BİLİMSEL YÖNTEM
Duyu organlarımızla algılayabildiğimiz her şeye "varlık" denir. Canlı ve cansız varlıkların oluşturduğu bütüne "doğa = tabiat" denir. Doğa olaylarını inceleyen bilim dalına "Fen Bilgisi" denir. Fen bilgisinin "Fizik - Kimya - Biyoloji" olmak üzere 3 temel alanı vardır. - Fizik: Madde ile madde, madde ile enerji arasındaki ilişkileri inceler
- Kimya: Maddenin yapısını ve maddenin yapısındaki köklü değişmeleri inceler.
- Biyoloji: Canlılar dünyasını inceler.
Doğada meydana gelen olaylara "Doğa Olayları" denir.
Doğa olayları hakkında sorulan her soruya "Bilimsel Problem" denir. Bilimsel problemin çözüm yoluna da "Bilimsel Yöntem" denir.
Bilimsel yöntemin başlıca özelliği sorular sormak ve yanıtlar aramaktır. Başka bir deyişle "Neden - Sonuç" ilişkisini açıklamaktır.
Bilimsel problemin çözülmesi için yapılan çalışmalara "Bilimsel çalışma" denir. Bilimsel çalışma bazı temel basamaklardan oluşur. Bu basamaklara "Bilimsel Yöntem" denir.
Bu yönteme uymayan çalışmalar, bilimsel olarak kabul edilmezler. Bu aşamalar;
1. Problem tespiti
2. Veri toplama
3. Hipotez kurma
4. Tahminler yapma
5. Kontrollü deneylerle sınama
aşamalarıdır.1- Hipotez hiçbir kuşkuya yer vermeyecek şekilde doğrulanırsa: Evrensel gerçek haline gelir buna "Kanun = Yasa" denir.
2- Hipotez kısmen doğrulanır, tamamen reddedilmezse ve yeni bulgularla desteklenirse: "Teori = Kuram" haline gelir.
3- Hipotez deneylerle doğrulanamazsa: Hipotez değiştirilir.
I. Problem tespiti Problem doğru, açık anlaşılır olarak sorulur. Karmaşıksa basite indirgenir. Uzunsa, anlamlı bölümlere ayrılır. Her bölüm ayrı bir problemmiş gibi çözülerek sonuçları birleştirilir.
II. Veri toplama Deneyler, gözlemler, inceleme ve araştırmalar yapılarak, problemle ilgili tüm gerçekler(veri) toplanır.
III. Hipotez (varsayım) kurma Hipotez problemin geçici çözüm yoludur. Başka bir deyişle ön kestirmeye dayanan cevabıdır. Hipotez cümlesinin genel kalıbı;
"Belki de ........................ dır."
şeklindedir.
Bir hipotez şu özelliklere sahip olmalıdır:
a) Probleme yanıt vermelidir.
b) Eldeki tüm verileri kapsamalıdır.
c) Değiştirilebilir olmalıdır.
d) Üzerinde tahminler yapılarak, deneylerle sınanabilmelidir.
IV. Tahmin (vargı) Hipoteze dayalı yapılan mantıksal çıkarımlardır. Tahminler mantıksal cümleler sonucunda ileri sürülen fikirlerdir. Tahmin cümlesinin genel kalıbı;
"Eğer ............... ise ...................... dır."
şeklindedir.
V. Kontrollü Deneyler Hipoteze dayalı yapılan tahminlerin dolayısı ile hipotezin geçerliliğinin, doğruluğunun araştırılması işlemidir. Bu araştırma, deney sonuçları tahminlerle karşılaştırılarak yapılır. Bu karşılaştırmadan üç ayrı sonuca ulaşılabilir.
1 - Deney sonuçları hipotez ve tahminleri destekliyorsa hipotez evrensel gerçek halini alır ve kanunlaşır.
2 - Deney sonuçları hipotez ve tahminleri kısmen destekliyor, tamamen reddetmiyorsa, hipotez yeni bulgularla desteklendikçe kökleşir ve teori halini alır.
3 - Deney sonuçları hipotez ve tahminleri desteklemiyorsa hipotez değiştirilir.
Veri (gerçek): Aynı koşulda aynı sonucu veren gözlemlerdir.
Gözlem: Olaylar hakkında duyu organlarımızla edindiğimiz izlenimlerdir. Gözlemler iki çeşittir;
a) Nicel Gözlem : Ölçmeye dayanan gözlemlerdir.İfadelerde ölçü değeri ve birimi kullanılır.
b) Nitel Gözlem : Ölçmeye dayanmayan sadece duyu organlarımızla yapılan gözlemlerdir.
Büyük - küçük, çok - az, hızlı - yavaş vb. ifadeler kullanılır. Bilimsel değildir.
Deney: Koşulları laboratuvarda hazırlanarak yapılan kontrollü gözlemlerdir.
a) Ampirik (deneme - yanılma) deneyler : Problemle ilgili elde yeterli veri yoksa başvurulur. Sonuç deneme - yanılma yoluyla tesadüfen bulunur
b) Kontrollü deneyler : Deney başında, deney sonucuna etki edebilecek koşulların hepsi sabit tutularak, her denemede bir tanesi değiştirilir. Değiştirilene deney, sabit tutulanlara kontrol grubu denir. Deney sonucunda elde edilen sonuç kontrol grubu ile karşılaştırılır. Değişiklik, deney grubunda değiştirilen koşulla açıklanır.
Aşağıda verilen iki örnek bilimsel yöntemin aşamalarını özet olarak açıklamaktadır: - Örnek 1. Bir otomobil sürücüsü motorun sıcaklığının artmış olduğunu fark etmiş olsun. Bu bir gözlemdir. Rastlantı sonucu ortaya çıkmıştır. Bu gözlem sonucu sürücü "vantilatör kayışının kopmuş olabileceği" düşüncesini ileri sürerse bu da sürücünün hipotezi olur. Bu hipotezi gerçeklemek için yapılacak iş vantilatör kayışının kopup kopmadığını araştırmaktır. Bunun için sürücü arabanın motor kapağını kaldırarak vantilatör kayışının kopuk olup olmadığına bakar. Bu aşama gerçekleme aşamasıdır. Vantilatör kayışı .kopuk ise hipotez gerçeklenmiş olur ve "Vantilatör kayışının kopması motorun ısı derecesini yükseltir" diye genelleme yapar. Vantilatör kayışı kopuk değil ise hipotez gerçeklenmemiş olacağından sürücü bu durumda "Vantilatör kayışının kopması ısı derecesini yükselten tek neden değildir" kararına vararak yeni hipotezler kurmalı ve onları gerçeklemek için yeni araştırmalar yapmalıdır.
- Örnek 2. Bir hekimin kendisine başvuran bir hastada boğaz ağrısı, yerel ödem, yutkunma güçlüğü, ateş vb. semptomlar gözlediğini varsayalım. Bu bir gözlemdir. Hekim bu semptomlara beta hemolitik streptokokun neden olduğunu ileri sürerse bu da hipotez olur. Bu hipotezi gerçeklemek için yapılacak iş hastanın boğazından kültür örneği alıp laboratuarda inceletmektir. Bu gerçekleme aşamasıdır. Laboratuarda boğaz kültüründe beta hemolitik streptokok üremiş ise hekim; "Boğaz ağrısı, yerel ödem, yutkunma güçlüğü, ateş vb. semptomlann nedeni beta hemolitik streptokoktur" biçiminde genelleme yapar. Beta hemolitik streptokok ürememiş ise bu kez; "Bu semptomlann tek nedeni beta hemolitik streptokok değildir" kararma vararak bu semptomları ortaya çıkaracak başka nedenler üzerinde araştırma yapmalıdır.
Son düzenleyen Safi; 12 Ekim 2016 23:43
Tanrı varsa eğer, ruhumu kutsasın... Ruhum varsa eğer!
