Dil ailesi nedir? Dil ailesi nedir? |
Dil ailesi, birbiriyle aynı kökten gelen akraba dil topluluğuna verilen ad. Yani aynı dil ailesine mensup dillerin, aynı kökenden, belki de aynı ilkel dilden türediği kabul edilir. Çoğu dilin yazılı tarihi çok kısa olduğu için, çok az dilin kesin kökeni bilinmektedir. Dil ailelerinin belirlenmesi, uzun bilimsel çalışmalar sonucunda mümkün olmuştur. |
dil aileleri: Dil ailesi, birbiriyle aynı kökten gelen akraba dil topluluğuna verilen ad. Yani aynı dil ailesine mensup dillerin, aynı kökenden, belki de aynı ilkel dilden türediği kabul edilir. Çoğu dilin yazılı tarihi çok kısa olduğu için, çok az dilin kesin kökeni bilinmektedir. Dil ailelerinin belirlenmesi, uzun bilimsel çalışmalar sonucunda mümkün olmuştur. Dil aileleri ağaç şeması olarak gösterildikleri için kendilerine dil ağacı da denir. Bu sebeple, alt bölümlerinde de dil kolları denir. Bazı diller bulundukları aile içindeki bir alt grubun tek temsilcisi olarak soyutlanmış olabilirler. Örneğin yunanca, Hint-Avrupa Dil Ailesi içerisinde soyutlanmış bir dildir. Bazı dillerin ise bilinen hiçbir yaşayan akrabası bulunmamaktadır ve bu yüzden bütün dünya dilleri içinde soyutlanmıştırlar. Örneğin Baskça tamamen soyutlanmış bir dildir. Dünya'da dil aileleri Dünya'da Dil Aileleri Konu başlıkları [gizle] 1 Başlıca dil grupları 2 Hint–Avrupa Dilleri Ailesi 3 Kafkas dilleri 3.1 Kuzey Kafkas dilleri 3.2 Güney Kafkas dilleri 4 Hami-Sami dilleri ailesi 5 Çin-Tibet dilleri ailesi 6 Tay-Kaday dilleri 7 Ural dilleri ailesi 8 Altay dilleri ailesi 9 Dravid Dilleri Ailesi 10 Avustronezya Dil Ailesi 11 Güney Asya Dilleri Ailesi 12 Paleo-Asya Dilleri Ailesi 13 Khoisan Dilleri 14 Nijer-Kongo Dilleri Ailesi 15 Nil-Sahra Dilleri Ailesi 16 Eskimo-Aleut Dilleri Ailesi 17 Algonkin dilleri 18 İrokua dilleri 19 Maskoke dilleri 20 Dene-Yenisey dilleri 21 Saliş dilleri 22 Siyu dilleri 23 Uto-Aztek dilleri 24 Mişe-Zoke Dilleri Ailesi 25 Oto-Mange Dilleri Ailesi 26 Yuma-Koçimi Dilleri Ailesi 27 Maya dilleri 28 And-Ekvator Dilleri Ailesi 29 Karib Dilleri Ailesi 30 Tupi-Guarani Dilleri Ailesi 31 Pano-Takana Dilleri Ailesi 32 Ge Dilleri Ailesi 33 Hivaro (Jivaro) Dili 34 İzole diller 35 Kaynakça Başlıca dil grupları [değiştir] Tek heceli: Kelimeler tek hecelidir. Yapım ve çekim ekleri yoktur. Kelimeler cümledeki kullanım yerlerine göre anlam kazanırlar. Çince gibi. Eklemlemeli ya da bitişken (agglutinant): Kelimelerin kökleri değişmez, Kullanımda kelimeye getirilen ekler, kelimelerin anlamlarını ve görevlerini belirler. Türkçe, Moğolca, Macarca gibi. Çekimli (bükümlü): Kelimeler kullanımda değişiklerle uğrar. Ön-ek, iç-ek, son-ek kavramları vardır. Bazılarında ünsüzler değişmez, ünlüler değiştirilerek yeni kelimeler yapılır. Yani kökler ünsüzlerden ibarettir. Arapça, Farsça, İngilizce, Hintçe gibi. Kökenlerine göre temel dil aileleri ve bunlara dahil olan diller şunlardır: Hint–Avrupa Dilleri Ailesi [değiştir] Cermen dilleri: Batı Cermen Grubu:İngilizce, Almanca, Yidiş, Felemenkçe, Afrikaans, Flamanca, Frizce, Lüksemburgca. Kuzey Cermen Grubu: İsveççe, Norveççe, Danca, İzlandaca, Faroece Romans dilleri: Fransızca, İspanyolca, İtalyanca, Portekizce, Galiçya dili, Rumence, Katalanca, Provensal, Ladino, Retoromanşça. (Bu kolun çıkış dili, Latincedir.) Kelt dilleri: Bretonca, Galce, İrlandaca, İskoç dili, Kernevekçe (İngiltere 'nin Cornwall bölgesinde). Slav dilleri: Rusça, Ukraynaca, Beyaz Rusça,(Sırpça, Hırvatça, Boşnakça), Lehçe, Bulgarca, Makedonca, Slovence, Slovakça, Çekçe. Baltık dilleri: Prusça (ölü bir dildir), Litvanyaca, Letonca. Helen dili: Yunanca Geg dili: Arnavutça Grabar dili: Ermenice Hint–İran dilleri: Hint Grubu: Sanskritçe, Bengalce, Paştu, Çingenece, (Hintçe, Urduca), Nepalce, Gucaratça, Racastanca, Biharca, Paharca, Konkanca, Oriya,Sinhala, Assamca, Keşmirce, Sindce, Pencapça. İran Grubu: Farsça, Kürtçe, Osetçe, Zazaca, Beluçice, Mazanderani, Gilaki. Anadolu dilleri: Hitit dili,Lidya dili, Likya dili, Luvi dili (Bu diller artık kullanılmayan ölü dillerdir.) Kafkas dilleri [değiştir] Kuzey Kafkas dilleri [değiştir] Çerkez Dilleri: Abhazca, Ubıhça, Adigece (Bu diller de kendi içlerinde çeşitli lehçelere ayrılırlar) Çeçen Dilleri: Çeçence, İnguşça, Batsça Dağıstan Dilleri: Avarca, Dargice, Lakça, Tabasaranca, Lezgice, Agulca, Rutulca, Tsahurca. Güney Kafkas dilleri [değiştir] Gürcüce,Svanca,Megrelce Hami-Sami dilleri ailesi [değiştir] Sami dilleri: Arapça, İbranice, Aramice, Habeşçe (Amhara), Tigrece, Tigrina – ölü diller olan Akadca, Babilce, Asurca, Süryanice. Mısır dilleri: Eski Mısır dili, Kıptî dili. Berber dilleri: Zenet, Kabiliya, Şloh, Şavya, Tuareg (Tamaşek) Çad dili: Hausa Kuşitik diller: Somalice, Afarca, Bece, Odoma, Sidamo Çin-Tibet dilleri ailesi [değiştir] Sinik (Çin) dilleri: Mandarin, Wu lehçesi, Fucien (Min) lehçesi, Amoy lehçesi, Kantonca, Hakka lehçesi Tibet-Birman dilleri: Tibet Grubu: Tibetçe, Dzongka. Birman Grubu: Birmanca, Lolo, Moso, Şan, Karence. Tay-Kaday dilleri: Tayca, Karatay, Laoca, Çuang, Çam Miao-Yao Grubu: Miao dili, Yao dili. Tay-Kaday dilleri [değiştir] Tay Dilleri Kaday Dilleri Ural dilleri ailesi [değiştir] Fin–Ugur kolu: Fin Grubu: Fince, Laponca, Estonca, Mari Dili, Çeremişçe, Komice, Karelce. Ugur Grubu: Macarca, Khansi dili, Mansi dili Samoyet kolu: Samoyet, Nenetçe Altay dilleri ailesi [değiştir] Türk dilleri: Oğuz grubu: Türkçe, Azerice, Türkmence. Kıpçak grubu: Kazakça, Kırgızca, Karakalpakça, Nogayca, Karaçayca, Başkırca, Kumukça. Uygur grubu (Çağatay grubu): Özbekçe, Uygurca, Salarca. Yakut grubu: Yakutça. Çuvaş grubu: Çuvaşça. Moğol dilleri: Moğolca (Khalka), Buryatça, Kalmukça. Tunguz dilleri: Even, Evenki, Golde, Oroç, Lamut. Kore dili: Korece Japon dili: Japonca Dravid Dilleri Ailesi Telugu, Kannada, Tamilce, Malayalam, Gondi, Brahui Avustronezya Dil Ailesi Endonezya-Polinezya Dilleri Endonezya Grubu: Malayca, Endonezce, Cavaca, Sundaca, Akince, Makassarca, Timorca, Balice, Tagalog, Ilokai, Cebuca, Batakça, Malgaşça(Malagasy) Melanezya Grubu: Fijice, Nauruca, Kiribatice Mikronezya Grubu: Mariana Dili, Guamca Polinezya Grubu: Maori, Havaice, Tahitice, Samoaca, Tongaca, Markizce Formoza Dilleri Güney Asya Dilleri Ailesi Mon-Khmer Grubu: Kamboçça, Mon Dili, Khasi, Vietnamca, Mien Dili Munda Grubu: Mundari, Santali, Go, Korku Andaman Grubu: Andaman dilleri Paleo-Asya Dilleri Ailesi Çukçi, Koryak, Itelmen, Nivkh Khoisan Dilleri Hottentot Dili, San (Buşman lehçeleri) Nijer-Kongo Dilleri Ailesi Nijer Dilleri: Volofça, Fulani, Serer, Mandinge, Bambara, Senufo, Eve, Tvi, Yoruba, Ibo, Kpelle, Mande, Dogon, Mossi, Ga, Aşanti Delta Dilleri: Ififik Bantu Dilleri: Kikongo, Lingala, Kikenya, Svahili, Kirundi, Ruandaca, Fon, Umbundu, Nyanja, Ndebele, Bemba, Şona, Tswana, Zulu, Xhosa, Sotho, Swazi Nil-Sahra Dilleri Ailesi Sahra Dilleri: Songayca, Sara Nil Dilleri: Nubyaca, Masai, Karamajong, Şilluk, Nuer, Dinka Eskimo-Aleut Dilleri Ailesi Aleut Dilleri: Aleutça Eskimo Dilleri: Yupik Dilleri: Sibirya Yupikçesi, Yupikçe, Çupikçe, Nunivak Çupikçesi, Supikçe İnuit Dilleri: İnyupikçe, Batı Kanada İnuitçesi, Doğu Kanada İnuitçesi,Grönland İnuitçesi (Grönlandca) Algonkin dilleri Karaayakça, Şayence, Meskvakice, Mikmak, Krice, Arapahoca, Atsinaca, Şavnice İrokua dilleri Mohawk, Çerokice (Cherokee), Kayuga, Seneka, Onandayga Maskoke dilleri Çikasovca, Çoktavca, Krikçe, Apalaçian Dene-Yenisey dilleri Yenisey dilleri: Ketçe, Yuğca, Kotça, Asanca, Arince, Pumpokolca Na-Dene dilleri: Tlingitçe Eyak-Atabask dilleri: Eyakça Atabask dilleri:Ahtnaca, Denağinaca, Değinakça, Holikaçukça, Koyukonca, Kuskokvimce, Aşağı Tananaca, Tanakrosça, Yukarı Tananaca, Kuzey Tuçoncası, Güney Tuçoncası, Guçince, Hanca, Tagişçe, Tahltanca, Kaskaca, Danezaca, Sekanice, Denetaca, Satuca, Tlınçonca, Denesulinece, Tsetsautça, Tsutinaca, Nadoten-Vetsuvetence, Dakelce, Çilkotince, Nikolaca, Hupaca, Ova Apaçicesi, Hikarilaca, Lipanca, Meskalero-Çirikavaca, Batı Apaçicesi, Navahoca Saliş dilleri Düzkafa Dili, Saliş lehçeleri Siyu dilleri Lakotaca, Dakotaca, Nakotaca, Nakodaca, Omahaca, Apsalokece (Crow) Uto-Aztek dilleri Şoşone, Hopice, Pima, Havasu, Papago, Komançice, Ute, Tepehuan, Yaki, Tarahumara, Nahuatl, Huiçol Mişe-Zoke Dilleri Ailesi Mişe, Zoke Oto-Mange Dilleri Ailesi Otomi, Mazahua, Pame, Çinantek, Tlapanek, Mazatek, Zapotek, Mistek Yuma-Koçimi Dilleri Ailesi Yuma dilleri, Koçimi Maya dilleri Kakçikel, Çolca, Kekçice, Çontalca, Tzotzilce, Tzeltalca, Yukatekçe, Hüsnanimce And-Ekvator Dilleri Ailesi And Dilleri: Quechua, Aymara Karib Dilleri Ailesi Aravakça, Taino, Karib, Garifuna Tupi-Guarani Dilleri Ailesi Tupi, Guarani Pano-Takana Dilleri Ailesi Pano Dilleri, Takana Dilleri Ge Dilleri Ailesi Ge Dilleri, Kaingan Hivaro (Jivaro) Dili Hivaro İzole diller Avrupa: Baskça Asya: Bruşaski, Aynuca Amerika: Haydaca, Zunice |
Saat: 23:17 |
©2005 - 2024, MsXLabs - MaviKaranlık