- 1.Birim Zar Modeli
- Özellikleri Hücre zarının yapısı hakkında ilk bilimsel modeldir. Birim Zar Modeli Danielli ve Dowson (1952) tarafından ortaya atılmıştır. Bu modele göre ortada iki sıra lipid molekülleri ile bunları dıştan ve içten saran protein moleküllerinden oluşur. Danielli-Dowson modeli, zardan bazı maddelerin geçişini ve hücre zarının işleyişini tam olarak açıklayamamıştır.
- 2. Akıcı Mozaik Zar Modeli
- Özellikleri Hücre zarı için en geçerli model, 1972 yılında Singer ve Nicholson tarafından ortaya atılan akıcı mozaik zar modelidir Bu modele göre, zarın yapısında hareketli, iki sıra lipit tabakası bulunur. Zarın yapısına katılan lipitler çoğunlukla fosfolipitleridir. Çift katlı lipit tabakası zarın esas çatısını oluşturur. Protein moleküllerinin bazılar fosfolipit tabakasının her iki tarafına yüzeysel olarak yerleşirken, bazıları lipid molekülleri arasına düzensiz bir şekilde gömülmüştür. Büyük proteinlerden bazıları zarda enine uzanarak dış ortam ve sitoplazma arasında por adı verilen yapılar oluşturur. Porlar hücre zarından madde taşınmasında önemlidir. Lipit tabakası devamlı hareket halinde ve akıcı durumdadır.
Akıcı-mozaik zar modeli
Her hücrenin hücre zan, yapısındaki moleküler dağılımın farklılığı nedeni ile kendine özgü özellikler taşır. Hücrenin özgüllüğü de zardaki glikoprotein, lipoprotein, glikolipitlerin miktarına ve dağılımına bağlıdır.
Örneğin; hipofiz bezinin hormonlarından olan TUH (Tiroit uyarıcı hormon) kanla tüm vücuda dağıtıldığı hâlde, ancak tiroid bezindeki hücrelerin zarları tarafından tanınıp alınır. Bu da tiroid bezindeki hücrelerin zarlarının özelliğinden kaynaklanır. Hücrelerin birbirini tanıması, hücre içine alınacak maddenin seçimi, bazı hormonlara cevap vermesi, zar yapısındaki glikoproteinler yardımı ile olur.
Hücre zarının önemli bir özelliği de seçici - geçirgen olmasıdır. Bu yüzden hücre zarı her maddeyi geçirmez. Moleküllerin özelliği ve hücre zarının seçiciliği, hücreye madde giriş çıkışını belirler.
Hücre zarından küçük moleküller büyük moleküllere göre; nötr maddeler iyonlara göre; yağda çözünen maddeler çözünmeyenlere göre; (-) iyonlar (+) iyonlara göre daha kolaylıkla geçerler. Son düzenleyen Blue Blood; 8 Eylül 2009 12:58
