Anlamına Göre Cümleler (Olumlu-Olumsuz-Soru...) CÜMLEDE ANLAMHer cümle bir şeyi ifade etmek amacıyla kurulur. Yüklemsiz cümle olmaz. Her sözcüğün kendi başına bir anlamı olsa bile cümle içinde yeni anlam kazanabilir. TANIM CÜMLESİBir şeyin ne olduğunu anlatan cümlelerdir. Ör: Çiçek, renkli ve kokulu bir bitkidir. Not: Tanımlama öznel ya da nesnel olabilir. Ör: Sevgi emektir. (Öznel tanımlama) Not: Tanım cümlesi "Bu nedir?" sorusuna cevap verir. ÜSLUP BİLDİREN CÜMLEBir sanatçının dili kullanma şekli, sözcük seçimi, cümle kurma biçimi o yazarın üslubudur. Üslup bir cümlenin "Nasıl" anlatıldığıdır. Ör: Öyle şairler vardır ki onların yazdıklarını dağdaki çoban bile anlar. (Yazarın anlaşılır bir dil kullandığı söylenmiştir) İÇERİK İLE İLGİLİ CÜMLELERBir sanatçının yazısında nelerden bahsettiği, hangi konulara değildir. İçerik bir cümlede "Ne" anlatıldığıdır. Ör: Bu kitapta Keloğlan'ın başına gelenlerden bir bölüm bulabilirsiniz. (Kitapta neler anlatıldığı söylenmiştir) KARŞILAŞTIRMA CÜMLESİEn az iki kavramın ya da varlığın birbiri ile kıyaslanmasıdır. Ör: Ali Mehmet'ten daha uzundur. Not: "en" sözcüğü de karşılaştırma anlamı içerir. Ör: Sınıfın en başarılısı Nuri'dir. (Sınıf ile Nuri karşılaştırıldı) BENZETME CÜMLESİBir varlık ya da kavramın bazı özellikleri ile diğerine benzetilmesidir. Ör: O da babası gibi siyah saçlı ve ela gözlüydü. Not: Benzetme ve karşılaştırma birbirine karıştırılabilir; bu durumda anlamsal özelliğine dikkat etmek gerekir. Ör: Arslan kadar güçlü çocuktur o. (Karşılaştırma) Arslan gibi güçlü çocuktur o. (Benzetme) YORUMCümleyi söyleyenin, sözünü ettiği konu hakkında kendi görüşlerini ortaya koymasıdır. Ör: Bu kasaba deniz kıyısında kurulmuştur. (Yorum yok) Bu şirin kasaba deniz kıyısına kurulmuştur. (Yorum var) ÖZNEL VE NESNEL ANLATIMDoğruluğu ya da yanlışlığı kanıtlanamayan, kişiden kişiye değişiklik gösteren cümleler özneldir. Doğruluğu ya da yanlışlığı kanıtlanabilen, kişiden kişiye değişiklik göstermeyen cümleler nesneldir. Ör: Bu çok güzel bir renkmiş. (Öznel) Gökkuşağında yedi renk vardır. (Nesnel) ELEŞTİRİ - DEĞERLENDİRMEBir kişi , sanat eseri ya da varlığı çeşitli yönleri ile inceleyip bir çıkarımda bulunmaktır. Not: Bu cümleler çoğunlukla özneldir ama nesnel değerlendirmeler de yapılabilir. Ör: Bu kitaptaki anlatım çok başarılıdır. (Öznel) 100 sayfanın 95'inde uzun uzun onu anlatmış. (Nesnel) Not: Eleştiri her zaman olumsuz olmaz. Ör: Bu roman okuyucuyu çok sıkıyor. (Olumsuz eleştiri) Bu roman dili ve içeriği ile fark yaratıyor (Olumlu eleştiri) NEDEN - SONUÇ CÜMLESİBir işin hangi gerekçe ile yapıldığını bildirir. "Neden?" sorusu sorularak bulunur. Ör: Uyumadığı için sabah kalkamadı. (Neden kalkamadı?) AMAÇ - SONUÇ CÜMLESİBir işin yapılma amacını söyleyen cümlelerdir. "Hangi amaçla?" sorusu sorularak bulunur. Ör: İlaç almak için eczaneye gitti (Hangi amaçla gitti?) KOŞUL - ŞART CÜMLESİBir işin gerçekleşmesinin diğerine bağlı olduğu cümlelerdir. Genellikle "-se,-sa" eki ile yapılır. Ör: Yemeğini yersen kola içebilirsin. Başarılı olmak için ders çalışmalısın. CÜMLE ANLAMI SORULARINDA SORULAN ÖZEL KAVRAMLARVarsayım: Olmamış bir olayı olmuş gibi kabul etmek. Ör: Diyelim ki Ankara'ya gittin, ne yapacaksın orda ? Öneri: Bir konunun eksikliğini gidermek için çözüm sunma. Ör: Sınava bir hafta önceden çalışmak sizi öne geçirir. Tasarı: İlerde yapılması planlanan cümlelerdir. Ör: Yarın o arkadaşlarla görüşeceğim. Not: Tasarı kesin planlanır; önerinin yapılıp yapılmayacağı belli değildir. Ör: Bu kitaba önsöz yazılması iyi olurdu. (Öneri) Bu kitaba bir de önsöz yazacağım. (Tasarı) Önyargı: Kesin bilgiye sahip olmadan olumsuz karar verme. Ör: Bu çocuk ne kadar çalışsa da başarılı olamaz. Tahmin: Kimi kanıtlara dayanarak bir durumun sonucunu sezmeye çalışmaktır. Ör: Kapıyı çalan Ahmet olmalı, aç lütfen. Yakınma: Olumsuz bir durumdan üzülme ve şikâyetçi olma. Ör: Bu sınıfın yaramazlıkları insanı bıktırıyor. Sitem: Birine kırıldığını bildirmektir. Ör: İnsan buraya kadar gelir de annesini ziyaret etmez mi? Hayıflanma: Kendi kendine kızma ve pişman olmadır. Ör: Ah karnım ! O son sarmayı yemeyecektim. Kaygı : Bir durumun daha kötüye gideceğinden korkmakdır. Ör: Yeni nesil her geçen gün daha saygısız olacak galiba. Uyarma: Bir durumun kötüleşmemesi için ikaz etme. Ör: Sakın gitme oraya, köpekler var! Kinaye: Tersini söyleyerek alay etmek. Ör: Ayda bir çalışıyor, okul birincisi olacak bizimki ! Karşıtlık: Zıt kavramların beraber söylenmesidir. Ör: Önceleri çok dar giyiyordu; şimdi ise çok bol... Beğenme: Olumlu karşılamak, hoşuna gitmektir. Ör: İşte ev dediğin böyle olmalı. ANLATIMDA DERECELENDİRMEBir durumun zihinde daha iyi canlanması için aşamaları ile birlikte anlatılmasıdır. Ör: Sesler önce fısıltıya, sonra homurtuya, sonra bağrışmaya dönüştü. Ör: Hava gittikçe kararıyordu. GENEL VE ÖZEL ANLAMLI CÜMLELERGeniş kapsamlı olan cümleler genel anlamlı; dar kapsamlı olan cümleler özel anlamlıdır. Ör: Kitapları çok severim. Romanları çok severim. Polisiye romanları çok severim. Ahmet Ümit'in polisiye romanlarını çok severim. Ahmet Ümit'in son polisiye romanını çok severim. (Cümleler genelden özele doğru sıralanmıştır.) ANLAMCA ÇELİŞEN CÜMLELERBirbiri ile farklı veya karşıt şeyleri söyleyen cümlelerdir. Ör: Büyük yazarın en önemli özelliği yıllarca okunmasıdır. Büyük yazarın en büyük özelliği şimdi okunmasıdır. AKTARMA CÜMLELERİDüz Anlatım: Sözü söyleyenin lafının hiç değiştirilmeden aktarıldığı cümlelerdir. Ör: Öğretmen “Çabuk gel!” dedi. Dolaylı Anlatım: Başkasına ait bir sözü kendi söyleyişimizle iletmektir. Ör: Öğretmen çabuk gelmeni söyledi. BAKINIZ Cümle Nedir? Cümlenin Çeşitleri ve Ögeleri |
Cümlede Anlam ve Anlamına Göre Cümleler Cümlede AnlamCümle, yargı bildiren sözcük ya da söz öbeğidir. Bir sözün yargı bildirmesi, şahıs ve kip bildirecek biçimde çekimlenmesine bağlıdır. Bu özelliği gösteren tek bir sözcük cümle olabileceği gibi birbirini tamamlayan birçok sözcük de cümle özelliği gösterebilir. Yani “geliyorum”, “hastayım” sözleri de cümledir; “Dün seni okulun bahçesinde arkadaşlarınla gezerken görmüştüm.” de cümledir. Daha uzun cümleler de kurulabilir. Bizim burada üzerinde duracağımız konu cümlenin yapısal özellikleri değil anlamlarıdır. Sınavlarda çıkan cümle anlamıyla ilgili soruları iki grupta değerlendirebiliriz. Birincisi cümlelerin anlamca eşleştirilmesi şeklindedir. Bir bilgi gerektirmeyen bu tür soruların çözümünde cümlelerin ifade ettiği anlamların iyi kavranması gerekir. Kimi zaman ise bu şekilde eşleştirme sorulmaz da cümlede anlatılmak istenenin ne olduğu, sözü edilen düşünceyle, hangi cümlenin aynı doğrultuda olduğu ya da sözü edilen düşünceyle hangi cümlenin çeliştiği sorulabilir. Bazı cümle anlamı soruları da cümle tamamlama biçiminde olabilir. İkinci grup cümle anlamı soruları ise kavramlar ve duygularla ilgilidir. “Tanım, üslup, değerlendirme, öznellik, nesnellik, karşıtlık, eşitlik, karşılaştırma, önyargı, neden-sonuç, koşula bağlılık, beğenme…” sorulan kavram ve duygulardan bazılarıdır. Bunlardan önemli gördüklerimizi açıklayarak konuyu pekiştirelim. TANIMLAMAÜSLUPKARŞILAŞTIRMAKarşılaştırmayla benzetmeyi karıştırmamalıyız. Karşılaştırmada üstünlük, aşağılık ya da aynı seviyede olmak gibi bir derecelendirme vardır. Benzetmede bu görülmez. “O aslan gibi bir delikanlıdır.” cümlesinde benzetme vardır. Ancak “O aslan kadar güçlüdür.” cümlesinde karşılaştırma vardır; çünkü birincisinde benzerlik, ikincisinde derecelendirme söz konusudur. |
ÖZNELLİK VE NESNELLİKDoğruluğu ya da yanlışlığı kişiden kişiye değişmeyen, kanıtlanabilir bir bilgi özelliği taşıyan ve söyleyenin yorumunu içermeyen yargılar ise nesneldir. Örneğin, “En çok satan romanlar aşk romanlarıdır.” cümlesi nesneldir. Çünkü satış rakamları incelenerek kanıtlanabilecek bir bilgi cümlesidir. DEĞERLENDİRMEDeğerlendirme belli bir eser, kişi ya da durum üzerine yapılır ve genel kanı niteliği taşımaz. KOŞULA BAĞLILIKNEDEN - SONUÇ |
Cümlede Anlam Yargılarına Göre Cümleler :Eş Anlamlı (Anlamdaş) Yargılar :Anlam yönünden birbirine uyan, değişik sözcükler kullanılmasına rağmen aynı düşünceyi, aynı yargıyı aktaran cümlelere eş anlamlı cümleler denir. Eş anlamlı yargı bildiren cümleleri bulabilmek için, her cümleyi ayrı ayrı değerlendirmek ve "Bu cümle okuyucuya ne demek istiyor?" sorusuna cevap aramak gerekir. Örnek :
Yakın Anlamlı Yargılar :Cümlelerin ilettiği yargılar, anlamca birbirinin özdeşi olmasa da yakın anlamlılık özelliği taşıyabilir. Yakın anlamlı cümleleri belirlemek, cümleleri doğru yorumlamaya ve cümleden iletilen mesajı kavramaya bağlıdır. Örnek :
Özel ve Nesnel Yargılı Cümleler :Öznel Yargılı Cümleler :Öznede, yani söz söyleyen kişide oluşan; nesnelerin gerçeğine değil, kişilerin duygu ve düşüncelerine bağlı olan, bu nedenle de kişiden kişiye değişebilen yargılardır. Öznel anlatımda kişi, cümleye kendi duygularını katar, bir yorum yapar. Bu tür yargılar, "bence, bana göre" anlamı taşır. Nesnel Yargılı Cümleler :Öznenin, yani söz söyleyen kişinin düşünce ve duygularına değil, nesnenin, varlığın kendi gerçeğine dayanan, dolayısıyla kişilere göre değişmeyen yargılardır. Bu tür yargıların, yorum ve değerlendirme içermeme, kanıtlanabilir özellikte olma, herkes için aynı anlamı taşıma, akla ve mantığa dayalı olma gibi özellikleri vardır. Örnek Cümleler :
Genel ve Özel Anlamlı Cümleler :Aralarındaki ortak özelliklere göre, daha çok varlığı kapsayan, aynı kavramları topluca düşündüren sözcüklere genel; anlamları sınırlı olan, kavramları teke tek düşündüren sözcüklere özel anlamlı sözcükler denir. Buradan hareketle genel anlamlı sözcüklerin kullanıldığı cümleler, genel, özel anlamlı sözcüklerin kullanıldığı cümleler ise özel anlamlı yargı içerir. Örnek :
Anlatımlarına Göre Cümleler :Doğrudan ve Dolaylı Anlatımlı Cümleler Doğrudan (Dolaysız) Anlatım :Söylenenleri biçimsel bir değişikliğe uğratmadan, kişilerin söylediği ya da sözün söylendiği biçimde, olduğu gibi aktaran cümlelerin anlatımına denir. Dolaylı Anlatım:Bir sözün kişi, zaman, anlatıcı değişiklikleriyle aktarılan biçimidir. Bu anlatım biçimiyle kurulan cümlelere daha çok roman, öykü gibi anlatımsal türlerde, olayların yazar tarafından anlatılmasında rastlanır. Örnek :
Yorumlama Bildiren Cümleler :Yorumlama, görülüp duyulanlardan anlatıcının kendince bir anlam çıkarması, açıklama yapmasıdır. Yorumlama, bu özelliğiyle kişisel, öznel bir değerlendirmedir. Örnek :
Değerlendirme Cümleleri :Değerlendirme özelliği taşıyan cümlelerde anlatıcı; bir yapıt , bir sanatçı, bir olayla ilgili olumlu ya da olumsuz belirlemeleri anlatır. Örnek :
Tanım Cümleleri :Tanımlama; bir kavramı, bir durumu nitelik ve özellikleriyle belirleme, işlevini gösterme ya da onu benzerlerinden ayıran ayırıcı yönlerini göstermeye denir. Bu amaçla kurulan cümlelere de tanım cümlesi denir. Bir kavramın, bir varlığın anlatıldığı cümleye "Bu nedir?", "Bu şey nedir?" sorusunu yönelttiğimizde yanıt alabiliyorsak bu cümle bir tanım cümlesidir. Örnek :
Karşıtlık Bildiren Yargılar :Bazı cümlelerde birtakım olay ya da olguların karşıt özellikleri verilir. Karşıtlara yer vermek, anlatımı belirgin kılar. Örnek :
Anlamlarına Göre CümlelerOlumlu Cümle :Yüklemin bildirdiği anlam, eylemin yapılması doğrultusundaysa bu tür cümlelere olumlu cümle denir. Örnek :
Olumlu Cümleler İkiye Ayrılır :Biçimce ve anlamca olumlu cümleler : Bu tür cümlelerde olumsuzluk bildiren hiçbir dil birimi kullanılmaz, yüklemin yansıttığı anlamda olumlu olur. Örnek :
Bu tür cümlelerde cümlenin kuruluşu olumsuz, anlamıysa olumludur. Örnek :
Olumsuz Cümle :Bir eylemin gerçekleşmediğini, gerçekleşmeyeceğini ya da bir şeyin yokluğunu bildiren cümlelerdir. Örnek :
Olumsuz Cümleler İkiye Ayrılır :Biçimce ve anlamca olumsuz cümleler : Bu tür cümlelerde yüklem ya olumsuz bir eylemdir ya da yargı bildiren ad soylu bir sözcüktür. Örnek :
Bu tür cümlelerde olumsuzluk anlamı taşıyan ek ya da sözcük kullanılmadığı halde cümleler olumsuzluk bildirir. Örnek :
Soru Cümlesi :Bir işin yapılıp yapılmadığını sormak, bir şeyin nedenini öğrenmek, durumla ilgili bilgi edinmek ya da kuşkuyu gidermek... gibi amaçlarla kurulan cümlelere soru cümlesi denir. Örnek :
Gerçek Soru Cümlesi :Yanıt gerektiren, soruyu soranın yanıt beklediği soru cümleleridir. Gerçek soru cümleleri şu amaçlarla kurulabilir : Cümlenin öğelerinden birini ya da birkaçını öğrenmek için, Örnek : Bu elbiseyi mi aldınız? Hangi kitabı ne zaman okudunuz? Eylemin yapılıp yapılmadığını sormak için, Örnek : Ismarladığım kitapları alacak mısın? Anlaşılmayan bir düşünceyi, bir duyguyu sormak için, (Yineletme amaçlı sorular) Örnek : Öğretmen gelmeyecek mi dediniz? Anlaşılmayan bir soruyu anlamak için, Örnek : Buraya neden mi geldim? Sözde Soru Cümlesi :Yanıt gerektirmeyen, cümleye şaşma, küçümseme, inanmayış, beklenmezlik, özlem ... vb. anlamlar katmak için kurulan soru cümleleridir. Örnek :
Dilek (istek) Cümlesi :Bir dileği, bir isteği, bir arzuyu, bir temenniyi bildiren cümlelere, anlamları yönünden dilek veya istek cümlesi denir. Örnek :
Emir (Buyruk) Cümlesi :Emir kipiyle kurulan ya da gelecek zaman kipinin emir anlamıyla kullanıldığı cümlelere, anlamları yönünden emir cümlesi denir. Örnek :
Ünlem Cümlesi :Korku, acıma, şaşırma, sevinme, kızma gibi ansızın beliren duyguları anlatmaya yarayan cümlelere, anlamları yönünden ünlem cümlesi denir. Örnek :
İçeriklerine Göre CümlelerVarsayım İçeren Cümleler :Varsayım, gerçekte olup olmadığına, olmayacağına bakılmaksızın bir olay ya da durumu bir süre için var kabul etmektir. Varsayım anlamı taşıyan yargılarda genellikle "tutalım ki, diyelim ki, farz edelim, düşün ki" gibi ifadelere yer verilir. Örnek :
Önyargı Bildiren Cümleler :Bir eylem henüz sonuçlanmadan, o eylemin nasıl sonuçlanacağı konusunda fikir yürüten cümlelerdir. Örnek :
Öneri Bildiren Cümleler :Bir sorunu çözmek, herhangi bir konuda yol gösterip bilgi ve fikir vermek amacıyla, öne sürülen görüşü, düşünceyi ve teklifi içeren cümlelere öneri bildiren cümleler denir. Örnek :
Üslupla ilgili Cümleler :Bir yazar ya da bir eserin dil ve anlatım özelliklerine üslup denir. Üslubun iki boyutu vardır. Biri yazarın tekniği, kurgusuyla; diğeri dil ve anlatım özellikleriyle ilgilidir. Herhangi bir metne yönelttiğimiz "Nasıl anlatılmış?" sorusuna dil ve anlatımla ilgili bir yanıt alırız ve aldığımız bu yanıt, yazarın üslubunu ortaya koyar. Örnek :
Olasılık - Olabilirlilik Cümleleri :Olasılık, kesinliği olmaksızın bir olay ya da durumun ortaya çıkmasının beklenilmesidir. Bu tür yargılar kesinlik anlamı taşımaz. Örnek :
Eşitliğin Söz Konusu Olup Olmadığını Bildiren Cümleler :Kimi cümleler, herhangi bir şeyin ortadan ya da eşit biçimde bölündüğü anlamı taşır. Bu tür yargılarda eşitlik söz konusudur. Ancak kimi cümlelerde herhangi bir şeyin ortadan veya eşit olarak bölünmediği anlamı vardır ya da eşitliğin olduğuna dair herhangi bir ipucu verilmemiştir. Bu tür cümleler de eşitlik söz konusu değildir. Örnek :
Gerçekleşmemiş Bir Beklentiyi Dile Getiren Cümleler :Beklenti, bir olgunun sonunda gerçekleşmesi beklenen sonuç, bireyin, belli şart ve durumların alacağı biçimler veya kendisinden beklenenler konusundaki ön görüşü anlamına gelir. Bu tanımlamaya bağlı olarak kimi cümlelerde bir beklentinin gerçekleşmediği yönünde bir anlam ve yargı görülür. Örnek :
Gerçekte Var Olmayıp Öyle Sanılma Anlamı Taşıyan Cümleler :Kimi cümleler, herhangi bir olgu gerçekte var olmadığı halde, kişinin bu olgunun var olduğunu zannetmesi anlamını taşır. Örnek :
Hayıflanma - Üzülme Anlamı Taşıyan Cümleler :Hayıflanma cümleleri bir olay, durum ve kişi karşısında üzülme ya da yerinme anlamlarını taşır. Örnek :
Sitem - Kızgınlık Anlamı Taşıyan Cümleler :Sözü ya da hareketleriyle, birinin, bir kimseyi kırdığını, üzdüğünü veya gücendirdiğini öfkelenmeden dile getiren cümleler sitem anlatımlı; sözü söyleyenin bir kişiye kızdığını anlatan cümlelerse kızgınlık anlamlı cümlelerdir. Örnek :
Yapıtın Konusuna Değinen Cümleler :Bir anlatımda verilmek istenen öz, düşünce ve duygu bütününe içerik adı verilirken kimi cümleler, herhangi bir yapıtın konusuna ya da özün ne olduğuna yani içeriğine değinir. Örnek :
Aşamalı Bir Durumu Bildiren Cümleler :Aşamalı bir anlam içeren cümlelerde, bir durumun gitgide ilerlemesi anlamı vardır. Örnek :
Beğenme - Takdir Etme Anlamı İçeren Cümleler :Beğenme, takdir etme anlamı içeren cümleler, herhangi bir şeye yönelik beğeniyi, övgüyü dile getiren cümlelerdir. Örnek :
Anlam İlişkilerine Göre Cümleler :Bileşik ve sıralı cümlelerde birden çok yargı, önerme bulunur. Genellikle Bu yargılar arasında ya da tek yargılı anlatımlarda değişik amaçlarla değişik anlam ilişkileri kurulabilir. Bağlaçlar, ilgeçler ya da diğer dil birimleriyle kurulan anlam ilişkilerinin başlıcaları şunlardır: Neden - Sonuç İlişkili Cümleler :Bir cümlede ifade edilen yargılardan birinin neden, diğerinin sonuç olabilecek biçimde kullanılmasıyla ortaya çıkan cümleler, neden sonuç anlamı taşır. Bir cümlede neden sonuç ilişkisi genellikle "için, ile, den dolayı, den ötürü" ilgeçleriyle kurulabileceği gibi "den / dan" eki ya da kimi bağlaç ve sözcüklerle de kurulabilir. Böyle cümlelerde "neden" bildiren kısım başta ya da sonda olabilir. Örnek :
"-den" ekiyle "dolayı" ve "ötürü" ilgeçlerinin birlikte kullanılması genellikle gereksiz sözcük kullanımından kaynaklanan anlatım bozukluğu yaratır. Ancak anlatım bozukluğu olmayan kullanımları da vardır. Örnek :
Amaç - Sonuç İlişkili Cümleler :Sonuç bildiren bir yargıyla o sonucun hangi amaçla yapıldığını anlatan bir başka yargıdan oluşan cümlelerdir. Bu ilişki "-mek / -mak için, -mek / -mak üzere" ilgeçleri ya da "-e , -a" ekiyle kurulur. Örnek :
Açıklama İlişkili Cümleler :Açıklama, bilinmeyeni bilinir kılmaktır. Bir kavram, durum ya da olguyla ilgili bilgi vermek amacıyla kurulan cümleler, açıklama nitelikli cümlelerdir. Açıklama belirten cümlelerde yargılar arasındaki bağlantı bağlaçlarla kurulur. Örnek :
Koşul İlişkili Cümleler :Bir durumun, yargının oluşmasını, gerçekleşmesini, bir diğer yargı ile, anlatılan koşulun olmasına bağlayan cümlelerdir. Bu ilişki genellikle "-se / -sa" dilek koşul kip ekiyle, "ise" ek-eylemi ya da bağlaçlarla sağlanır. Örnek :
Karşılaştırma Cümleleri :Karşılaştırma, birbirleriyle ilişkili iki varlık, iki kavram ya da herhangi iki şeyi, ortak olan ya da olmayan yönleriyle anlatmaktır. Karşılaştırma cümlelerinde; karşılaştırma ilişkisi "gibi, kadar, daha, en..." gibi bağlaç, ilgeç ve belirteçlerle kurulur. Örnek :
Cümle Tamamlama :Kimi zaman bir yargı bütünlüğünden bir sözcük yada sözcük öbeği çıkarılmış olabilir. Yargının anlamsal ve anlatımsal bütünlüğü göz önünde bulundurularak bu eksik tamamlanır. Tamamlanacak ve tamamlayacak cümleler ya da sözler arasında;
|
Anlamına Göre Cümleler Anlamına Göre CümlelerOlumlu CümleOlumlu cümle, içinde herhangi bir olumsuzluk eki veya koşacı olmayan cümlelere denir.
Olumsuz CümleOlumsuz cümle, olumsuzluk anlamı taşıyan cümledir. Olumsuzluk bazen "me" olumsuzluk ekiyle, bazen de diğer olumsuzluk sözcükleriyle sağlanır.
Soru CümlesiSoru cümleleri; soru anlamı taşıyan, cevap bekleyen cümlelerdir. Soru eki (mi), soru zarfı, soru zamiri veya soru sıfatı ile oluşturulur. Soru cümlelerinin sonuna soru işareti (?) konur.
Soru cümleleri olumlu veya olumsuz olabilir:Olumlu İçinde herhangi bir olumsuzluk eki olmayan soru cümleleridir.
İçinde olumsuzluk eki veya "değil" koşacı bulunan soru cümleleridir.
Ünlem CümlesiÜnlem cümlesi; hayret, korku, coşku, telaş, sevgi gibi duyguları kuvvetli bir şekilde ifade etmek için kullanılan cümle. Yazımda ünlem cümlelerinin sonuna ünlem işareti konur. Ünlem cümlelerinde her zaman bir ünlem bulunmak zorunda değildir. Emir cümlelerinin bir kısmı aynı zamanda ünlem cümlesidir. Bunun yanı sıra "ki" bağlacıyla da ünlem cümlesi kurulabilir. Herhangi bir cümle, ses tonu ile ünlem cümlesi hâline getirilebilir.
|
ANLAMINA GÖRE CÜMLELER A) Olumlu Cümle: Bir şeyin olduğunu, bir işin yapıldığını anlatan cümlelerdir. Ör:
Bir şeyin olmadığını, bir işin yapılmadığını anlatan cümlelerdir. Ör:
Ör:
Kimileri ise biçim olarak olumsuz, anlamca olumlu olur. Ör:
Ör:
Not: yüklemi olmayan, yüklemi okuyucunun hayal gücüne bırakılan cümlelere "Eksiltili Cümleler’ denir. Ör:
Soru yolu ile bilgi almayı amaçlayan cümlelerdir. Sonuna soru işareti (?) konur. Kimi soru cümleleri gerçekten soru sorarken, kimileri de onaylatmak amacı taşırlar. Her iki durumda da soru işareti kullanılır. Ör:
Ör:
Acıma, heyecan, sevinç, korku gibi duyguları bildiren cümlelerdir. Ör:
Ör:
Bir işin yapılmasını kesin bir dille bildiren cümlelerdir. Ör:
Ör:
Şart kipi "- se, -sa” ile çekimlenmiş fiillerin yüklem olduğu cemlerdir. Ör:
Ör:
|
Saat: 04:00 |
©2005 - 2024, MsXLabs - MaviKaranlık