MADDE VE ÖZELLİKLERİ
Kütlesi ve hacmi olan tüm varlıklara madde denir.
Kalem, silgi, taş, toprak, hava gibi tüm varlıklar madde tanımına girerler.
Kütle: Bir cismin sahip olduğu değişmez madde miktarıdır. Yani bir taş parçasını Dünyada da tartsak Ay'da da tartsak kütlesi değişmeyen sabit bir değerdir.
Hacim: Bir cismin kapladığı yerdir.
MADDENİN ÖZELLİKLERİ Maddenin iki tür özelliği vardır:
1. Ortak özellikler: Farklı maddelerin aynı olabilecek özellikleridir. Kütle, hacim, eylemsizlik, boşluklu yapı gibi.
2. Ayırt Edici Özellikler: Aynı şartlarda ölçüldüğünde farklı maddeler için farklı değerler alan özelliklerdir. Özkütle, erime, kaynama noktası gibi.
ORTAK ÖZELLİKLER AYIRT EDİCİ ÖZELLİKLER
Ortak olanlar;
1. Kütle
2. Hacim
3. Eylemsizlik
4. Boşluklu yapı
Ayırt edici olanlar;
1 . Özkütle
2. Erime noktası
3. Kaynama noktası
4. Çözünürlük
5. Esneklik
6. Genleşme v.b
ORTAK ÖZELLİKLER Ortak özellikler maddenin miktarına bağlı özelliklerdir.Madde miktarı arttığında yada azaldığında ortak özelliklerin diğerleri de artar ya da azalır.
AYIRT EDİCİ ÖZELLİKLER Ayırt edici özellikler madde miktarına bağlı olmayan özelliklerdir.
Ayırt edici özellikler farklı maddeler için aynı şartlarda ölçüldüğünde farklı değerlerdir.
Maddeye ait bu sınıflandırmayı ayrıntılı olarak inceleyelim: Saf Madde:
Aynı cins atom yada moleküllerden oluşmuş maddelere saf madde denir.Element ve bileşikler saf maddedir. Tüm saf maddelerin belirli bir erime, kaynama ve donma noktası vardır. Aynı zaman da da homojendirler.
Element:
Aynı cins atomlardan oluşmuş fiziksel ve kimyasal yöntemlerle farklı maddelere dönüştürülemeyen saf maddelere element denir.
Atom:
Elementlerin bütün özelliklerini taşıyan en küçük birimdir.
Sembol:
Elementlerin adlarını uzun uzun yazmak yerine Latince adının baş harfi büyük olmak şartı ile tek ya da en fazla iki harfle gösterilmesine sembol denir. İkinci harfi küçük olarak yazılır.
METALLER
1. Katı halde bulunurlar (civa hariç)
2. Tel ve levha haline gelebilirler paslanmamış halleri parlaktır.
3. Isı ve elektriği iyi iletirler
4. Bileşiklerinde daima pozitif (+) değerlik alırlar.
5. Metaller kendi aralarında bileşik oluşturamazlar Ancak birbiri içinde çözünerek alaşımları oluştururlar.
6. Ametallerle iyonik yapılı bileşikler oluştururlar
7. Oksijenle oluşturdukları bileşikleri suda çözününce baz özelliği taşırlar
8. Canlı organizmaların yapısında çok az bulunurlar
9. Metaller asitlere atıldıklarında yanıcı hidrojen gazı çıkararak çözünürler
Özelliğin Maddenin Üç Hali İçin Ayırt Edici Olup Olmadığı
Ayırt Edici Özellik
Katı
Sıvı
Gaz
Özkütle (Yoğunluk)
Çözünürlük
Genleşme
Erime Noktası
Kaynama Noktası
İletkenlik
Esneklik
AMETALLER
1. Katı-sıvı ve gaz halde bulunabilirler
2. Tel ve levha haline getirilemezler
3. Isı ve elektriği iletmezler (Karbon hariç)
4. Bileşiklerinde hem pozitif hem de negatif değerlik alabilirler ancak negatif (-) değerliği tercih eder.
5. Ametaller hem kendi aralarındı hem de metallerle bileşik oluşturan
6. Kendi aralarında kovalent yapılı; metallerle iyonik yapılı bileşikler oluştururlar.
7. Oksijenle oluşturdukları bileşikte suda çözününce asit özelliği gösterir.
8. Canlı organizmaların yapısında çokça bulunurlar. En çok bulunanları karbon (C) ve hidrojen (H) dir.
Metaller: Demir: Fe Bakır: Cu Çinko: Zn Kalsiyum: Ca Magnezyum: Mg Sodyum: Na
Ametaller: Hidrojen:H Azot: N Kükürt: S
Saf maddelerden olan bileşiklerin özelliklerini inceleyelim:
Bileşik:
Farklı cins elementlerin kendi özelliklerini kaybederek belirli oranlarda birleşmesi ile oluşan yeni özellikteki saf maddelere bileşik adı verilir.
Molekül:Bileşiklerin tüm özelliklerini taşıyan en küçük birimdir.
Moleküller ikiye ayrılır.
Element Molekülü:
Aynı cins elementlerin bir araya gelmesi ile oluşan moleküllerdir. 02 , N2 , F2 , gibi
Bileşik Molekülü:
Farklı tür element atomlarının bir araya gelmesi ile oluşan moleküllerdir. H20 , C02 , CO, N205 gibi
Bileşik molekülleri elektroliz gibi kimyasal yöntemlerle kendilerini oluşturan elementlere ayrıştırabilirler.
Su (H2 O) hepimizin çok iyi bildiği bir bileşik çeşididir. Suyun özellikleri yardımı ile bileşiklerin genel özelliklerinin neler olduğunu aşağıdaki tablo yardımı ile kavramaya çalışalım:
ÖRNEK BİLEŞİĞİN ÖZELLİKLERİ(Su)
BİLEŞİKLERİN GENEL ÖZELLİKLERİ
1. Hidrojen ve oksijen gibi iki elementten (saf maddeden) oluşmuştur.
1 . Saf ve homojendirler.
2. Su, daima 2 hidrojen, 1 oksijen atomundan oluşur.
2. Bileşiği oluşturan elementlerin atom ve kütlece birleşme oranlan sabittir.
3. Hidrojen yanıcı oksijen yakıcı olduğu halde su bu iki özelliği taşımaz, aksine söndürücü olarak kullanılır.
3. Kendini oluşturan elementlerin özelliklerini taşımazlar.
4. Suyun en küçük birimi 2H ve 1 oksijenden oluşan su (H2 O) molekülüdür.
4. En küçük yapı taşları moleküllerdir ve molekül formülü ile gösterilirler.
5. Su normal şartlarda daima 0°C de donar, 100°C de kaynar.
5. Belirli erime ve kaynama noktaları vardır. Kristal olmayanlar hariç
6. Su kaynatıldığında elementlerine ayrışmaz ancak elektrolizle elementlerine ayrışır.
6. Fiziksel yollarla bileşenlerine ayrışmazlar, ancak kimyasal yollarla bileşenlerine ayrışırlar.
KARIŞIMLARIN ÖZELLİKLERİ
ÖRNEK KARIŞIMIN ÖZELLİKLERİ(Şekerli Su)
KARIŞIMLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ
1. Şekerli su, karışımlardan hem suyun hem de şekerin özelliklerini taşır.
1. Karışımı oluşturan saf maddelerin özelliklerini taşırlar.
2. Şekerli su hazırlanırken istenen oranlarda şeker ve su birbirine karıştırılabilir
2. Karışımı oluşturan maddeler istenen oranlarda karıştırılabilirler.
3. Şekerli su, saf su gibi 0°C de donup, 100°C de kaynamaz
3. Karışımların saf maddeler gibi belli erime ve kaynama noktaları yoktur.
4. Şekeri suyun suyunu buharlaştırılırsak geriye saf olarak şeker kalır.
4. Fiziksel yöntemlerle karışanlarına ayrıştırıla bilirler.
5. Şekerli su içerisinde hem şeker molekülleri hem de su molekülleri karışım halindedir.
5. Farklı cinsten atom ya da moleküller içerirler.
6. Şekerli su karışımı homojen, tebeşir su karışımı ise heterojendir.
6. Karışımlar homojen ve heterojen olabilirler.
