SIFFIN SAVASI
MsXLabs.org

Dördüncü Rasid Halife Hz. Ali (r.a) ile ona isyan eden Suriye valisi Muaviye b. Ebu Süfyan arasinda M. 657 yilinda, Firat'in sag kiyisina yakin Rakka'nin dogusunda bulunan Siffin'da yapilan savas.

Hz. Ali'nin Cemel vak'asinda karsi grubu yenmesinden sonra onun hilafetine muhalif olarak, Suriye bölgesini idare etmekte olan Muaviye ve taraftarlari kalmisti. Hz. Ali'ye isyan edenler, davalarinin, Hz. Osman (r.a)'in intikamini almak oldugunu iddia ediyorlardi. Öte taraftan Hz. Ali'yi, Osman (r.a)'i sehid edenleri korumak ve onlari cezalandirmamakla suçluyorlardi. Halbuki Hz. Ali (r.a), fitne ve kaynasmanin yatistirIlmasindan sonra suçlulari cezalandiracagini vadetmekteydi. Cemel vak'asindan sonra Kufe'ye yönelen Hz. Ali (r.a), Cerir b. Abdullah el-Bâcelî'yi Muaviye'ye göndererek, muhâcirlerin ve ensârin kendisine bey'at ettiklerini; onun da muhacirler ve ensâr gibi bey'at edip itâatini bildirmesini Istedi (Ibnul-Esîr, el-Kamilu't-Tarih, Beyrut 1979, III, 276). Muaviye, kendisine elçi olarak gelen Cerir b. Abdullah'i oyalayarak Amr b. el-As ile istIsarede bulundu. Amr ona, Ali (r.a)'dan, Osman (r.a)'in kanini Istemede israr etmesini, katilleri derhal cezalandirmayi reddettigi takdirde, Suriye ordusuyla onun üzerine yürümesini söyledi. Cerir b. Abdullah, Hz. Ali'nin yanina dönerek durumu ona bildirdi.

Öte taraftan, Medine'den Sam'a götürülen Hz. Osman'in kanli gömlegi ve hanimi Nâile'nin kesik parmaklari Muaviye tarafindan caminin minberine asildi. Askerler onun önünde toplasarak agliyorlardi. Orada toplananlar Hz. Osman'in intikamini alincaya kadar yataklarinda uyumayacaklarina ve yikanmayacaklarina dair yemin ettiler. Suriye ordusu Muaviye'den bol maas ve bahsisler almaktaydi. Muaviye bu sekilde orduyu tesvik ve tahrik ettikten sonra, seksen bes bin kisilik bir orduyla Sam'dan yola çikti. Hz. Ali (r.a) ise doksan bin kisiden olusan ordusuyla Küfe'den Siffin'e dogru harekete geçti. Muaviye, Firat kiyisindaki düzlükte karargâh kurmustu. Hz. Ali'nin ordusunun karargâh kurdugu yer ile nehir arasinda Muaviye'nin askerleri oldugu için Ilk geceyi susuz geçirdiler. Ancak, yapilan bir saldiri ile Sam ordusuna bagli birlikler nehirden uzaklastirildi. Ordusu susuz kalan Muaviye, Ali (r.a)'a adam göndererek nehirden su almalarina izin vermesini Istedi. Hz. Ali (r.a) bunun üzerine onlarin su almalarina engel olmadi. Hz. Ali, Muaviye'ye elçiler göndererek, onu birlige ve müslümanlarin topluluguna girmege davet ederek isyandan vazgeçirmeye çalisti. Ancak olumlu bir cevap alamadi. Iki ordu birlikleri arasinda bazi ufak çarpismalardan sonra, H. 37 senesi Muharrem ayinin sonuna kadar mütâreke yapildi ve elçiler gidip gelmeye basladi (Ibnul-Esîr, a.g.e., III, 289 vd.). Ancak bu elçilerin karsilikli gidip gelmeleri Iki grup arasinda baris yapIlmasi yolunda bir gelisme saglamamisti. Safer ayinin Ilk günü savas tekrar basladi. Ilk yedi gün Iki taraftan birer komutanin mubarezeleri ile geçti. Pesinden Hz. Ali (r.a), orduya toplu saldiri emrini verdi. Savas bir kaç gün olanca siddetiyle devam etti. Ammâr b. Yasir'in sehid edIlmesine çok üzülen Hz. Ali'nin siddetli bir taarruzu ile Sam ordusu dagIlma noktasina geldi. Savas kazanIlmak üzereydi ki, Amr b. el-Âs, Suriyeli askerlere "Her kimin yaninda mushaf varsa onu mizraginin ucuna takarak yukari kaldirsin" dedi. Bu emri yerine getiren askerler karsi tarafa, "Aramizda Allah'in kitabi hakem olsun" diye seslendiler. Amr b. el-Âs'in hilesi tutmus, Irakli askerler: "Allah'in kitabina yapilan çagriya icabet edelim" demeye baslamislardi. Amr.b. el-Âs, bu hile ile, Sam ordusunu kesin bir maglubiyetten kurtardigi gibi, karsi tarafin gücünü de kirmisti. Hz. Ali (r.a) bir Halife ve bir ordu komutani olarak bunun bir savas hilesi oldugunu askerlerine anlatmaya çalistiysa da basarili olamadi. Ali (r.a), onlara söyle diyordu: "Bu bir hiledir. Bununla sizin araniza ayrilik düsürmek ve birliginizi bozmak istiyorlar". Ancak, Iraklilar, Isteklerinde direttiler ve savasa devam etmekte olan komutan Ester'e adam gönderip savasmayi biraktirmasini Istediler. Hz. Ali Ester'e savasi birakmasi için adam göndermek zorunda kaldi. Ester, gelen adama: "Simdi mevziden ayrilacak an degildir. Ben simdi kesin zafere ulasacagimi umuyorum, acele etme" diyerek karsilik verdi. Gönderilen adam Hz. Ali'nin yanina gelmeden, Ester'in savasan askerleri arasinda çalkalanma oldu ve sesler yükseldi. Onlar daha bir sevkle savasi sürdürüyorlardi. Bunun üzerine Iraklilar, Ali (r.a)'a: "Vallahi bir, senin Ester'e birakmasi için degil, savasa devam etmesi için adam gönderdigini saniyoruz" dediler. Hz. Ali'nin gönderdigi Ikinci kesin emirle Ester, savasi birakmak zorunda kaldi. Hz. Ali (r.a), Es'as b. Kays'i Muaviye'ye göndererek onun ne düsündügünü anlamak Istedi. Muaviye ona, "Istedigimiz, aramizda Allah'in kitabini hakem kIlmaktir. Her Iki taraftan birer hakem seçIlmesini ve onlardan Allah'in kitabina uygun bir karar vereceklerine dair ahd alip taraflarin onlarin verecegi karara uymalaridir" dedi. Hz. Ali (r.a)'in taraftarlari bunu memnuniyetle karsiladilar. Samlilar hakem olarak zeki ve kurnaz bir kimse olan Amr b. el-Âs'i seçtiler. Iraklilar ise Ebu Musa el-Esari'yi hakem tayin etmek Istediler. Hz. Ali (r.a), Ebu Musa'nin daha önce kendisine muhalefet ettigini ve halki kendisinden ayirmaga çalistigini, dolayisiyla onun hakemligine itimat edilemeyecegini söylediyse de Iraklilar onun hakem olmasi konusunda direttiler.

Amr b. el-Âs' ile Ebu Musa el-Es'ari, 37. yilin Safer ayinda Dumetul-Cendel'de bir araya gelerek, karar verirken esas alinacak prensipleri içeren "tahkimnâme"yi kaleme aldilar (Metin için bk. Taberi, Tarih, IV, 2930. Hakemlerin bulusmasi ve gelisen olaylar için bk. Hakem olayi mad.).

Sýffin Savaþý
MsXLabs.org & Vikipedi, özgür ansiklopedi


Sýffin Savaþý (Arapça: صفين‎) (Mayýs-Temmuz 657), Ýlk Fitne esnasýnda, Halife Ali ile Ýslam Devleti'nin Suriye valisi Muaviye bin Ebu Süfyan arasýnda Sýffin'de yapýlan savaþ. Sýffin Suriye'de, Fýrat boyundaki Rakka kentinin doðusundadýr.

Yaklaþýk üç aya yayýlan ve en büyük muharebesi 26-28 Temmuz 657 tarihlerinde gerçekleþen savaþta bir sonuca ulaþýlamadý. Her iki tarafýn razý olmasý ile kurulan hakem heyetinden de bir sonuç alýnamadý. Sýffin Savaþý Ýslam tarihi açýsýndan; Ali'nin Müslüman toplumundaki otoritesini sarsan, Haricîler denen (sonradan Ali'yi öldürecek olan) grubun oluþmasýna neden olan ve Emevî hanedanýnýn yolunu açan önemli bir olaydýr.

Muharebeye giden süreç
Suriye valisi Muaviye, asiler tarafýndan öldürülen 3. halife Osman'ýn akrabasýydý. Ali'nin Osman'ýn katlinden sorumlu olabilecek bazý kimselerden destek aldýðýný ve bu nedenle bu cinayeti soruþturmakta isteksiz olduðunu düþünüyordu. Bu nedenle Ali'ye karþý isyan baþlattý. Ali'nin isyaný bastýrmaya çalýþmasý, Sýffin Savaþý denilen uzun muharebelere neden oldu.

Ali, Cemel Savaþý'ndan sonra 657 yýlýnýn Ocak ayýnda Basra'dan Kufe'ye döndü. Ali'nin elçi gönderme ve Muaviye'yi ikna etme çabalarý baþarýsýz oldu. Ali, Ýslam Devleti'nin yönetim merkezini Medine'den Kufe'ye taþýdý. Bunun nedeni Kufe'de destekçilerinin olmasý ve Kufe'nin daha merkezî bir konumda bulunmasýydý. Ali Kufe'de topladýðý ordu ile Muaviye kontrolündeki Suriye eyaletini iþgal etti. Ýki ordu Fýrat boyundaki Sýffin'de karþý karþýya geldi.

Hakem olayý
Aylarca süren ufak çatýþmalar, ateþkesler ve meydan muharebeleri sonunda savaþýn zirvesini oluþturan Kur'an hadisesi gerçekleþti. Muaviye'nin askerleri mýzraklarýnýn ucuna Kur'an'dan bölümler takmýþlardý ve bu durum muhtemelen savaþýn sonucuna Allah karar versin anlamýna geliyordu. Ali Kur'an'a dayanan bir hakem heyeti oluþturulmasýna razý oldu ve Ebu Musa El-Eþ'ârî'yi temsilci olarak atadý. Amr ibnul'-As da Muaviye'yi temsil ediyordu.

Ali'nin hakem heyeti kurulmasýna razý olmasý Muaviye ile eþit þartlarda yargýlanmasý anlamýna geliyordu ve bu durum Muaviye'nin Ali'nin Müslüman toplumunun lideri olduðu iddiasýný reddetmesine imkan verdi. Ali'nin hakem isteðine boyun eðmesinden rahatsýz olan taraflarýndan büyük bir grup, "Hüküm yalnýzca Allah'ýndýr," (En'am: 57) ayetini öne sürerek bu durumu protesto ettiler. Bu grup hakem heyeti kurmanýn Kur'an'daki "Ýki Müslüman gruptan biri diðerine saldýrýrsa, saldýranla (mütecavizle) Allah'ýn emrine dönünceye kadar savaþýn," (Hucûrat:9) emrine karþý gelmek olduðuna inanýyorlardý.

Bu aþýrý dindar gruptan küçük bir kýsmý Harûrâ köyüne çekildi ve gruptan ayrýldýklarý için Haricîler (dýþarýdakiler) olarak anýlmaya baþlandý.

Sonuçlarý
Hakem olayýnýn detaylarý deðiþik kaynaklarda büyük farklýlýklar gösterir. Net olan bir husus vardýr ki o da Ali'nin Müslüman toplumundaki konumunun ciddî þekilde zayýfladýðýdýr.

658 Mayýs'ýnda Muaviye Suriye'deki taraftarlarýnýn bir kýsmý tarafýndan halife ilan edildi. Muaviye'nin nüfuz alaný bugünkü Irak ve Hicaz'a (Suudi Arabistan'ýn batýsý) doðru geniþlerken Ali'ninki baþkenti Kufe'ye doðru daraldý.

Ali Sýffýn Savaþý'ndan dört yýl sonra (661'de) Haricîler tarafýndan öldürülünce Muaviye'nin önünde halifeliðini ilan etmesi için hiçbir engel kalmadý. Muaviye Emevî hanedanýnýn ilk halifesi oldu.

Sýffin Savaþý, Sünni-Þii ayrýmýnýn oluþmasýna büyük katkýda bulunmuþtur.