Yan anlam, terim anlam ve deyim ne anlama gelir? Yan anlam, terim anlam ve deyim ne anlama gelir? |
Alıntı:
''çocuk başını eğmiş sessizce düşünüyordu'' cümlesindeki başını eğmek deyimi bilinen akla gelen ilk anlamıyla yani gerçek anlamıyla kullanılmıştır bunun gibi vsvs. |
sözcüklerin cümlede bilimsel anlamlarıyla kullanılmasına terim anlamı deniyordur; Edebiyat dersi dün çok gürültülü geçti. üçgenin iç açılarıtoplamı 180 derecedir. İstanbul boğazı oldukça derindir. Ayağı olmayan göllerde tuz oranı fazladır. Ağacın çok derin bir kökü varmış. Ekvator dünyayı iki eşit parçaya böler. bu cümlelerde kullanılan altı çizili sözcükler terim anlamıyla kullanılmıştır. |
Temel Anlam : İlk Anlam (Temel Anlam) Bir sözcük söylendiğinde aklımıza ilk gelen, kavrayışımızda ilk uyandırdığı anlamdır. Kısacası, bir sözcüğün biçimlenmesinde, kuruluşunda esas olan anlamdır. Örnek :
Örnek :
"Kaçmak" sözcüğünün temel anlamı "bir yerden gizlice ve çabucak uzaklaşmak"tır.
Temel anlamı somut olan sözcükler, öncelikle somut ve mecaz anlamlar kazanır. Örnek : "ateş" sözcüğü, temel anlamıyla düşünüldüğünde "bir nesnenin etrafa ısı ve ışık yayarak yanması" biçiminde açıklanabilir, temel anlamı somuttur.
Yan Anlam :Sözcüklerin ilk konuluş anlamına bağlı olarak zaman içinde kazandıkları yeni anlamlardır. Bu anlama, kullanılış anlamı ya da yan anlam adı verilir. Örnek :
Mecaz Anlam :Sözcüklerin cümle, dize veya deyim içine girdiklerinde, gerçek anlamlarından tamamen sıyrılarak başka bir sözcük ya da kavram yerine kullanılmasıyla kazandığı anlama mecaz (değişmece) anlam denir. Mecaz anlam, Sözcüğün sürekli olmayan, kullanım içinde geçici olarak üstlendiği anlamdır. Örnek :
|
Yan Anlam: sözcüğün gerçek anlamına şekil olarak benzerliğiyle kazandırılan anlamdır. Örnek: Maçta oyuncunun ayağı kırıldı. (ayak) (gerçek anlam) Terim Anlam: Bilim,sanat,edebiyat,spor vb. alanlarda kullanılan kavram ve nesneleri anlatmak için kullanılan kelimelere denir. Örnek: Maçta üç gol oldu Türkçede kafiyeleri işledik. (spor) (sanat) |
YAN ANLAMTemel anlamıyla bağlantılı olarak zamanla ortaya çıkan değişik anlamlara yan anlam denir. Sözcüğün gerçek anlamının dışında, ancak gerçek anlamıyla az çok yakınlık taşıyan yeni anlamlar kazanması yan anlamı oluşturur. Bir sözcüğün yan anlam kazanmasında genellikle yakıştırma ve benzerlik ilgisi etkili olmaktadır. Meselâ “göz” dendiğinde akla ilk gelen, kelimenin temel anlamı olan organ adıdır. Ama “iğnenin gözü”, “çantanın gözü”, masanın gözü” tamlamalarındaki anlamlar benzetme yoluyla kazandırılmış yeni anlamlardır. Bunlara da yan anlam denir. Meselâ, “düşmek” kelimesi “Meyveler tek tek yere düştü” cümlesinde temel anlamda; “Çocuğun pantolonu düşüyordu”, “Bu yılın ilk karı düştü” ve “Kavakların gölgesi yola düştü” cümlelerinde yan anlamdadır. Örnekler
Terim AnlamBir bilim, sanat ya da meslek dalıyla ilgili bir kavramı karşılayan kelimelere terim denir. Terimlerin anlamları dar ve sınırlıdır. Örnek: "Ekvator" kelimesi tek bir anlama gelir ve tek bir nesneyi karşılar. Örnek: kök, mısra, muson. “yüklem, özne, kök, zarf”, dil bilgisi terimleri; “üçgen, daire, çap”, kelimeleri de geometri terimleridir. Terimler halkın söz varlığında yer almaz, ama halk ağzında kullanılıp da sonradan terim özelliği kazanmış kelimeler vardır. Örnek: "Budala" kelimesi halkın söz varlığında aptal, anlayışsız, sersem anlamlarıyla kullanılır, fakat bu kelime psikolojide belli bir zeka seviyesine sahip anlamında kullanıldığında terimdir. Önemli : Terimler, genellikle gerçek anlamıyla kullanılan sözlerdir. Terimlerin, mecaz anlamı, yan anlamı, deyim anlamı yoktur.
UYARI 2 : Bir sözcüğün terim anlam sahibi olabilmesi için mutlaka o bilimdalı ile ilgili bir cümlede geçmesi gerekir.Hiç bir sözcük tek başına terim anlam sahibi olamaz. Örneğin: "Konuya yanlış açıdan bakıyorsun." cümlesinde açı sözcüğü terim anlam dışıdır. Fakat, "Üçgende en önemli birim açılardır." cümlesinde açı sözcüğü bir geometri terimi olarak kullanılmıştır. Terim Anlam Örnekleri
DEYİM ANLAMDeyim, en az iki kelimenin kalıplaşarak yeni bir anlam kazanmasıyla oluşan mecazlı sözlerdir. Kelimelerden biri veya her ikisi anlam kaybına uğrar.
|
Saat: 11:35 |
©2005 - 2024, MsXLabs - MaviKaranlık