Hz. Muhammed'in örnek ahlaký hakkýnda bilgi verir misiniz?
 

Hz. Muhammed ‘in (s.a.v.) örnek Ahlaký
Kuþkusuz hem ferdî hem de sosyal bakýmdan Ýslâm’ýn ideal ve örnek insaný Hz. Muhammed’dir. Nitekim Kur’ân-ý Kerîm Resûlullah’ýn hayat ve þahsiyetini müslümanlar i-çin örnek olarak göstermiþ (el-Ahzâb 33/21); bu sebeple ashâb-ý kirâm onun hayatýný titizlikle izlemiþler; bu hayatý hem bizzat kendi yaþayýþlarýna örnek almýþlar hem de sonraki nesillere büyük bir gayret ve itina ile nak-letmiþlerdir. Onun ahlâký ve þahsiyeti hakkýnda en önem-li kaynak Kur’ân-ý Kerîm’dir. Çünkü, Hz. Âiþe’nin be-lirttiði gibi (Müslim, “Müsâfirîn”, 139) “Onun ahlâký Kur’an’dýr.” Hadis külliyatýyla siyer, þemâil ve hilye kitaplarý Hz. Peygamber’in hayatýný, bedenî özellikleri-ni ve ahlâkî kiþiliðini anlatan hadis ve haberleri ihti-va eder.

Bu kaynaklarýn verdiði mâlumat, yalnýzca Peygamberi-miz’in ahlâkýný tanýtmak bakýmýndan deðil, ayný zamanda hem Asr-ý saâdet toplumunun genel karakteri hakkýnda bi-ze fikir vermesi hem de bir müslümanýn ahlâkî kiþiliði-nin nasýl olmasý gerektiðini göstermesi bakýmýndan son derece önemlidir.
Resûlullah bir defasýnda kendisini þöyle tanýtmýþtý: “Rabbimin katýnda benim on ismim var: Ben Muhammed’im; Ahmed’im; Mâhî’yim, yani Allah benim vasýtamla inkârcýlýðý mahvedecektir; ben Hâþir’im, yani Allah kullarýný benim i-zimde toplayacaktýr; ben rahmet Peygamber’iyim, tövbe Peygamber’iyim, kahramanlýk Peygamber’iyim. Ben Mukaffî’yim, yani bütün insanlarý Allah yoluna yöneltirim. Nihayet ben (insanlýðý) kemale erdirenim” (Müslim, “Fezâil”, 126).
Kusursuz bir ifade kabiliyetine sahip olan Resûlullah, hayatý boyunca sadece gerçeði söylemiþ ve söylediklerini harfi harfine yaþamýþtýr. O, daima tatlý dilli, güler yüzlü ve toleranslý olmuþ; bununla beraber sözlerini saygý ile dinletmeyi de baþarmýþtýr.
Peygamberimiz toplulukta yemek yemeyi severdi. Yemeðe besmele ile baþlar, sað elini kullanýr, týka basa doyma-dan sofradan kalkar, yemekten önce ve sonra ellerini yý-kardý. Saðlýða zararlý ve dinen haram olan veya kokusuyla çevresindekileri rahatsýz edecek þeyleri yemez; bunlarýn dýþýnda hiçbir yemek için “sevmiyorum” demezdi. Sofra kurallarýna mutlaka uyar, bu konuda çevresindeki-leri de sabýrla ve nezaketle eðitirdi.
Ýpek elbise giymez, altýn yüzük takmazdý. Giyiminde temizliðe ve sadeliðe önem verir, pejmürdelikten hoþlanmazdý. Temizliði “imanýn yarýsý” sayardý. Bizzat kendisi temiz olduðu gibi bu alýþkanlýðý etrafýndakilere de kazandýrmaya çalýþýrdý. Lüks ve ihtiþama önem vermez, geçici sýkýntýlarý tasa edinmezdi. Diðer müslümanlara da kanaatkâr olmayý, hayata daima iyimser bakmayý telkin ederdi.
Gönlü zengindi. Affetmeyi sever, kimseyi incitmez, düþmanlarýnýn dahi iyiliðini isterdi. Kur’ân-ý Kerîm’de onun bu meziyetinden övgüyle bahsedilir ve þöyle buyurulur: “Eðer kaba, katý kalpli olsaydýn, muhakkak ki insanlar çevrenden daðýlýr giderlerdi…” (Âl-i Ýmrân 3/159). O, insanlarýn kusurlarýný yüzlerine vurmaz, ten-kitlerini isim vermeden yapardý.
Bir öðünlük yemeðini olmayana verdiði için kendisinin ve ailesinin aç sabahladýðý geceler çok olmuþ; fakat kendisi ve ailesi, açlýðýn sýkýntýsýný iyilik yapmanýn ve Allah’ýn hoþnutluðunu kazanmanýn verdiði mutlulukla altetmeyi bilmiþlerdir.
Yeri gelince eþsiz bir yiðit, yeri gelince de son de-rece halim selim idi. Adaleti titizlikle korur; insanla-ra sýrf mevki ve makamlarýna göre muamele etmezdi. Aksi-ne fakirlerin, kimsesizlerin, yetimlerin, hastalarýn, gariplerin, çocuklarýn daha çok ilgi ve mutluluða muhtaç olduklarýný bilir ve bunu onlardan esirgemezdi.
Kibirlenmekten nefret eder, kibirle imanýn bir kalpte birleþemeyeceðini söyler; kimseye karþý ululuk taslamaz; fakat düþmanlarý karþýsýnda da ezilip küçülmezdi. Otori-tesini sürdürmek için sunî ve zorlama tedbirlere baþvurmaz; meclislerde boþ bulduðu yere otururdu. Dalkavukluk-tan nefret ederdi. Kendisine bir ilâh gözüyle bakýlmasý-na asla razý olmaz; kendisinin de bir insan olduðunu, sadece Allah’ýn korumasýyla hata ve günahtan kurtulabi-leceðini hiçbir kaygýya kapýlmadan samimiyetle ifade ederdi. Halkýn arasýna katýlýr; insanlarla olan iliþki-lerini herhangi bir insan gibi sürdürür; hastalarý, dostlarýný, komþularýný ziyaret eder; müslümanlarýn acý ve tatlý günlerini paylaþmaktan geri kalmazdý.
Resûlullah’ýn aile hayatý son derece muntazamdý. Eþ-lerine saygý gösterir; haklarýna riayet eder; hatta ge-celeyin ibadet etmek istediði zaman bile eþinden izin alma inceliðini gösterirdi. Aile bireyleriyle þakalaþma-yý sever, nâdiren vuku bulan aile içi tatsýzlýklarý an-layýþla karþýlar, ikazlarýný incitmeden, medenîce yapar-dý.
Din ve dünya iþleri arasýnda ideal bir uyum kurmasý, onun en önemli özelliklerinden ve baþarýsýnýn sebeple-rinden biridir. Bir hýristiyan olan müsteþrik M. G. Demombynes, Muhammed (s. 599-600) isimli önemli eserinde, Ýslâmiyet’in Hýristiyanlýða üstünlüðünü ve Hz. Peygamber’in baþarýsýnýn sebeplerini þöyle anlatýyor: “Îsâ’nýn vaazýnda öbür dünya için hazýrlýk, bu dünyanýn nimetle-rinden vazgeçmekle baþlar. Ýslâm’da ise kesinlikle böyle bir þey yoktur… Ýslâm’a göre, iyi bir þekilde kullan-mak þartýyla hiçbir nimet kötü deðildir.”
Bazý sahâbîler, ebedî kurtuluþlarýný kazanabilmek i-çin geceleri hep namaz kýlacaklarýný, gündüzleri oruç tutacaklarýný, evlenmeyeceklerini, evli olanlar eþlerine yaklaþmayacaklarýný söylemiþlerdi. Hz. Peygamber bu geliþmeyi duyunca onlarý þu sözlerle uyardý: “Sizin þöyle þöyle söylediðinizi duyuyorum. Bakýn, yemin ederim ki ben, Allah’a hepinizden daha çok saygýlýyým. Bununla birlikte oruç tuttuðum günler de olur, tutmadýðým günler de. Namaz da kýlarým, uyku da uyurum. Kadýnlarla da evlenirim… Kim benim sünnetimden (yolumdan) yüz çevirirse benden yüz çe-virmiþ olur” (Buhârî, “Nikâh”, 1). “Dünyada zühd içinde ol-mak, helâli haram saymak deðildir” (Tirmizî, “Zühd”, 29).
Kur’an Allah elçisini “güzel örnek” olarak gösteri-yor. Muhammed Hamîdullah’ýn dediði gibi, “Þayet Hz. Muhammed, insanýn dünya hayatýný, zevklerini tamamen red-deden, bunlardan uzak kalan bir melek hayatý sürdürmek isteseydi, onun sürdürdüðü bu hayat, insanlar için ölü doðmuþ bir kural olarak kalacaktý” (Ýslâm Peygamberi, II, 664). Nitekim Roma’nýn barbarlaþtýrdýðý Hýristiyanlýk dünyaya hâkim olsa bile, Îsâ’ya nisbet edilen Hýristi-yanlýk kilise hatta mânastýrlarýn duvarlarýný aþamamýþ-týr.
Resûlullah’ýn diðer bir önemli özelliði, Kur’an’ýn deyimiyle “insan-peygamber” oluþudur (el-Ýsrâ 17/93). O-nun ebedî mesajýna göre, kendisi de dahil olmak üzere, “Bütün insanlar hata eder; hata edenlerin en hayýrlýsý ise tövbe edenlerdir” (Tirmizî, “Kýyâmet”, 49). En mükemmel insanýn hayatýnda bile iyilik-kötülük mücadelesinin bit-tiði bir son nokta yoktur. O sebepledir ki, kendisine “Yaþlandýnýz, yâ Resûlellah!” denildiðinde o, “Beni Hûd ve Þûrâ sûreleri yaþlandýrdý” (Tirmizî, “Tefsîr”, 56, 6) buyurmuþlardýr. Çünkü her iki sûrede de, “Sana buyurulduðu gibi dosdoðru ol!” (Hûd 11/112; eþ-Þûrâ 42/15) denilmektedir. Fahreddin er-Râzî’nin de belirttiði gibi bu âyet, ahlâkî hayatýn kolay olmadýðýný gösterir. Zira bir ömür boyu doðruluk çizgizinden sapmadan ilerlemek, Kur’an’ýn deyimiyle, bu “sarp yokuþu týrmanabilmek” zor, zor olduðu kadar da kutsal bir çabadýr.
Ýslâm dini prensip olarak Hýristiyanlýk’ta olduðu gi-bi, Hz. Peygamber de dahil olmak üzere, hiçbir insaný ilâhlýk mertebesinde hatasýz kabul etmemiþtir. Bu yüzden Peygamberimiz, sýk sýk tövbe ve istiðfar ettiðini söy-ler; iyilik yolunda sebat ettirmesi, ahlâkýný güzelleþ-tirmesi için Allah’a dua ederdi (meselâ bk. Müslim, “Müsâfirîn”, 201; Nesâî, “Ýftitâh”, 16, 17).
Hz. Muhammed, Allah tarafýndan ebedî risâletle görev-lendirilmiþ olmak bakýmýndan en büyük þeref ve imtiyaza mazhar olmuþtur. Bunun yanýnda o hem bir insan ve kul olarak hem de kendi deyimiyle “ahlâkî güzellikleri tamamlamak için gönderilmiþ” bir rehber olarak bütün ömrü-nü erdemli yaþamaya adamýþ olmak bakýmýndan da en seçkin insandýr ve bu yüzden “üsve-i hasene” (güzel örnek)dir.
Onun en yüksek ve örnek faziletlerinden biri de ken-disini kanunlar üstü görmemesidir. Kur’ân-ý Kerîm’de de-falarca ona, kendisine vahyedilene uymasý emredilmiþtir. Zümer sûresinin 12. âyetinde ona verilen bir tâlimat o-lan, “Ben müslümanlarýn ilki olmakla emrolundum” þeklinde-ki ifade, onun ahlâk ve fazilette de öncü ve örnek olma-sýný gerektirir. Bu sebepledir ki, Kur’ân-ý Kerîm’deki pek çok emir ve yasak doðrudan ona hitap eder.