Likya orkidesi (Ophrys Iycia)
Akdeniz Bölgesi’nin Amanos Dağları, Mersin ve Gülnar bölgelerinde yetişen orkidelerin nesli tehlike altında. Dünya genelinde sadece bu çevrede yetişen bitki, salep yapımında kullanmak için doğadan toplanıyor. Bugün sadece 200 tane kalan orkideler, Doğa Derneği’nin başlattığı proje sayesinde koruma altına alınmış durumda.
Dağ horozu
Kafkasya’daki yüksek dağlarda ve Türkiye’de Doğu Karadeniz Dağları’nda yaşayan bir kuş türü olan dağ horozları da tehlike altında. Kış ayını karın altına kazdıkları çukurlarda geçiren horozlar, bahar ayından itibaren gün yüzüne çıkıyor. Doğa Derneği tür envanter sorumlusu Süreyya İsfendiyaroğlu, şimdiye kadar yaptıkları çalışmalar sonucunda 260’a yakın dağ horozu tespit ettiklerini söylüyor. Çok ürkek ve yabani olduğu için bölgede yaşayan birçok kişinin bu türü göremediğini söyleyen İsfendiyaroğlu, horozların neslinin devam etmesinde bölge halkına büyük işler düştüğünü ifade ediyor.
Akdeniz foku (Monachus monachus)
Akdeniz foku dünya üzerinde sadece Doğu Akdeniz ve Batı Afrika’nın bir kısmında yaşıyor. Sessiz ve tenha kayalık sahilleri yaşama alanı olarak seçen bu türün diğer bir adı ise ‘İzmir foku’. Bugün 100’den az sayıda kaldığı tahmin edilen foklar, bütün dünyada nesli tükenmekte olan hayvan türleri arasında ilk sırada.
Telli turna (Anthropoides virgo)
‘Telli turnam selam getir sevgilimin diyarından…’ diye başlayan türkünün baş kahramanı olan turnalar, bugünlerde nesillerini devam ettirme mücadelesi veriyor. Telli turnaların Türkiye’de üreyen son 11 bireyi Muş’un Bulanık Ovası’nda yaşıyor. Kış aylarını Afrika’da geçiren telli turnalar, uzun bir göçün ardından mart ve nisan aylarında Türkiye’deki üreme alanlarına geliyor. Telli turnaların en yakın akrabaları Hazar Denizi’nin kuzeydoğusunda yaşıyor. Bu nedenle telli turnaların Bulanık Ovası’ndan çekilmesi durumunda ülkemizde bu türü sonsuza kadar kaybetmekle karşı karşıyayız. Son 11 turnanın neslini devam ettirebilmesi için Doğa Derneği ve Irmak Okulları birlikte çalışıyor. Proje kapsamında Bulanık Ovası’nda detaylı kuş araştırması yapılıyor. İlkbahar itibarıyla turnaların üremeye devam ettiği ada koruma altına alınacak.
Ceylan (Gazella gazella)
Şanlıurfa ve çevresinde yaşayan ceylanlar için yapılan çalışmalar meyvesini veriyor. Ürkekliği, narinliği ve güzelliğiyle kendine has bir yapısı olan ceylanlardan yaklaşık 200 tane bulunuyor. Doğa Derneği ile Çevre ve Orman Bakanlığı’nın özverili çalışmaları sonucunda sayıları bir hayli artan ceylanlar için yöre halkına yönelik bilgilendirme çalışmaları devam ediyor.
***
Karaman’ın koyunu ‘gen bankasına’ emanet; ya diğerleri!
Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ile TÜBİTAK’ın birlikte yürüttükleri proje sayesinde nesli tükenmekte olan hayvanlar gen bankasında yaşayacak! Türkiye’de bir ilk olma özelliği taşıyan banka, hayvanların hücre, sperm ve embriyolarının saklanmasına imkan verecek. Bu sayede aralarında Gökçeada koyunu, Karakaya koyunu, Ankara keçisi, Akkaraman koyunu, Hınıs ve Malakan gibi yerli at örneklerinin de bulunduğu 300 bireyin soyu tescillenmiş olacak.
Yılda 27 bin bitki ve hayvan türü kayboluyor
ABD’de bilimsel araştırmalarda bulunan Doç. Dr. Sezen Arat, her yıl dönüşümsüz olarak 27 bin bitki ve hayvan türünün kaybolduğunu söylüyor. Arat, hayvan ve bitkilerin soyunun tükenmesini çevre kirliliği, çarpık yapılaşma ve insan faktörüne bağlıyor.
Zaman Gazetesi
__________________

İşte size nesli tükenmekte olan bitkilerle ilgili ilginç bilgiler: Bir ağaç türü var ki dünyada çok az bulunuyor; bu türde bilinen sadece iki tane ağaç var. Dahası etle beslenen ve ceset gibi kokan bitkiler de var. Bu bitkilerin ortak özelliği ise ya nadir sayıları ya da benzersizlikleridir.

Nesli tükenen ağaçlar:

Baobab ağacı: Afrika ve Hindistan’da yetiştirilen bu ağaç gittikçe daha çok tükenme tehlikesiyle karşı karşıya kalıyor.

Maymun çıkmazı ağacı: Şili de yetişen bu ağaç bir fosil kadar yaşlıdır. Ancak yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olan ağaçlardan birisidir.

Canavar ağacı: Resimde de göreceğiniz ağaç 2000 yaşındadır ve Afrika’da yetişir.

Bois Dentelle ağacı: Bu güzel ve şirin ağaç çok az sayıda vardır. Dünyada bu ağaçtan sadece iki tane kalmıştır.

Bunlar da tükenecek bitkilerden bazıları:

Venüs sinekkapanı: Bu bitki et yemesiyle ünlüdür. Karıncalar ve sinekler bu bitkinin kapanına sıkışırlar. Ama bu ilginç bitkinin de nesli tükenmek üzere.

Rafflesia çiçeği: Bu çiçek dünyanın en büyük çiçeklerinden birisidir. Kokusu hoş olmadığı için bu çiçeğe “et çiçeği” denir.

Titan arum: Bu çiçek dünyanın en büyük çiçeği değildir ancak rafflesia gibi kötü kokar bu nedenle bu bitkiye “ceset çiçeği” denir.

Yarasa çiçeği: Yarasa çiçeği çok ender rastlan güzel bir bitki türüdür.

Yeşim bitkisi (Green jade): Bu da pek nadir rastlanan bir çiçek türüdür. Çiçeğin yaprakları mavi-yeşil renktedir ve ortası koyu mordur.