Hatay'ın Türkiye sınırlarına dahil olmasını sağlayan antlaşma nedir? Hatay'ın Türkiye sınırlarına dahil olmasını sağlayan antlaşma nedir? |
23 Haziran 1939 günü Türkiye ile, sembolik te olsa Milletler Cemiyeti yasasına göre mandaterlik sıfatı devam etmekte olan Fransa arasında, Fransa’nın bölge üzerindeki yetkilerinin Türkiye’ye devrini sağlayan “TÜRKİYE İLE SURİYE ARASINDA TOPRAK MESELESİNİN KESİNLİKLE ÇÖZÜMÜNE İLİŞKİN ANLAŞMA” imzalandı. Hiç bir gizli maddesi olmayan ve geleceğe yönelik hiç bir hüküm içermeyen bu anlaşmaya göre Fransa, işgalle ele geçirdiği ve Milletler Cemiyeti kararıyla mandater tayin edildiği bölge üzerinde kendisine tanınmış olan tüm hak ve yetkileri hukuki yoldan ve kayıtsız şartsız Türkiye’ye devrediyor, Türk hükümeti Fransız uyruklulara ait olan Suriye ve Lübnan Bankası, Reji idaresi, Elektrik Şirketi, İskenderun Liman Şirketi, telefon şebekesi gibi kuruluşları, bedelini nakten ödeyerek satın aldı. Bundan sonra Hatay’ın Türkiye’ye katılmasının önünde hiç bir engel kalmamıştı. |
Hatay SorunuHatay’ın Türkiye ya da Suriye sınırları içine alınmasına ilişkin olarak ortaya çıkan sorun ve Türkiye'nin Suriye'nin mandateri olan Fransa ile yaptığı antlaşma (23 haziran 1939) I. Dünya Savaşı’nın sonunda, Fransızların bugünkü Hatay topraklarını işgal etmesiyle başlayan ve yörenin 1939’da Türkiye’ye katılmasıyla sonuçlanan uluslararası siyasal ve diplomatik sorun. Musul petrol bölgesinin Akdeniz’e açılan kapısı olarak değerlendirilen İskenderun ve Antakya, Osmanlı Devleti’nin son yıllarında İngiltere ile Fransa arasında yoğun bir paylaşım mücadelesine konu oldu. Fransa, 1912’de İngiltere ile yaptığı bir antlaşma sonucunda, bu yöreyi de kapsayan tüm Suriye topraklan üzerinde söz sahibi olduysa da, İngiltere daha sonra bu çözümü kabullenmeyerek başka çözüm arayışlanna yöneldi. Ocak ve Mayıs 1916’da yapılan Sykes-Picot görüşmelerinde, Fransa’nın söz konusu bölgedeki nüfuz hakkını onaylamakla birlikte, Mekke şerifi Şeyh Hüseyin’ in oğlu Faysal’ın Ekim 1918’de Halep’te, Aralık 1918’de de Antakya’da yönetimi ele geçirmesine ön ayak oldu. Ama I. Dünya Savaşı sonrasında İtilaf Devletleri’yle OsmanlI Devleti arasında Mondros Mütarekesi (30 Ekim 1918) imzalanınca, Franşızlar bu mütareke hükümlerine dayanarak İskenderun’a asker çıkardılar ve Aralık 1918 sonuna değin, Antakya da içinde olmak üzere tüm Hatay yöresini işgal ettiler. Fransız kuvvetleri, sonraki iki yıl içinde bütün çabalarına karşın bölgede tam bir denetim sağlayamadı. 20 Ekim 1921’de imzalanan Ankara Antlaşmasıyla Türkiye ve Fransa arasındaki savaş durumuna son verildi. İskenderun sancağı. Ankara Antlaşması, Hatay yöresinin siyasal statüsüne ve geleceğine ilişkin önemli hükümler içeriyordu. Antlaşmaya göre Türkiye’nin güneydoğu sının, Payas’ın (bugün Yakacık) hemen güneyinden başlayarak Meydanı Ekbez’e uzanıyor, oradan güneydoğuya yönelerek Kilis’i de içine alıyor ve Çobanbey’de sona eriyordu. Daha güneyde kalan ve günümüzde Hatay il sınırlan içinde yer alan Antakya, İskenderun, Kırıkhan, Reyhanlı, Altınözü ve Samandağı ise “İskenderun sancağı” adıyla, özerk bir yönetsel yapı içinde birleştirilerek, Fransız mandası altındaki Suriye’ ye bağlanıyordu. Sancakta resmî dil olarak Arapçanm yanı sıra Türkçe kullanılacaktı. Suriye’deki Fransız mandası, Milletler Cemiyeti sınıflamasına göre “A” tipi bir mandaydı. Buna göre mandater devlet olan Fransa’ya verilen görev, “siyasal bakımdan yeterince olgunlaşmadığı” kabul edilen yöre halkını “bağımsızlığa hazırlamak”tı. İskenderun sancağı, Ankara Antlaşmasının imzalandığı dönemde doğrudan, Franız mandası altındaki Suriye hükümetine bağlıydı. DEVAMI Hatay Sorunu |
Saat: 11:59 |
©2005 - 2024, MsXLabs - MaviKaranlık