Arama


Master Blue - avatarı
Master Blue
Ziyaretçi
4 Eylül 2008       Mesaj #2
Master Blue - avatarı
Ziyaretçi

Birleşmiş Milletler (BM)


dünyada barış ve güvenliği korumak, hak eşitliği ve kendi kaderini belirleme ilkeleri temelinde ülkeler arasında dostluk ilişkilerini geliştirmek, ekonomik, toplumsal, kültürel ve beşeri sorunları çözmede uluslararası işbirliğini sağlamak amacıyla 24 Ekim 1945’te kurulan uluslararası örgüt. Merkezi, ABD’nin New York kentindedir.

“Birleşmiş Milletler” adı ilk kez II. Dünya Savaşı sırasında Mihver’e (Almanya, Japonya ve İtalya) karşı birleşen 26 ülkenin 1 Ocak 1942’de Washington, D. C.’de imzaladığı BM Bildirisi’nde kullanıldı. “Dört Büyükler”in (İngiltere, ABD, SSCB ve Çin) temsilcileri önce 30 Ekim 1943’te Moskova Konferansında, 21 Ağustos - 7 Ekim 1944 arasında da Washington, D.C.’deki Dumbarton Oaks Könferansı’nda, yeniden ele alınarak somutluk kazandı; veto ve üyelik sorunları da gene Yalta’da çözüme bağlandı. Üç önderin görüşlerinin de eklenmesiyle hazırlanan bir öneri paketi, 25 Nisan 1945’te San Francisco’da toplanan BM Uluslararası Örgütlenme Konferansındaki (UNCIO) görüşmelere temel oluşturdu.

San Francisco Konferansı


BM Bildirisi’ni imzalamış 26 ülke ile Mart 1945’e değin Mihver’e savaş açmış 20 ülkenin temsilcilerinin katılmasıyla başladı. Konferansa daha sonra katılan Ukrayna SSC, Beyaz Rusya SSC, Arjantin ve Danimarka’nın yanı sıra, konferansa katılmadığı halde kurucu üye olması kabul edilen Polonya’nın da eklenmesiyle toplam 51 ülkenin 26 Haziran 1945’te imzaladığı BM Antlaşması 24 Ekim 1945’te yürürlüğe girdi.
Ad:  bm1.JPG
Gösterim: 854
Boyut:  92.8 KB

San Francisco Konferansı, Avrupa ülkelerinin ağırlıkta olmadığı ve dünyanın hemen her bölgesine dağılmış birçok ülkenin katıldığı ilk uluslararası konferanstı. Avrupalı 9 ülkenin yanı sıra Amerika kıtasından 21, Ortadoğu’dan 7, İngiliz Uluslar Topluluğu’ndan 6, Uzakdoğu ve Afrika’dan 2’şer ülke ile 3 Sovyet cumhuriyeti konferansta temsil ediliyordu.

BM Antlaşması’m imzalayan 51 ülke şunlardı: ABD, Arjantin, Avustralya, Belçika, Beyaz Rusya SSC, Bolivya, Brezilya, Çekoslovakya, Çin, Danimarka, Dominik Cumhuriyeti, Ekvador, El Salvador, Etiyopya, Filipinler, Fransa, Guatemala, Güney Afrika, Haiti, Hindistan, Hollanda, Honduras, Irak, İngiltere, İran, Kanada, Kolombiya, Kosta Rika, Küba, Liberya, Lübnan, Lüksemburg, Meksika, Mısır, Nikaragua, Norveç, Panama, Paraguay, Peru, Polonya, SSCB, Suriye, Suudi Arabistan, Şili, Türkiye, Ukrayna SSC, Uruguay, Ve- nezuela, Yeni Zelanda, Yugoslavya ve Yunanistan.

Yeni başvuruların kabulünde Güvenlik Konseyi’nin daimi üyelerinin oybirliği koşulu arandığı için, BM’nin ilk yıllarında çok az ülkenin başvurusu kabul edildi. 1950’ye değin başvuran 31 ülkedep yalnızca 9’unun (1946’da Afganistan, İzlanda, İsveç ve Tayland; 1947’de Pakistan ve Yemen; 1948’de Birmanya [bugün Myanmar]; 1949’da İsrail ve 1950’de Endonezya) üyeliği onaylandı. Bu darboğazı aşmak amacıyla 1950’lerde Genel Kururda bir dizi girişimde bulunuldu. 1955’te Genel Kurul, başvuran 18 ülkeden Japonya ve Moğolistan dışındaki 16’sımn (Arnavutluk, Avusturya, Bulgaristan, Finlandiya, İrlanda, İspanya, İtalya, Kamboçya, Laos, Libya, Macaristan, Nepal, Portekiz, Romanya, Seylan [bugün Sri Lanka] ve Ürdün) üyeliğini aynı anda kabul etti.

1950’den sonra Genel Kurul’daki sürekli bir tartışmanın konusu da Çin’in temsili sorunuydu. Hindistan 1950’de Genel Kurura, Çin’in BM’de Çin Halk Cumhuriyeti’nce temsil edilmesi yönünde bir önerge veıdi. Önerge, 10 ülkenin çekimser kaldığı oylamada, ABD’nin yoğun baskısı sonucunda 16’ya karşı 33 oyla reddedildi. 1950’den sonra 20 yıl boyunca, Çin Cumhuriyeti’nin (Tayvan ya da Milliyetçi Çin) yerine Çin Halk Cumhuriyeti’nin Çin’i temsil etmesi yolundaki tüm girişimler sonuçsuz kaldı. 1971’de ABD, Çin Cumhuriyeti’nin Genel Kurul üyesi olarak kalması koşuluyla, Çin Halk Cumhuriyeti’nin Genel Kurul ile Güvenlik Konseyi’ne üye olmasını kabul edebileceğini açıkladı. Ama 25 Ekim 1971’de, 3 ülkenin katılmadığı ve 17 ülkenin çekimser kaldığı bir oylamada Genel Kurul 35’e karşı 76 oyla Çin Cumhuriyeti temsilcilerinin örgütten çıkarılmasına ve onların yerine Çin Halk Cumhuriyeti temsilcilerinin kabulüne karar verdi. Çin Cumhuriyeti’nin Güvenlik Konseyi’ndeki daimi üyeliği de Çin Halk Cumhuriyeti’ne geçti.

1973’te Batı Almanya ile Doğu Almanya’nın BM’ye kabul edilmesi üzerine, çeşitli ülkeler Kuzey ve Güney Kore ile Kuzey ve Güney Vietnam’ın da örgüte üye olabilmesi için girişimlerde bulundular. Güvenlik Konseyi, Kuzey ve Güney Vietnam’ın başvurularını 18 Ağustos 1975’te reddetti. 23 Haziran 1976’da Angola’nın üyeliğini veto etmiş olan ABD, yeni birleşmiş bulunan Vietnam Sosyalist Cumhuriyeti’nin üyeliğini de 16 Kasım 1976’da veto etti. Ama 1976 sonlarında Angola’nın, Temmuz 1977’de de Vietnam’ın üyeliğini onayladı. 1991’de SSCB’ nin dağılması üzerine 24 Aralık’ta bu ülkenin BM’deki ve Güvenlik Konseyi’ndeki üyeliğini Rusya Federasyonu devraldı. Eski SSCB’ye bağlı öteki cumhuriyetler de 1991 ve 1992’de BM üyeliğine kabul edildi.
1955’ten, özellikle de çok sayıda ulusun bağımsızlığını kazandığı 1960’lardan sonra üye sayısı sürekli artan BM’ye bugün İsviçre, Kiribati, Monako, Çin Cumhuriyeti, Nauru, Tonga ve Tuvalu dışındaki tüm bağımsız ülkeler üyedir. Eski Yugoslavya 1992’de üyelikten çıkarılmıştır.

BM’NİN AMAÇLARI VE İŞLEVLERİ.


BM Antlaşması’na göre BM’nin birincil amacı dünyada barış ve güvenliği korumaktır. Özellikle bu sorumluluğu üstlenmek üzere oluşturulan Güvenlik Konseyi’nin kararları için 5 daimi üyenin (ABD, Çin Halk Cumhuriyeti, Fransa, İngiltere, Rusya) oybirliği zorunludur. Genel Kurul yalnızca öneride bulunabildiği halde, Güvenlik Konseyi’nin tüm BM üyelerini bağlayıcı karar alma yetkisi vardır. Daimi üyelerin oybirliği ile karar alma zorunluluğunun bir çeşit veto hakkına dönüşmesi ve özellikle ABD ile eski SSCB’nin uluslararası sorunlardaki görüş ayrılıkları, 1980’lerin sonlarında Doğu blokunun dağılmasına değin Güvenlik Konseyi’nin bu işlevi yerine getirmesini çoğu kez engellemiştir. Ûluslararası uyuşmazlıklarda, Güvenlik Konseyi uyuşmazlığın önce taraf ülkelerin belirleyeceği barışçı yollarla çözümünü önerir. Bunun sağlanamadığı durumlarda, taraflara kendi saptadığı çeşitli uzlaşma yollarının izlenmesini önerebilir.

Bir ülkenin saldırgan tutumunun dünya barış ve güvenliğini tehlikeye düşürdüğü durumlarda, ayrıca aralarındaki bir sorunun çözümü için Uluslararası Adalet Divanı’na gitmeyi kabul ettikten sonra Divan kararma uymayan ülkelere karşı önce ekonomik ve diplomatik, sonra da askeri yaptırımlar uygulanmasına karar verebilir. BM üyeleri, barışı tehdit eden ülkelere karşı kullanılmak üzere askeri güçlerini BM emrine vermeyi taahhüt eder. Ama üyeleri buna zorlayacak antlaşmalar bulunmadığı için, ortak askeri yaptırıma 1950-53 Kore Savaşı ve 1991 Körfez Savaşı dışında başvurulmamıştır.

Silahlanmanın denetlenmesi ve silahsızlanma


BM’nin temel amaçları arasında yer alır. Bu amaçla örgüt, kuruluşundan sonra öncelikle bir Atom Enerjisi Komisyonu oluşturmaya karar verdi. Çalışmalarına Haziran 1946’da başlayan Komisyon’un atom enerjisinin uluslararası denetimi yönündeki önerileri, özellikle süper devletlerin karşı çıkması yüzünden sonuçsuz kaldı. Güvenlik Konseyi’nin kurduğu Konvansiyonel Silahlar Komisyonu’nun, bu tür silahların denetlenmesi yolundaki girişimleri de sonuca ulaşamadı. İki komisyon 1952’de Silahsızlanma Komisyonu olarak birleştirildi. Güvenlik Konseyi üyeleri ile Kanada’nm katıldığı bu komisyon da silahlanmanın sınırlandırılması ve silahsızlanma konusunda etkisiz kaldı. 1963’te ABD, SSCB ve İngiltere arasında imzalanan Nükleer Denemelerin Yasaklanması Antlaşması, silahsızlanma konusunda sağlanan ender ilerlemelerden biriydi. Fransa ve Çin’in katılmadığı bu antlaşmaya daha sonra 100’ü aşkın ülke imza koydu.

Nükleer silahların, bu silahları barındıran ülkelerden öteki ülkelere yayılmasını engellemek üzere 1968’de hazırlanan Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Antlaşması’nı işe nükleer silahlara sahip olma yolundaki Üçüncü Dünya ülkelerinin çoğu imzalamadı. 1962’den sonra Cenevre’de bir dizi silahsızlanma komitesi kuruldu; 1978 ve 1982’de BM Genel Kurulu silahsızlanma konusunu görüşmek üzere iki kez özel olarak toplandı.

BM’nin uluslararası hukuk alanındaki ilk girişimi 1947’de 15 üyeli Uluslararası Hukuk Komisyonu’nun kurulması oldu. Komisyon, dünya barışına ve insanlığa karşı işlenen suçlar ile savaş suçlarını tanımlayan raporunu 1950’de hazırladı. BM, uluslararası deniz hukukunu düzenlemek amacıyla ilki 1958’de İkincisi 1960’ta olmak üzere üç konferans topladı. 1974-82 arasında toplanan Üçüncü BM Deniz Hukuku Konferansında (UNCLOS III) hazırlanarak imzaya açılan antlaşmayı ABD, İsrail, Türkiye ve Venezuela dışında konferansa katılan tüm BM üyeleri imzaladı.

Ekonomik, toplumsal ve kültürel konularda araştırma, yayın ve teknik yardım hizmetlerini yerine getiren BM ve ilgili uzmanlık kuruluşları, üye ülkelere uluslararası işbirliği ile ekonomik ve toplumsal kalkınmada izlenecek yollar konusunda öneride bulunabilmektedir; ama yaptırım gücü yoktur.1943’te 44 ülkenin işbirliği ile BM Yardım ve Rehabilitasyon İdaresi (UNRRA); bölgesel kalkınma ve işbirliğini gerçekleştirmek amacıyla 1947’de Avrupa, gene 1947’de Asya ve Uzakdoğu, 1948’de Latin Amerika ve 1958’de Afrika için dört ayrı Ekonomik Komisyon; 1949’da da azgelişmiş ülkelere yönelik Genişletilmiş Teknik Yardım Programı kuruldu. Çalışmalarına 1946’da başlayan Dünya Bankası (IBRD), ekonomik kalkınmayı desteklemek amacıyla BM’ye bağlı olarak kurulan ilk örgüttü. 1957’de BM Ekonomik Kalkınma Özel Fonu (SUNFED), 1960’ta Dünya Bankası’na bağlı Uluslararası Kalkınma Örgütü (IDA) oluşturuldu. SUNFED 1965’te Genişletilmiş Teknik Yardım Programı ile birleşerek BM Kalkınma Programı (UNDP) adını aldı. Uluslararası serbest ticaret rejimini ayakta tutmaya yönelik Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması’nın (GATT) azgelişmiş ülkelerin zararına işlediğini öne süren Üçüncü Dünya ülkeleri 1964’te Cenevre’de ilk BM Ticaret ve Kalkınma Konferansı’nın (UNCTAD) toplanmasına öncülük ettiler.

1946’ya değin mültecilerin sorunlarıyla UNRRA ilgileniyordu. Bu sorunlara çözüm bulmak amacıyla 1946’da Uluslararası Mülteci Örgütü (IRO) kuruldu. 1949’da ayrıca BM Yakındoğu Filistin Mültecilerine Yardım İdaresi (UNRWA) oluşturuldu. 1951’de BM Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR) kurulunca 1952’de IRO lağvedildi. UNHCR, Batı Avrupa, Hong Kong, Sudan, Kongo (bugün Zaire), Bangladeş, Çinhindi ve Orta Amerika başta olmak üzere 1970’lerden sonra sayıları giderek artan mültecilere yardım amacıyla çeşitli girişimlerde bulundu.

BM, kuruluşundan bugüne değin insan hakları konusuyla yakından ilgilendi. BM Genel Kurulu, 1948’de İnsan Hakları Komisyonu’nun hazırladığı İnsan Hakları Evrensel Bildirisi’ni kabul etti. Düzenli olarak toplanan İnsan Hakları Komisyonu, 1970’lerden bu yana çeşitli ülkelerde insan haklarının çiğnenmesine ilişkin 1.500’ü aşkın gizli dosyayı gündeme aldı.

Uyuşturucu madde kaçakçılığını önleme amacıyla 1946’da kurulan BM Uyuşturucu Maddeler Komisyonu, sonraki yıllarda ortaya çıkan sentetik uyuşturucuların üretiminin önlenmesi için de çaba göstermektedir.

kaynak:Ana Britannica
Son düzenleyen Safi; 22 Ekim 2016 18:51