Nirvana'nın unutulmaz şarkısı "smells like teen spirit" türlü
değerlendirmelerden geçiyor ve her defasında "yılın şarkısı", "yılın
en iyi videosu", "popüler kültürün en başarılı şarkısı" gibi ödüller
alıyor. Bunlara bir yenisi daha eklendi, "son yirmi yılın en iyi
şarkısı"
Kurt Cobain bu ödüllerin kimisini gördü, kimisini göremedi.
İntiharına neden olan en büyük etkilerden birisinin bu ödülleri
veren zihniyet ve bu zihniyetin kendi içerisinde yarattığı çatışma
olduğunu düşünüyorum.
Smells like teen spirit'in sözleri magazin/eğlence kültürüne ve
yüzeysel yaşama bir başkaldırıdır. İsyan içerir. Birebir değilde
mana olarak çevirmek istediğimizde şu karşılığı buluruz, "Işıklar
kesildiğinde/daha az tehlikelidir yaşam /işte geldik
burdayız/eğlendir bizi/ kendimi aptal hissediyorum, hastalıklı bir
insan gibi /işte burdayız/ eğlendir bizi.
Bu sözleri yazan bir insanın sistemle barışık olmasını
bekleyemezsiniz öyle değil mi? Fakat şarkının etkisi Kurt'un
planladığından çok daha fazla oldu. Buna yakışıklı yüzü, duruşu ve
şimdiye kadar çekilmiş en iyi video kliplerden birisi eklenince
şarkı sisteme ulaştı ve maalesef sistem tarafından benimsenip
sevildi.
Gittikleri her konserde bu şarkıyı çalmaları konusunda yoğun
dinleyici baskısıyla karşılaştılar. Grup bu şarkıyla tanınmıştı
elbet fakat konsere gelenlerin yaşattığı "bu şarkı olmazsa olmaz"
tavrı Kurt'u canından bezdirdi. Onun söylemek istediği birçok şey
vardı. "Smells like..." bunlardan sadece birisiydi. En önemlisi ve
teki ve vazgeçilmezi değildi. Bir çok konserde şarkıyı söylemediler.

Sisteme meydan okuyup yola çıkanların önündeki en büyük engel,
getirdikleri yeni fikirlerin benimsenmesi ve bu fikirlerin sisteme
katılmasıdır. Karşı çıktığınız düzenin bir parçası olmuşsunuzdur.
Eğer kişisel farkındalığınız üst seviyedeyse bu durum çok sinir
bozucu olacaktır.
Benzer konular sinemada da işlendi. Fight Club mükemmel bir
örneğidir, mevcut düzenin dışına çıkan ve bir tarikat yaratan Tyler,
zamanla kendisinin bizzat bir "sistem inşa ettiğini" farkına varır.
Özellikle dövüş klübü üyelerinin ölen arkadaşlarının ardından "his
name is Robert Paulson" histerisine girmeleri bu durumu güzel
açıklar. Yine çok iyi bir örnek olarak Frodo'nun, Galadriel'in,
Saruman'ın hatta Gandalf'ın sisteme katılmak ve katılmamak arasında
verilen savaşta ne kadar zorluk çektikleri, nefisleriyle verdikleri
mücadele yüzük meteforu etrafında fevkalade işlenmeştir.
Peki Cobain için yol nerede bitti? Matrix' ten yola çıkarsak, Cobain
kırmızı hapı aldı ve düzene katıldı. Çok fazla seçeneği yoktu.
Gönülsüz ve mecburi bir katılıştı belki de bu biraz. Kişisel
farkındalığı üst seviyede olan birisi olarak Cobain, muhtemelen
kendisini yeni dünyasına hiç ait hissedemedi.
Kesmeşeker solisti Cenk Taner'in Roll dergisinde de söylediği gibi,
"MTV unplugged performansında "Where did you sleep last night (My
girl)" ı söyleyip bu şarkıyı binlerce kişiye ulaştırdı ve bundan çok
para kazandı. Fakat şarkıyı 1930 larda besteleyen Louisiana'lı 1885
doğumlu gitarist Huddie Ledbetter, bundan beş kuruş kazanmamıştı.
Bunu biliyordu ve bu yüzden çekip vurdu kendisini."
Cobain, hiç girmek istemediği ve geri dönmesininde pek mümkün
olmadığı bir yolda olduğunu anladı. Yoldan çıkmaya karar verdi.