Türkiye'de Yüzme
MsXLabs.org
Denizlerle sıkı bağlantılara ve güçlü bir donanmaya sahip olan Osmanlılar, yüzmeye de o ölçüde büyük önem vermişlerdir. Askeri eğitim içerisindeki yüzme çalışmaları Türk yüzme tarihinin temelini oluşturmuştur.
1800'lü yılların sonlarında Türk gençleri sportif anlamda yüzmeyle tanışmışlar; Galatasaray Sultanisi öğrencileri, beden eğitimi öğretmenleri Moiroux gözetiminde yüzme çalışmalarına başlamışlardı. İyi bir yüzücü olan Moiroux, daha sonra Tophane Askeri Sanaii Mektebi'ne atanarak modern yüzme öğretimine burada devam etmişti.
1900'lü yılların başlarına ise İstanbul'da bulunan yabancı uyruklular, kendi aralarında yüzme yarışları düzenlemeye başladılar. Bu tür yarışlara zaman zaman Türk gençleri de katılıyorlardı1910'lu yıllara gelindiğinde, yetişmiş Türk yüzücülerinin sayısında artış olmasına rağmen, kulüplerin maddi imkansızlıklarından dolayı bu alanda yeterli atılım yapılamıyordu. Bu dönemlerde ortaya çıkan önemli isimler arasında; uzun mesafede Selahattin Bey, kısa mesafede Said Selahattin, atlamada Kemal Bey ve Fahri Ayad adları yer alıyordu. Yüzme sporuna faaliyetleri arasında ilk yer veren kulüp Fenerbahçe olurken, onu Galatasaray izledi.
1920'li yıllarda kulüplerin yüzmeyi ciddi olarak ele almaları ile birlikte ilk önemli çalışmalar da başladı. 1922'de Moda-Kınalıada, Fenerbahçe-Kınalıada, Büyükada-Fenerbahçe arasında uzun mesafe yarışları düzenlendi ve her üç yarışı da Galatasaraylı Fazıl Adnan kazandı. Fazıl Adnan'ın Moda-Kınalıada arasındaki derecesi, 3 saat 5 dakika, Fenerbahçe-Kınalıada arasındaki derecesi 3 saat, Büyükada-Fenerbahçe arasındaki derecesi 8 saat 15 dakikaydı.
Türkiye'de gerçek anlamda ilk düzenli yarış, 15 Eylül 1923'te Büyükada'da yapıldı.100 m'de düzenlenen bu yarışı İtalyan Mai Limmeri 1. bitirirken, Fenerbahçe'den Raşit Bey 2., Galatasaray'dan Nejat Abay 3. oldu. Aynı yıllarda kurulan Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı, yüzmenin daha ciddi ve disiplinli olarak ele alınmasını sağladı. 1931'de Ekrem Rüştü Akömer'in çabaları ile Türkiye'de ilk yüzme havuzu olan, 25x50 m boyutlarındaki İstanbul Büyükdere Yüzme Havuzu açıldı. Aynı dönemde, İzmir Karşıyaka spor kulübü de yüzme şubesi açtı. Bu gelişmeler paralelinde yavaş yavaş bayan yüzücüler de ortaya çıkmaya başladı. (Leyle Asım Turgut, Nüzhet, Lola Hanım gibi) 1931 yılında 100 m serbestte Suat Erler 1.28,2 400 m serbestte Şeref Hüsam 7.37,8 100 m sırtüstünde Naili Moran 2.34,2 3x100m serbest bayrak ta Galatasaray Takımı 6.47,7 dereceleriyle ilk Türkiye rekorlarının sahipleri oldular. Büyükdere Havuzu'nda G.Saray ile başlayan yüzme çalışmaları F.Bahçe, Ortaköy, Vefa, Beykoz kulüplerinin de eklenmesiyle yaygınlaştı.
Yüzücülerimiz, ilk uluslar arası karşılaşmalarını 1934'te Sovyetler Birliği'nde yaptı ve bu karşılaşmalarda başarılı dereceler alamadılar. Leyla Asım Turgut(Fenerbahçe), Naili Moran(Galatasaray), Cavidan Erbelger (İYİK) Adnan Bey (Beykoz), Mehti Ağaoglu, Suat Erler, Halil Dalhan (Galatasaray), İlhan Keskin (Karamürsel), Alp Arslan , Safvan Serim, Orhan Saka, Abbas Sakarya milli formayı giyen ilk yüzücüler oldu. Yurt içinde ilk karşılaşma ise 1937'de Macaristan'a karşı Moda'da yapıldı. Aynı yıl yüzme yarışları Denizcilik Federasyonu'na bağlandı.
1942 yılında Ortaköy'de inşa edilen ilk modern yüzme havuzu açıldı. "Lido" ismiyle açılan bu havuzun ölçüleri 33x15 m olup havuzun bir tarafı daha sığdı. Türk yüzme sporunda başlayan yeni dönem, 1943 yılında İstanbul Yüzme İhtisas Kulübü'nün kurulmasıyla sürdü. İYİK çalışmalarına 1943'ten 1961'e dek Ortaköy'deki Lido Havuzu'nda devam ettikten sonra, kendi tesislerine taşındı. 1940'larda başlayan hamle 1950'li yıllarda da sürdü. 10 Ağustos 1954'te, 16 saat 50 dakika süren zorlu bir mücadeleyi tamamlayan Murat Güler, Manş Deniz'ni geçen ilk Türk yüzücü oldu. Bunu izleyen yıllarda pek çok önemli isimler ortaya çıktı. Bunlar arasında; Engin Ünal, Ayşegül Çilli, Yılmaz Özüak, Güler Çetiner, Ahmet Bozdoğan, Feridun Aybars, Ayhan Karataş, Faruk Morkal, Ümit Oğuzoğlu, Selahattin Morkal, Sevgi Duru, Nilgün Börekçi, Halil Yüksel; uzun mesafe yüzücülerimiz arasında ise Necati Erk, Doğan Şahin, Nejat Nakkaş, Canan Ateş, Erdal Acet, Ersin Aydın sayılabilir. Bu yüzücülerden Ayhan Karataş 100 m serbesti ilk defa 1 dakikanın altında yüzdü. Faruk Morkal ise, bir madalya kazanma başarısını gösterdi.
Yüzme sporu, 1957'de Denizcilik Federasyonu'ndan ayrılarak, Rıza Salih Saray başkanlığında bağımsız bir federasyona kavuştu. Federasyonun kuruluşundan sonra ilk önemli uluslar arası başarı, 1962'de Yunanistan'da elde edildi. Atina'da yapılan karşılaşmalarda yüzücülerimiz , puanlı yarışmalarda Yunanistan'a karşı 82-65 üstünlük sağladı. Murat Güler'den sonra, 1958'de Haldun İşmen , 1961'de Doğan Şahin Manş Denizi'ni geçen Türk yüzücüler oldu. 1960'ta Bursa'da yapılan Havuzlu Park Yüzme Tesisleri hizmete girdi. 1966'da ilk uluslar arası yarış olan İstanbul Yüzme Maratonu düzenlendi.
1970'li yıllarda inşa edilen açık ve kapalı yüzme havuzlarının hizmete girmesi ve miniklere yöneltilen altyapı çalışmaları Türk yüzme sporu açısından olumlu sonuçlar vermeye başladı. Ersin Aydın'ın Anamur-Girne arasında açık denizde yüzmesini Murat Özüak'ın Balkan Şampiyonaları'nda ilk altın madalyayı kazandırması ve Sabri Özün'ün Balkan Şampiyonluğu izledi. 1978 Dünya Okullar Oyunları'nda Zafer Ataman altın madalyaya ulaştı. Bu dönemin önemli isimlerinden Sabri Özün 100 ve 200 m'lerde Balkan Gençler birinciliklerini elde etti. Maraton yüzücülerimizden Erdal Acet 1975 ve 1977'de Manş Denizi'ni geçti ve Anamur-Girne arasını yüzdü. Acet 19772deManş'ı 9 saat 4 dakika ile geçerken, son 102 yıllık döneminde yapılan en iyi 10 dereceden birini elde etti. 1979'da ise Nesrin Ongun , Manş Denizi'ni geçen ilk Türk bayan yüzücü ünvanını kazandı.
1980'li yıllarda önemli isimler Sadri Özün ve Murat Özüak oldu. Son dönem başarılı yüzücüler arasında, 9 yaşında rekor kırmaya başlayan ve sayısız şampiyonluklar elde eden Derya Büyükuncu'yu ve 1991 Avrupa Gençler Yüzme Şampiyonası'nda ilk defa toplam 5 madalya elde eden Uğur Taner'i sayabiliriz. 1992 Barcelona Olimpiyatları'nda finale kalan Can Ergenekon Olimpiyat 12.si olurken alınan bu sonuç, o güne kadar olimpiyatlarda yüzmede elde edilen en iyi derecemiz oldu. 1993 yılında ise 12. Akdeniz Oyunları'nda Derya Büyükuncu 200 m sırtüstünde rekor kırarak altın, 100m sırtüstünde ise gümüş madalyaya ulaştı. Aynı yıl Derya Büyükuncu İstanbul'da yapılan Avrupa Gençler Şampiyonası'nda 100 m sırtüstünde ikincilik, Balkan Şampiyonası'nda 50, 100, 200 m serbest 100 ve 200 m sırtüstünde altın madalya kazanırken, aynı şampiyonada 4x100 m karışık bayrak yarışında erkek takımı birinci geldi. Bayanlarda 100m kurbağalamada Bengü Pınar ile 4x100 m serbest bayrakta bayan ve erkek takımlarımız üçüncülük elde ettiler.
Şubat 1994'te Dünya Yüzme Federasyonu (FINA)'nun, mayıs ayında ise Avrupa Yüzme, Atlama, Sutopu ve Senkronize Birliği'nin yönetim kurulu toplantıları Türkiye'de yapıldı. Toplantıda Federasyon Başkanı Haluk Toygarlı yönetim kurulu üyeliğine seçildi. Aynı yıl temmuz ayında Yunanistan'da düzenlenen Balkan Büyükler Şampiyonası'nda Derya Büyükuncu ve Can Ergenekon Balkan rekoru kırarak altın madalya, 4x100 m'de erkek takımı bronz madalya kazandı.
Kuruluşundan Günümüze Yüzme Federasyonu Başkanları
- 1957-1961 Rıza Salih SARAY
- 1961-1964 Sıtkı ERYAR
- 1964-1984 Fehiman AKDAĞ
- 1984-1986 Seçkin KIRAĞI
- 1986-1992 Dr. Haluk TOYGARLI
- 1992-1993 Taygun ERTEM
- 1993- Dr. Haluk TOYGARLI (Seçimle)
Yüzme: Milli Takım Seçmeleri
Türk Yüzme Milli Takımı seçmeleri ve Kış Kupası Ön Eleme Yarışları 11-12 Kasım tarihlerinde İstanbul Burhan Felek Kapalı Havuzu’nda gerçekleşiyor. Galatasaray Yüzme Şubesi’nin toplam 70 sporcu ile katılacağı yarışlar; Büyük Erkek-Bayan, Gençler ve Yaş Grupları kategorilerinde gerçekleşecek. Yarışların sabah seansı 09:00, akşam seansı ise 16:00’da başlayacak.
