1 ek CUMHURBAŞKANIa (ar. cumhur'dan). Bir cumhuriyette devlet başkanının unvanı. —ANSİKL. 1982 Anayasası'na göre cumhurbaşkanı TBMM tarafından, kırk yaşını doldurmuş ve yükseköğrenim yapmış üyeleri arasından seçilir. 1982 Anayasası meclis dışından da aday gösterilebileceğini kabul etmiştir. Ancak bunun için meclis üye tamsayısının en az beşte birinin yazılı önerisi gereklidir. Ayrıca aday yukarıdaki niteliklere ek olarak, milletvekili seçilebilme koşullarına da sahip olmalıdir. Yeni anayasa, cumhurbaşkanı seçiminde tıkanmaları önlemek için özel bir düzenleme getirmiştir. Oylamalarda üçte iki çoğunluk elde edilemediğinde salt çoğunluğa kadar inilebilecek, yine de sonuç alınamamışsa TBMM seçimleri derhal yenilenecektir. Cumhurbaşkanı yedi yıl için seçilir; bir kimse iki defa cumhurbaşkanı seçilemez. Cumhurbaşkanı seçilenin varsa partisi ile ilişkisi kesilir ve TBMM üyeliği sona erer. Bu kurallar, devletin başındaki kişinin hem partiler hem de organlar karşısındaki tarafsızlığını sağlamak için öngörülmüştür. Göreve başlarken TBMM önünde andiçen cumhurbaşkanının görev ve yetkileri yeni anayasayla artırılmıştır. Cumhurbaşkanı, “anayasanın uygulanmasını, devlet organlarının düzenli ve uyumlu çalışmasını gözetir”. Yasama ile ilgili olarak, TBMM'nin açılış konuşmasını yapmak, TBMM’yi toplantıya çağırmak, yasaları yayımlamak, yasaların bir defa daha görüşülmesini sağlamak için bunları Meclis’e geri göndermek, Anayasa mahkemesi'nde iptal davası açmak ve belli koşulların gerçekleşmesi halinde TBMM seçimlerinin yenilenmesine karar vermek gibi görev ve yetkileri vardır. Cumhurbaşkanının yürütme alanına ilişkin başlıca görev ve yetkileri de şunlardır: başbakanı atamak ve istifasını kabul etmek; başbakanın önerisi üzerine bakanları atamak ve görevlerine son vermek; yabancı devletlere Türk devletinin temsilcilerini göndermek, Türkiye Cumhuriyetine gönderilecek yabancı devlet temsilcilerini kabul etmek; uluslararası antlaşmaları onaylamak ve yayımlamak; kararnameleri imzalamak; sürekli hastalık, sakatlık ve kocama nedeniyle belirli kişilerin cezalarını hafifletmek ya da kaldırmak; Yükseköğretim kurulu üyelerini ve üniversite rektörlerini seçmek (Anayasa md. 104). 1982 Anayasası cumhurbaşkanını bazı yüksek mahkeme üyelerinin seçiminde de yetkili kılmıştır. Parlamenter rejim gereği cumhurbaşkanı kural olarak sorumsuzdur. Bu bakımdan bütün eylem ve işlemlerinin ilgili bakan ve başbakan tarafından imzalanması gerekir. Aslında, klasik parlamenter rejimde bu kararları alan da Bakanlar kurulu ya da bakanlardır; cumhurbaşkanının imzası zorunludur; ama biçimsel bir anlam taşır. 1982 Anayasası da cumhurbaşkanının sorumsuz olduğunu ve işlemlerinin ilgili bakan ve başbakanca imzalanması gerektiğini belirtmekle birlikte, buna ilk kez önemli istisnalar getirmiştir: bu destek imza şartı, cumhurbaşkanının “tek başına yapabileceği belirtilen işlemler" için geçerli değildir. Ancak anayasa, Cumhurbaşkanlığı genel sekreterliği ile ilgili işlemler hariç "tek başına kullanılabilecek” yetkilerin neler olduğunu belirtmemiştir. Öte yandan, cumhurbaşkanının re'sen imzaladığı karar ve emirler aleyhine, Anayasa mahkemesi dahil, yargı mercilerine başvurulamaz. Cumhurbaşkanının tek sorumluluğu cezaidir; ancak vatana ihanetten dolayı, TBMM'nin üye tamsayısının en az üçte birinin önerisi ve en az dörtte üçünün vereceği kararla suçlandırılır. Bu davaya Yüce divan sıfatıyla toplanan Anayasa mahkemesi'nde bakılır. Cumhurbaşkanının geçici olarak görevinden ayrılması durumunda ya da cumhurbaşkanlığı makamının ölüm, çekilme ya da başka nedenlerle boşalmasında yeni cumhurbaşkanı seçilinceye kadar TBMM başkanı cumhurbaşkanlığına vekâlet eder. 1982 Anayasası uyarınca ilk cumhurbaşkanı seçimi için özel bir yöntem uygulanmıştır. Anayasanın geçici 1. md.'si anayasanın halkoyuyla kabulü ile birlikte Milli güvenlik konseyi başkanının "cumhurbaşkanı sıfatını kazanarak" yedi yıllık dönem için, anayasa ile cumhurbaşkanına tanınan görevleri yerine getireceğini ve yetkilerini kullanacağını öngörmüştür. |
Cumhurbaşkanı Devletin başıdır. Bu sıfatla Cumhuriyeti ve Milleti'nin birliğini temsil eder; Anayasa'nın uygulanmasını, Devlet organlarının düzenli ve uyumlu çalışmasını gözetir. *** Türkiye için açılımı: Cumhurbaskani'nin görev ve yetkileri Türkiye Cumhuriyeti Anayasasi'nin 101, 102, 103, 104, 105, ve 106. maddelerinde belirtilmistir. A. Nitelikleri ve Tarafsızlığı (Değişik madde 101)
B. Seçimi (Değişik madde 102)
(*) 23/05/1987 tarihli ve 3376 sayılı Anayasa Değişikliklerinin Halkoyuna Sunulması Hakkında Kanun gereğince, halkoyuna sunulmak üzere 16/06/2007 tarihli ve 26554 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan, 16/10/2007 tarihli ve 5697 sayılı Kanunla değişik 31/05/2007 tarihli ve 5678 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun 21/10/2007 tarihinde yapılan halkoylaması sonucu kabul edilmiş ve buna ilişkin Yüksek Seçim Kurulu Kararı 31/10/2007 tarihli ve 26686 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır. C. Andiçmesi (Madde 103)
D. Görev ve Yetkileri (Madde 104)
a) Yasama ile ilgili olanlar :
E. Sorumluluk ve sorumsuzluk hali (Madde 105)
F. Cumhurbaşkanına Vekillik Etme (Madde 106)
|
cumhurbaşkanı isim (cumhu'rbaşkanı) 1.Cumhuriyetle yönetilen ülkelerde devlet başkanı, reisicumhur, cumhur reisi. |
Cumhurbaşkanı Cumhuriyetle yönetilen ülkelerin devlet başkanı. Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşundan sonra (29 Ekim 1923) kabul edilen 1924, 1961 ve 1982 tarihli üç anayasa da, cumhurbaşkanının seçimini parlamenter usule bağlamada birleşmiştir. 1982 Anayasasına göre: "Cumhurbaşkanı, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nce, kırk yaşını doldurmuş ve yükseköğrenim yapmış kendi üyeleri ya da bu niteliklere ve milletvekili seçilme yeterliğine sahip Türk vatandaşları arasından yedi yıllık bir süre için seçilir. Cumhurbaşkanlığına Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri dışından aday gösterilebilmesi, Meclis üye tam sayısının en az beşte birinin yazılı önerisiyle mümkündür. Bir kimse, iki defa cumhurbaşkanı seçilemez. Cumhurbaşkanı seçilenin, varsa partisi ile ilişiği kesilir ve Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeliği sona erer" (Anayasa madde 101). Cumhurbaşkanı, devletin başı olması sıfatıyla "Türkiye Cumhuriyeti'ni ve Türk milletinin birliğini temsil eder; anayasanın uygulanmasını, devlet organlarının düzenli ve uyumlu çalışmasını gözetir" (madde 104). "Cumhurbaşkanının, anayasa ve diğer kanunlarda başbakan ve ilgili bakanın imzalarına gerek olmaksızın tek başına yapabileceği belirtilen işlemleri dışındaki bütün kararları, başbakan ve ilgili bakanlarca imzalanır; bu kararlardan başbakan ve ilgili bakanlar sorumludur. Cumhurbaşkanının re'sen imzaladığı kararlar ve emirler aleyhine Anayasa Mahkemesi dahil, yargı mercilerine başvurulamaz. Cumhurbaşkanı, vatana ihanetten dolayı, Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının en az dörtte üçünün vereceği kararla suçlandırılır" (madde 105). Cumhurbaşkanının görev ve yetkileri: "Gerektiğinde TBMM'yi toplantıya çağırmak, kanunları yayımlamak, tekrar görüşülmesini istediği kanunları TBMM'ye geri yollamak, anayasa değişikliklerine ilişkin kanunları gerekli görürse halkoyuna sunmak, kanun, kararname ve TBMM İçtüzüğü'nün anayasaya aykırılığı iddiasıyla Anayasa Mahkemesi'nde iptal davası açmak, TBMM seçimlerinin yenilenmesine karar vermek, başbakanı atamak ve istifasını kabul etmek, başbakanın teklifiyle bakanları atamak ve görevlerine son vermek, gerekli görürse bakanlar kurulunu toplantıya çağırmak, uluslararası anlaşmaları onaylamak, TBMM adına silâhlı kuvvetlerin başkomutanlığını temsil etmek, silâhlı kuvvetlerin kullanılmasına karar vermek, genelkurmay başkanını atamak, Millî Güvenlik Kurulu'nu toplantıya çağırmak ve başkanlık etmek, kendi başkanlığında toplanarak bakanlar kurulu kararıyla sıkıyönetim ya da olağanüstü hâl ilân etmek, kanun hükmünde kararname çıkarmak, Devlet Denetleme Kurulu başkan ve üyelerini atamak, Yükseköğretim Kurulu üyelerini, üniversite rektörlerini seçmek, hastalık, sakatlık, yaşlılık gibi nedenlerle kişilerin cezalarını hafifletmek ya da kaldırmak, Anayasa Mahkemesi üyelerini, Danıştay üyelerinin dörtte birini, Yargıtay Cumhuriyet başsavcısını ve vekilini, Askerî Yargıtay üyelerini, Askerî Yüksek İdare Mahkemesinin üyelerini, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu üyelerini seçmek" (madde 104). Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi & MsXLabs |
Cemal GÜRSEL https://www.msxlabs.org/forum/attachments/49444d1464353784-cumhurbaskanlarimiz-cemal-gursel.jpg GÖREV SÜRESİ
1915-1917 yıllarında Topçu Subayı olarak Çanakkale Savaşlarına katıldı. Filistin ve Suriye cephesinde görev aldı. Türk Kurtuluş Savaşı'nın Batı cephesindeki bütün savaşlarına katıldı. 1929 yılında Harp Akademisi'ni bitirdi. 1946 yılından başlayarak Orgenerallik rütbesi dahil çeşitli general rütbelerinde hizmet yaptı. 1958 yılında Kara Kuvvetleri Komutanlığı'na atandı. Bütün bu görevleri sırasında meslekî bilgi ve karakteri ile ordunun ve halkın sevgisini ve güvenini kazandı. 27 Mayıs 1960 gününde gerçekleştirilen askeri müdahalenin lideri olarak kabul edildi. Yeniden demokratik düzene dönülmesinde ve 1961 Anayasası'nın hazırlanmasında önemli rol oynadı. Halk oyuna sunulan ve kabul edilen bu Anayasa gereğince, 10 Ekim 1961'de yapılan seçimlerden sonra oluşturulan Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından Türkiye'nin dördüncü Cumhurbaşkanı olarak seçildi. 1966 yılında başlayan rahatsızlığının sürmesi ve görevini engellemesi üzerine, Anayasa uyarınca Cumhurbaşkanlığı görevi sona erdi. 1927 yılında Melahat Hanım'la evlenen ve bir çocuğu olan Cemal Gürsel, 14 Eylül 1966 gününde vefat etti. Cevdet SUNAY https://www.msxlabs.org/forum/attachments/49445d1464353804-cumhurbaskanlarimiz-cevdet-sunay.jpg GÖREV SÜRESİ
Birinci Dünya Savaşı sırasında, 1917 yılında subay adayı olarak eğitim kampına katıldı. Aynı yıl Filistin cephesinde görev aldı. 1918 yılında Mısır'da İngilizlere esir düştü. Esaretten döndükten sonra, Kurtuluş Savaşı'na katılarak, Güney cephesinde görev aldı. Sonradan Batı cephesinde görevini sürdürdü. DEVAMI Cumhurbaşkanlarımız |
Saat: 06:21 |
©2005 - 2024, MsXLabs - MaviKaranlık