[KK] Asit ve bazlar g�nl�k hayatta nerelerde kullan�l�rlar?

G�nl�k hayatta kulland��m�z sabun, �ama��r suyu, tuz ruhu, baz� ila�lar, gazoz, sirke gibi maddelerin yap�s�nda asit ya da baz bulunmaktad�r. Baz� asit ve bazlar ise (limonda sitrik asit, portakal, mandalina gibi turun�gillerde askorbik asit) yedi�imiz sebze ve meyvelerde do�al olarak vard�r. Hatta baz� asit ve bazlar�n eksikli�inde canl� v�cudunda bir tak�m hastal�klar meydana gelir. Folik asit eksikli�inde aneminin olu�mas� gibi.

�nemli asit ve bazlar�n �zellikleri ve kullan�ld�� alanlar
Formik asit (HCOOH)
Bakterilere k�f ve mayalara etki eder. Mikrobik bozunmay� �nlemek i�in g�dalarda koruyucu olarak kullan�l�r. Kar�nca salg�s�nda bol miktarda bulunur.

Asetik asit (CH3COOH)
Sirke asidi olarak bilinir. Asetik asidin %5�8 lik ��zeltisi sirke olarak kullan�l�r. Asetik asit bir �ok ila� ve end�stri maddesinin haz�rlanmas�nda kullan�l�r. Tahri� edici kokuya sahip bir s�v�d�r. Al�minyum asetat tuzu, taze kesilmi� yaralarda kan dindirici olarak kullan�l�r.

Sorbik asit (HC6H7O2)
K�f ve mayalar�n geli�mesine engel olur. Bu �zelli�inden dolay� yiyeceklerde antimikrobik koruyucu olarak kullan�l�r. Kokusu, lezzeti yoktur.

S�lf�rik asit (H2SO4)
End�stride kullan�lan en �nemli asit ve d�nyada en �ok �retilen kimyasallardan biridir. SO2 gaz� kullan�larak Kontak Metodu denilen bir metotla �retilir. End�stride bir �ok alanda kullan�lan bu asit, �zellikle g�bre �retimde, amonyum s�lfat �retiminde, patlay�c� yap�m�nda, boya sanayiinde, petro kimya sanayiinde kullan�lmaktad�r.

Benzoik asit (C6H5COOH)
Beyaz renkli i�ne ve yaprak��k g�r�n�m�nde bir maddedir. G�dalarda mikrobik bozulmay� �nlemek i�in kullan�l�r. En �ok kullan�ld�� alanlar, meyve suyu, marmelat, re�el, gazl� i�ecekler, tur�ular, ket�ap ve benzeri �r�nlerdir. Benzoik asit, bir �ok bitkinin yaprak, kabuk ve meyvelerinde bulunur. Benzoik asit, genellikle sodyum tuzu olarak (sodyum benzoat) kullan�l�r. �l�ve edildi�i g�dan�n tad�n� etkiler.

Folik asit
Folik asit, ya�ayan t�m hayvan ve bitki dokular�nda az da olsa bulunur. Folik asit en �ok koyu ye�il yaprakl� sebzeler ve g�da olarak kullan�lan hayvanlar�n b�brek ve karaci�erlerinde bulunur. Biftek, hububat, sebzeler, domates, peynir ve s�tte az miktarda bulunur. Folik asit eksikli�inde v�cutta anemi (kans�zl�k) ortaya ��kar.

Hidrojen s�lf�r (H2S)
Renksiz bir gazd�r. Kokmu� yumurtay� and�ran bir kokusu vard�r. �ok zehirlidir. Uzun zaman solundu�unda insan� �ld�rebilir. Havada seyreltik olarak bulundu�unda yorgunluk ve ba� a�r�s� yapar.

Nitrik asit (HNO3)
Nitrik asit, dinamit yap�m�nda kullan�l�r. Nitrik asidin gliserin ile reaksiyonundan nitrogliserin meydana gelir. Ayr�ca nitrik asit NH4NO3 i�eren g�brelerin �retiminde kullan�l�r.

Fosforik asit (H3PO4)
Saf fosforik asit, renksiz kristaller h�linde bir kat�d�r. Fosforik asit, en �ok, fosfatl� g�brelerin yap�m�nda ve ila� end�strisinde kullan�l�r.

Hidroflorik asit (HF)
Hidroflorik asit y�ksek oktanl� benzin yap�m�nda, sentetik kriyolit (Na3AlF6) imalat�nda kullan�l�r. Ayr�ca hidroflorik asit, camlar�n �zerine �ekiller yapmak i�in kullan�l�r. Bu i� i�in, �nce cam e�ya y�zeyi bir parafin tabakas� ile kaplan�r. Sonra parafinin �zerine bir �elik kalem ile istenen �ekil �izilir. Bu �izgilere hidrojen flor�r gaz� veya ��zeltisi tatbik edilir. Camdaki parafin temizlendikten sonra camda yaln�z sabit �ekiller kal�r.

Sodyum hidroksit (NaOH)
Beyaz renkte nem �ekici bir maddedir. Suda kolayl�kla ��z�n�r ve yumu�ak kaygan ve sabun hissi veren bir ��zelti olu�turur. �nsan dokusuna ka��nd�r�c� etkisi vard�r. Sodyum hidroksit, l�boratuvarlarda CO2 gibi asidik gazlar� yakalamak i�in kullan�l�r. End�stride bir �ok kimyasal maddenin yap�m�nda, yapay ipek, sabun, k��t, tekstil, boya, deterjan end�strisinde ve petrol rafinerilerinde kullan�l�r.

Potasyum hidroksit (KOH)
End�stride arap sabunu �retiminde, pillerde elektrolit olarak ve g�bre yap�m�nda kullan�l�r.

Kalsiyum hidroksit (Ca(OH)2)
Beyaz bir toz olup, suda hamurumsu bir g�r�n�� al�r. S�nmemi� kirece su il�ve edilmesiyle elde edilir. Kalsiyum hidroksit asidik gazlar�n uzakla�t�r�lmas� (hava gaz�ndan hidrojen s�lf�r�n uzakla�t�r�lmas� gibi) ,kire� ve �imento yap�m� alanlar�nda kullan�l�r.

Amonyak (NH3)
Renksiz, kendine �zg� keskin kokusu olan bir gazd�r. S�v� amonyak �zellikleri bak�m�ndan suya benzer, polar yap�dad�r, hidrojen ba�� yapar ve su gibi iyonlar�na ayr�l�r. Amonyak, end�stride en �ok azotlu g�brelerin ve nitrik asitin �retiminde ba�lang�� maddesi olarak kullan�l�r. L�boratuvarlarda ise amonyak, zay�f baz olarak ve bir �ok kimyasal maddenin elde edilmesinde kullan�l�r. Amonyak, bilhassa nitrik asit ve amonyum tuzlar� imalat�nda, �re, boya, ila� ve plastik gibi organik madde imalat�nda kullan�l�r. Amonyak gaz�, normal s�cakl�kta bas�n� uyguland��nda kolayl�kla s�v�la��r. Olu�an bu s�v�n�n buharla�ma �s�s� y�ksektir (327 kkal/g). Bundan dolay� amonyak end�stride so�utucu olarak kullan�l�r.

Hidrosiyanik asit (HCN)
Tabiatta bulunan zehirlerin en kuvvetlisidir. HCN�nin kokusu �eftali �ekirde�i i�i kokusuna benzer. Metrek�pte 34 miligram HCN varl��nda kokusu hissedilebilir. �ld�r�c� tesir h�z� yakla��k 16 dakikad�r. �ld�r�c� dozu konsantrasyonuna ba�l�d�r. Mesel�, 200 mg/m3 konsantrasyonda �ld�r�c� doz 2000 mg dk/m3 �t�r.