

-da,-de Bulunma Hal Eki ve -da, -de Ba�lac�n�n Yaz�m�

1. Hal eki olan "de" kelimeye biti�ik yaz�l�r. �zel isimlerin sonuna geldi�inde kesme i�aretiyle ayr�l�r. Kendisinden �nce gelen kelimenin son �nl�s�ne g�re b�y�k �nl� uyumuna uyar.

Ayakta durmaktan can�m ��kt�r.
Otomobil bozulunca yolda kalm��lar.
Yurtta sulh cihanda sulh!
Dolab�n anahtar� Ali'de olmal�.

2. Ba�la� olan "de" ayr� yaz�l�r. Kendisinden �nce gelen kelimenin son �nl�s�ne g�re b�y�k �nl� uyumuna uyar.

Onlar� da g�rd�n�z m�?
Kerem de �al��mas�n� tamamlam��

-de, -da ekleri hangi durumlarda biti�ik hangi durumlarda ayr� yaz�l�r?

Al�nt�:

Misafir adl� kullan�c�dan al�nt� (Mesaj 2510536)

e�er de da ekini c�mlede eklice�in zaman elinle kapat uyuyorsa ayr� yaz ��retmenimiz �yle ��retti

C�mleden ��kar�lan -de /-da eki c�mlenin anlam�n� bozmuyorsa ba�la�t�r.Bu ek c�mleden ��kar�ld��nda anlam bozuluyorsa ek olan -de/-da' d�r.

�rnek=> Karadelikler de uzayda gizemi ��z�lemeyen b�y�k bir s�r.

* Yukar�daki �rnek c�mlede ayr� yaz�lan -de eki ba�la�,biti�ik yaz�lan -de eki ise hal ekidir.Ayr� yaz�lan -de eki c�mleden ��kar�ld��nda anlam bozulmuyorken,biti�ik yaz�lan -de eki ��kar�ld��nda anlam bozuluyordur.

“-de/-da” eki ve “de/da” ba�lac�n�n yaz�m�

Bug�n g�zel T�rk�emizin i�inde bulundu�u vahim durumun asl�nda bir nedeni de dilimizi d�zg�n kullanmamam�zdan kaynaklan�yor. Biz ne kadar g�zel kullan�rsak, dilimizin kurallar�na ne kadar riayet edersek, dilimizi o kadar sa�lam temeller �zerinde tutar�z.
T�rk�ede yap�lan en b�y�k hata ba�la� olan “de/da” ile ek olan “-de/-da” n�n yaz�m�d�r. Bildi�iniz gibi birisi ayr� yaz�l�r, birisi ise biti�ik.
Ba�la� olan “de/da” ayr� yaz�l�r.
Ek olan “-de/-da” biti�ik yaz�l�r.

San�r�m buraya kadar herkes neyi nas�l yazaca��n� ��rendi. Fakat burada problem te�kil eden nokta hangi “de/da” n�n ba�la�, hangisinin ek oldu�u. �imdi bu konuda k��k bir ipucu ile konuya a��kl�k getirelim.
Kulland��n�z c�mlede “de/da”yi ��kard��n�zda anlam e�er bozuluyor ise bu “de/da” ek olan “-de/-da” dir. E�er anlam bozulmuyor ise bu “de/da” ba�la� olan “de/da” dir.�rne�in :
Kaan’�n da ayakkab�s� var.
Bu c�mlede “da” y� ��kard��m�zda ��yle oluyor :
Kaan’�n ayakkab�s� var. Yani anlamda bir bozukluk olmuyor. Yani buradaki “de/da” ba�la� olan “de/da” Fakat ��yle bir c�mlede :
Ge�enlerde Kaan’� ziyaret ettik. Bu c�mlede ise “da”y� ��kard��m�zda ortaya �u sonu� ��k�yor :
Ge�enler Kaan’� ziyaret ettik.. G�rd��n�z gibi bu c�mlede ise bir anlam hatas� ortaya ��k�yor. Yani buradaki “de/da” ek olan “-de/-da”.
Bu ilk T�rk�e dersimde umar�m bir ka� ki�iye faydam olmu�tur. Devam�nda g�r��mek �zere …

Al�nt�:

Bana birle�ik hal durumu ile ilgili biraz �rnek verir misiniz?

�ok sevdi�i kedici�iyle bah�ede oyun oynuyordu!
Rafta (-de eki �ns�z benze�mesi ile -ta ekine d�n��m��t�r) duran kitaplar olduk�a eskiydi!

Al�nt�:

'Defter de kitap da �antada duruyor' c�mlesindeki de'ler ayr� m� yoksa biti�ik mi yaz�l�r?

Ayr� yaz�lan 'de' ve 'da' ba�la�, biti�ik yaz�lan -da eki ise hal ekidir!

Al�nt�:

'�lkokulun ilk �� y�l�nda hep sabah�� olmu�tu' c�mlesindeki -da eki ayr� m� yaz�lmal� yoksa 'y�l�nda' s�zc�� do�ru mu yaz�lm��?

'y�l�nda' s�zc��ndeki -da eki y�l i�erisinde anlam�n� ta��r ve ba�la� niteli�i ta��may�p biti�ik yaz�l�r. Bu ba�lamda �lgili s�zc��n yaz�m� do�rudur!

Al�nt�:

'G�lmekte mi yasak?' c�mlesinde yer alan 'g�lmekte' s�zc��ndeki 'te' eki do�ru mu yaz�lm��t�r?

�lgili ekin yaz�m� do�rudur, ek biti�ik yaz�lmal�d�r. Zira ba�la� olan 'de' eki ayr� yaz�l�r ve 'te', 'ta' bi�imi yoktur!