Madensel Tuzlar

MsXLabs.org & MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi

Bitkisel ve hayvansal hücrelerin yapısında bulunan kalsiyum, fosfor, kükürt, manganez, demir, potasyum, sodyum vb elementlerin oluşturdukları çeşitli bileşiklerdir. Kısaca; gıda maddelerinin içinde bulunan yararlı madenlere ve minerallere madensel tuz denir. Hücrenin yapımı, besinlerin emilmesi, işe yaramayan maddelerin ayrılması gibi işlevleri vardır. Bedenimizi hücrelerimizi ve organlarımızı bunlar besler ve yaşamımızı sürdürmemizi sağlarlar. Varlıkları ömrümüzü uzattığı gibi yoklukları veya eksiklikleri ise pek çok hastalıklara yol açar. Bunlara sıra ile göz atalım.

Fosfor
75 kilo ağırlığındaki bir insanda ortalama 500 gr fosfor bulunur. Bedene ve zihne güç verir, gelişme için çok gerekli olan kalsiyum özümlemesini sağlar. En çok yumurta, peynir, süt, su ürünleri, et, balık, tahıllar, bakla, mercimek, nohut, fasulye ve patateste bulunur.

Kalsiyum
Kemikleşmeyi ve vücudun gelişimini sağlar. En çok yoğurt, peynir, havuç, domates ve sütte bulunur.

Demir
Vücutta kan yapar. Balık, yumurta, et, tahıllar, pirinç, nohut, mercimek, patates, taze sebzelerde, havuç ve domateste bulunur.

Magnezyum
Gerilimi azaltır, yok eder. Cildi güzelleştirir, organizmamız kış aylarında bu madensel tuza daha fazla ihtiyaç duyar. En çok ceviz, midye, badem, fıstık, kuru fasulye, nohut, fındık, çikolata, mercimekte bulunur. Ancak magnezyumlu besinler et, süt, yoğurt, peynir gibi hayvansal proteinlerle birlikte alınmamalıdır. Çünkü iki ayrı protein türü gibi birbirinin yararlı etkilerini engellerler.

Potasyum
Dokularımıza canlılık verir, besler. Taze sebze ve meyvelerde bulunur.

Sodyum
Dokularımızı besler canlı kalmasını sağlar. Sofra tuzunda; ayrıca kereviz, pırasa ve havuçta bulunur.

Kükürt
Vitaminlerin özümlenmesini sağlar, hücrelere ve cilde parlaklık ve canlılık verir. Et, süt, sarmısak, maydanoz, mercimek, kuru fasulye, nohut, badem ve fındık gibi besinlerde bulunur.

Mineraller

Mineralojinin oluşan maddeleri ihtiva ettiği için bu bakımdan sınırlandırılmıştır. Teknolojinin ilerlemesiyle a sentetik olarak elde edilen kimyasal bileşikler mineral sayılmazlar. Bu yapay bileşikler halindeki katı maddelere doğada tabii halde rastlanmaz. Dolayısıyla da doğal şartlarda oluşturulamazlar. Bu tür katı maddelere "yapay mineraller" adı verilebilir. Bu tür yapay mineraller de, tabii minerallerde olduğu gibi benzer kristal iç yapılarına sahiptir.

Minerallerin doğada veya deneysel olarak yapılan incelemelerde de gözlendiği gibi, oluşum şartları bunların belirli fizikokimyasal şartlarda (belirli sıcaklık ve basınç altında ve ortamın kimyasal durumu gibi) oluşurlar. Buradan mineralojinin bir amacının da minerallerin oluşturduğu yerkabuğunun kimyasal ve fiziksel yapısının öğrenilmesi, yerkabuğunun tarihinin bilinmesi ve yeraltı kaynaklarından yararlanılması olduğunu anlıyoruz.

Mineraller belirli bir kimyasal bileşime sahiptirler. O halde her mineral bir kimyasal formül ile ifade edilir. Minerallerin kimyasal formülleri genellikle sabittir. Ancak belirli sınırlar içinde belirli kaidelerle değişebilir. Çok ender olarak saf elementler (altın, gümüş, bakır vs) şeklinde oluşan mineraller, yerkabuğunda meydana gelen doğal fizikokimyasal olayların ürünleridir.

Minerallerin bir diğer özelliği de inorganik oluşudur. Yerkabuğunda bulunan petrol, kömür, fosil ve reçine gibi maddeler mineralojinin kapsamına girmez. Ancak nadir de olsa organik mineraller de vardır. Mesela "kehribar" gibi.

Minerallerin katı olmaları düzenli bir atomsal iç yapıya sahip olduklarını gösterir. Mineral kristallerinin dış yapıları incelendiğinde düzgün geometrik dış şekilli oldukları görülür. Yine aynı şekilde iç yapılarının da düzgün olduğu görülür. Minerallerin "cıva" gibi sıvı olan tipleri de vardır.

Mineraller homojen bir yapıya sahiptirler. Alınan bir mineral örneğinin her tarafı aynı mineralden ibaret olmalıdır. Ancak her mineralde az veya çok yabancı mineral varlığı bulunmaktadır. Yabancı madde oranının çokluğu, mineralin özelliklerini değiştirir. Esasta; gözle görülebilen boyutta homojen olması basit tanımlama için yeterlidir.