Kırşehir

KIRŞEHİR’İN COĞRAFİ DURUMU

Konumu: İç Anadolu Bölgesi'nin Orta Kızılırmak bölümünde yer alır.Yüzölçümü 6665 km2.dir Kabaca bir paralel kenarı andıran ilin toprakları ülke topraklarının binde 8'i iç Anadolu Bölgesi topraklarının yüzde 2.9'u kadar olup yüz ölçüm büyüklüğü bakımından 53. sıradadır. İlin matematiksel konumu 38°50'-39°50' Kuzey enlemleri 33°30'*-34°50' Doğu boylamları arasındadır. İlin güney uç noktası Merkez Ulupınar kasabası kuzey uç noktası Çiçekdağı'nın Konurkale köyüdür. Batı uç noktası Kaman Büğüz köyü Doğu uç noktası ise Mucur Kılıçlı köyüdür. Denizden yüksekliği 985 m. dir. ilin kuş uçumu denize uzaklıkları; güneyde Akdeniz'de Anamur Burnu'na 362 Km; kuzeyde Karadeniz'de Sinop'a 334 Km. dir.

DOĞAL ÖZELLİKLERİ

Jeolojik Yapı: Kırşehir Masifi olarak adlandırılan yapı "Orta Anadolu Masifi'nin bir parçasıdır. Türkiye'nin 9 masifinden en büyüğü olan Kırşehir Masif’i Tuz Gölü'nün altın*da da devam etmektedir. Masif kütle tektonik hareketler sonucu bir veya bir kaç kez kıv*rılmış daha sonra kıvrılma özelliğini kaybederek sertleşmiş çoğunluğu başkalaşım ge*çirmiştemel kütledir. Kırşehir Masif'i I. II. III. ve IV. zamanlarda oluşmuş yaklaşık 2000-2500 m. kalınlıkta bir yapıdır. Bu yapıda" yukarıdan aşağıya doğru: Kireçli şistler fillatalar yeşil şistler mermer kuşakları; küçük taneli billurlu kuvarsitler mikaşistler ve mermer katmanlarına rastlanır.

İlin doğal yapısı iç Anadolu Bölgesi ile birlikte; III. Jeolojik zaman olan Neozoik Üst Eosen'de karalaşma sonucu oluşmuştur. Asıl görünümünü Alp kıvrımları sırasında kazanmıştır.

İlin oturduğu ana platoda dört ayrı dönemde ortaya çıkmış oluşumlar vardır. Kuzeybatı-Güneydoğu yönünde uzanan fay hattı ile Seyfe Gölü çöküntü alanı IV. zaman alüvyonlarıyla fay hattının doğusu başkalaşım geçirmiş dizelerden billurlu şistlerle kaplıdır. İl alanının batısı mermerleşmiş kireçtaşı ve dolomitlerle bunun dışında kalan yerler ise; III. zaman Neojen göl tortuları ile kaplıdır. Başkalaşıma uğramış billurlu kütlelerin diziliş yönleri; Kırşehir-Kaman dolayında Kuzeybatı-Güneydoğu doğrultulu Kırşehir yakınlarındaki Kervansaray dağlarında ise Güney doğrultuludur. Bu başkalaşıma uğramış billurlu kütlelerin yaşı tam olarak belirlenememiştir. Ancak Kaman'ın batısında yer alan Karalan dağlarının başkalaşım kütlelerinin Tebeşir dönemi öncesine ait olduğu kesin olarak belirlenmiştir. Başkalaşım katmanlarının altındaki oluşumların Paleozoik döneme ait olduğu sanılmaktadır.

Kırşehir orta Anadolu'nun fay hattı üzerinde yer alır. Başkalaşım serilerinin kıvrılmaları sırasındaki kırılma ile Kuzeybatı-Güneydoğu yönünde uzanan bir fay hattı oluş*muştur. ikinci bir fay hattı ise; ilin Ankara ile sınırını oluşturacak şekilde kuzeye doğru uzanır. İlk kıvrılmalar sırasında oluşan fay hattı 15 km. uzunluğundadır. Kırşehir'deki Terme Kaplıca suyu bu fay hattının derinliklerinden gelen sıcak sudur.

Kırşehir üçüncü derece deprem bölgesi olan Orta Anadolu deprem alanı içinde yer alır ve deprem üst merkezinin etki alanı içindedir. Fay hatları ve çevreleri deprem*erin çok olduğu kırıklar dizisi içinde kalırken diğer bölümler 2. ve 3. derece deprem ku*şağında yer almaktadır.

Kırşehir Depremi: 19 Nisan 1938'de Kırşehir ve çevresinde Richter ölçeğine göre 67 şiddetinde yer sarsıntısı olmuştur. Deprem il merkezinde hafif olarak hissedilmiş buna karşılık deprem dış merkezinde yer alan Akpınar ve çevre köyler ile Yozgat'ta 2297 binanın yıkılmasına 2897 binanın ağır ve hafif hasar görmesine toplam 149 kişinin ölümüne neden olmuştur. Akpınar ve çevresi 2. derece deprem özelliği göstermesine rağmen sadece burada ölenlerin sayısı 87'yi bulmuştur. Akpınar bugün bulunduğu yere taşınmak zorunda kalmıştır. Deprem dış merkezinin alanı 177 km2 boyutları ise Kuzey-Güney doğrultusunda 30 km. Doğu-Batı doğrultusunda 24 km. olarak hesaplanmıştır. Deprem sonucunda Akpınar'ın kuzeybatısında Taşkovan yakınlarına kadar uzanan 15 km. uzunluğunda bir kırık (fay) oluşmuştur. Kırık bloklarının birbirlerine göre ha*reketleri düşey doğrultuda 60 cm. yatay doğrultuda ise 65 cm. dir.

YÜZEY ŞEKİLLERİ

İl toprakları güney ve güneybatıda Kızılırmak batı ve kuzeybatıda Kılıçözü deresi kuzey ve kuzeydoğuda Delice ırmağı doğuda Seyfe Gölü çöküntü alanı ile çevrilidir.

Kırşehir ortalama yüksekliği 1000 m.ye ulaşan geniş bir yayla görünümündedir. Kırşehir Masif'i olarak ta adlandırılan bu plato; bir kaç dağ kültesi ile engebelenmiş Kızılırmak Delice ırmak ve kolları tarafından yarılmış dalgalı bir düzlüktür. Bu plato üzerinde Seyfe Gölü kapalı havzası yer alır. Yüksekliği 1500 m.yi aşan dağların sayısı oldukça azdır. İl topraklarının; % 64.5'i plato % 172'si dağlık alan % 183 ova ile kaplıdır.

DAĞLAR

İlde çok az bir alanı (% 17.2) kaplayan dağlar "Kırşehir Masif"i olarak adlandırılan ana plato üzerinde kuzeyden başlayıp güneybatıya ve güneydoğuya doğru açılarak il topraklarını engebelendirir. Bu engebelerin ortalama yükseltisi 1500-2000 m. arasında değişir. İl topraklarının kuzey kesiminde Çiçek dağı Orta kesiminde Baran dağı ve Kervansaray dağı önemli yükseltilerdir.

Kervansaray Dağları: Seyfe Gölü kapalı havzası ile Kırşehir yerleşme alanı arasında bulunan bu dağlar kuzeybatıdan güneydoğuya doğru Mucur ilçesine kadar uzanır. Mucur kuzeyinde platolar üzerinde belirginliği azalan ilçenin kuzeydoğusunda yeniden yükselen bu dağlar Nevşehir kuzeyindeki Kızıldağ ile birleşir. Kervansaray dağlarının en yüksek noktası 1679 m. olup ilin kuzeydoğusunda yer alır. Dağın diğer önemli dorukları ise; Armutlu Köpekli Kırlangıç ve Kızıldağ'dır. Akarsuların açtığı derin vadilerle parçalanan dağ yüzeyi şiddetli aşınma sonucu yer yer düzleşmiştir. Ormanlık alanın bulunmadığı bu dağlarda hakim bitki örtüsü bozkırdır.

Çiçek Dağı: Adını verdiği ilçenin batısındaki platonun ortasında yükselen Çiçek dağı Kırşehir'in en yüksek noktasıdır ve 1691 m. yüksekliğindedir. Dağ Delice ırmak’a doğru akan derelerin açtığı vadilerle parçalanmıştır. Bitki örtüsü; seyrek meşeliklerden oluşan orman kalıntılarıdır. Dağın ikinci yüksek noktasını 1585 m. ile Yağmurlu Dede tepesi oluşturur.

Baran Dağı: Kırşehir ile Kaman arasında yer alıp batıdan güneye doğru uzanır.En yüksek noktası 1677 m. dir.

Aliöllez Dağı: Kaman ilçesindedir. Güney - güneydoğu yönünde uzanan dağın yüksekliği 1528 m. dir. Hirfanlı barajı yönünde derin olarak parçalanmış olup bitki örtüsü zayıftır.

Diğer Dağlar

Merkez: Karga sekmez dağları Cemele dağları Naldöken dağları Hüyüklü dağları Emir burnu dağları ve Obruk tepesi.

Kaman: Toprakkaya dağları Buzluk dağları.

Mucur: Armutlu dağları Büyük Uyuklu dağları Kırlangıç dağları Kızıl dağ Köpekli dağları.

OVALAR

Kırşehir il topraklarının % 18.3'ünü ovalar teşkil eder.

Başlıcaları :

Malya Ovası: Diğer adı "Seyfe Ovası" olarak bilinen ova ilin kuzeydoğusunda yer alır. Çiçekdağı ilçesinin Salep boğazı ve Taburoğlu köyü yörelerinde başlayan ova Mucur ilçesinin kuzeyini de içine alarak Kayseri il sınırına kadar uzanır. Alanı 400 km2 yüksekliği 1110 m. olan ova yüksek bir düzlük görünümündedir. Çevre dağ ve platolardan gelen akarsular tarafından taşınan maddelerin çöküntü tabanını doldurmaları sonucu oluşan bu yüksek düzlüğün büyük bölümü uzun süre bataklık olarak kalmıştır. Son yıllarda sürdürülen kurutma çalışmaları doğu kesim dışında tamamlanmıştır. Göl suları tuzlu olduğundan göl çevresinde genişçe bir alan çoraktır. Bunun dışında kalan ovalık alan alüvyonlarla kaplıdır. Sulama yetersizliği nedeniyle ovada kuru tarım yapılmaktadır. Yörede sulu tarım olanakları sağlanabilirse ilin en önemli tarım alanı haline gelebilecektir. Ova üzerinde Malya Devlet Üretme Çiftliği kurulu bulunmaktadır.

Çoğun (Çuğun) Ovası: İlin Kuzey'inde yer alan ova 2500 hektar alana sahiptir. Çoğun barajının yapılmasından sonra sulu tarıma açılmış meyve sanayi bitkileri üreti*mi artmıştır.

Güzler Ovası: Kırşehir'in Güney'inde yer alan ova 2400 hektar alana sahiptir. Sulama göleti yapıldıktan sonra sanayi bitki üretimi artmıştır. Özellikle Şekerpancarı üretiminin artması ile ilde Şeker Fabrikası kurulması kararlaştırılmış ve temeli atılarak inşaatına başlanmıştır.

Diğer Küçük Ovalar

Hamamözü Değirmenözü Acıöz Maniöz ovaları.

Ovaların dışındaki diğer düzlükler: Kenar Tatarilyas Kuytuluk Körkuyu Gardaklıbel Yalnız mezar Göbek Laleli Güllü dağ Ekizağıl ve Aksakal yaylalarıdır.

VADİLER

Kızılırmak Vadisi: Sivas'ın Kızıl dağ yakınlarında doğan Kızılırmak İç Anadolu Bölgesi'nde bir yay çizdikten sonra kuzeye doğru uzanarak Karadeniz'e dökülür ve Türkiye'nin en uzun ve önemli vadisini oluşturur. Kırşehir bu vadinin içinde yer alır. Vadinin başlangıç noktası Aydoğmuş ve Yörücek'in doğusu olup Ecikağıl yakınlarında Ankara sınırına ulaşarak son bulur. İlde bulunan Hirfanlı ve Kesik köprü barajları bu vadi üzerinde yer alır.

Kırşehir Kılıçözü Vadisi: Baran dağının kuzey kesiminden başlayan vadi Aydınlar'a kadar uzanır bir yay çizerek Çoğun'a ulaşır Güney'e yönelerek il merkezinden geçer ve Güzler Köyü Taka mevkiinde Kızılırmak vadisine açılır. Çoğun'a kadar dik ve dar olarak uzanan vadinin daha sonra iki tarafından önemli tarım alanları başlar. Çoğun ve Güzler göletleri bu tarım alanlarının sulanmasında yeterli olmaktadır.

Kaman Kılıçözü Vadisi: Baran dağının batısında başlayan vadi Kaman ilçesinin kuzeyine doğru uzanır. Kara ova’nın Batı'sında dar ve dik bir koridor biçiminde kuzeye doğru açılarak Ocakbaşı'ndan Ankara il alanına ulaşır. Kuzeydoğuya doğru geniş bir yay çizerek Ankara-Yozgat sınırında Delice ırmak vadisine açılır.

Delice ırmak Vadisi: Büyük bölümü Yozgat il sınırları içerisinde kalan vadinin Kırşehir sınırına yaklaştığında Yerköy yöresinde vadi tabanı genişlemeye başlar. KırşehirYozgat il sınırını oluşturarak devam eden vadi Çorum il alanında Kızılırmak vadisine açılır. Vadinin Kırşehir sınırları içinde kalan bölümlerinde sulamalı tarım yapılır.

AKARSULAR

Kızılırmak: Bütün çığırı Türkiye topraklarında olan Kızılırmak Sivas Kızıl dağ’da doğar Bafra ovasında Karadeniz'e dökülür. Türkiye'nin uzunluk bakımından en büyük (1355 km.) akarsuyu olup havza alanı bakımından Fırat'tan sonra ikinci sırada yer alır. Kızılırmak antik çağda tuzlu akarsu anlamına gelen "Halys" adıyla anılırdı. Türkçe adını içerisinde tuz ve jips bulunan çoğunlukla kızıl renkli kumlu-killi topraktan almaktadır. Genellikle jipsli araziden akarak gelen Kızılırmak'ın suları tuzlu ve acıdır. Fakat bu durum tarımda sulamayı olumsuz etkilememektedir.

Kızılırmak;[/U] Nevşehir'in Gülşehir ilçesi önlerinden geçtikten sonra güneydoğu-kuzeybatı doğrultusunda Kırşehir platosuna girer ve Kırşehir'in 17 km. güneyinden geçer. Bu arada kuzeyden gelen ve Kılıçözü deresi olarak bilinen Kırşehir çayı kolunu alır. Daha sonra dar boğazlar içinde akmaya başlar. Bu boğazlardan ikisinde kurulan Hirfanlı ve Kesikköprü barajlarında doğal akışı bir ölçüde kesintiye uğrar. Kesikköprü barajından sonra güney-kuzey doğrultusunu alır ve Kaman-Bala yolunun geçtiği Köprüköy köprüsünün altından geçerek Kırıkkale il sınırına ulaşır.

Kırşehir Kızılırmak havzası üzerinde olmasına rağmen ova ve sulanabilir alan bakımından fakirdir. Yağmur ve kar suları ile beslenen ortalama debisi 184 m3/sn. olan Kızılırmak'ın rejimi düzensizdir. İlkbahar başlarında yükselmeye başlayan suları ilkbahar sonunda en yüksek düzeye ulaşır. Sıcak ve kurak geçen yaz aylarında buharlaşmanın artması ile azalan suları temmuzda en düşük seviyededir.

Kılıçözü (Kırşehir) çayı: Kızılırmak'ın il içinde kalan kuzey kolunu oluşturan çay Baran Dağı'nın kuzey yamacından doğar. Kırşehir ve Güzler'i geçerek Taka mevkiinde Kızılırmak'a karışır. Kuzey-güney doğrultusunda 80 km. uzunluğa sahiptir. Suları tarımda kullanılan çayın üzerinde sulama ve taşkın önleme amacı ile Çoğun barajı İğdeliöz Kılıçözü ve Güzler sulama regülatörleri yapılmıştır. Düzensiz bir rejime sahip olan çayın yazın suları' azalır. Kış ve ilkbahar aylarında ise yağışlar ve eriyen kar suları sebebiyle zaman zaman taşkınlar olmaktadır.

Kaman Kılıçözü çayı: 150 km. uzunluğundaki çay Kaman'ın güneyinden kaynağını alarak ilin kuzey bölümünde yer alan dağ ve platoların sularını toplar Kırıkkale-Yozgat sınırında Delice ırmak’a karışır. En büyük kolu Malaközü deresidir.

Deliceırmak: Kızılırmak'ın en uzun koludur (426 km.) Kırşehir-Yozgat il sınırını oluşturan akarsu Yerköy yakınlarında Kırşehir il sınırına girer ve Kırıkkale-Yozgat-Kırşehir sınırlarının kesiştiği noktada ili terk eder. Rejimi düzensiz olan Irmak'tan sulamada yararlanılmaktadır.

GÖLLER

Seyfe Gölü: Kırşehir il merkezinin 35 km. kuzeydoğusundaki tektonik çukurlukta yer alır. Çukurluğun temeli Neojen döneme ait tortul katmanlarla örtülüdür ve göl en alçak bölümünü kaplar. Deniz yüzeyinden yüksekliği 1110 m. dir. idari olarak Mucur ilçesi sınırları içinde yer alan göl adını batısındaki Seyfe köyünden alır. Küçük bir kapalı havza niteliği taşıyan göl yazın iyice sığlaşır ve büyük bir kesimi tuzlu bataklığa dönüşür. Yüzölçümü 15 km2. olup farklı mevsimlerdeki ölçümlerde alanı değişebilmektedir. Genellikle sığ olan gölün en derin yeri 4/5 m. yi bulmaktadır.

Göl batısında bulunan Seyfe ve kuzeyinde yer alan Badıllı köylerinden çıkan pınarlar dip kaynakları drenaj alanı yüzeysel akışı ve göl alanına düşen yağışlarla beslenmektedir. Boşalımı ise buharlaşma ile gerçekleşmektedir. Yörenin çok az yağış alması gölü besleyen derelerin yazın büyük ölçüde kuruması ve yüksek buharlaşmanın da etkisiyle su seviyesi yazın oldukça düşer ve büyük bir kesimi tuzlu bataklığa dönüşür. Tuzlu suya sahip olması nedeniyle gölün güney kıyısında zaman zaman işletilmiş bir tuzla vardır. Göl çevresinde geniş meralar ve tarlalar yer almaktadır. Bu arazinin büyük bölümü Malya Tarım işletmesi'nin sınırları içinde kalır.

Göl içinde balık yoktur sadece kurbağa türlerine ve su yılanına rastlanır. Ancak Seyfe deresinde ve derenin göl içindeki yayılım alanında iki küçük balık türü yaşamaktadır. Göl ve çevresi 1990 tarihinde "Tabiatı Koruma Alanı" ilan edilmiştir aynı zamanda birinci derece "Doğal Sit" alanıdır. Göl ve çevresinde ötücü kuşlar dahil olmak üzere toplam 187 kuş türü tespit edilmiştir.

Obruk Gölü: ilin Nevşehir sınırları yakınında Obruk köyünde bulunan karstik oluşumlu bir göldür. Derinliği ve kirliliği nedeniyle suyundan yararlanılamaz.

Hirfanlı Baraj Gölü: Kaman'a bağlı Hirfanlı köyü yakınlarında elektrik üretmek ve sulamada kullanılmak amacıyla 1959 yılında tamamlanmış ve 8 Ocak 1960 tarihinde açılmıştır. Açıldığı yıl itibariyle Türkiye'nin en büyük bugün ise dördüncü büyük barajı olan Hirfanlı'nın alanı 263 km2. dolgu yüksekliği 81 m. dir. Baraj gölünün uzunluğu 75 km. olup en geniş yeri 15 km.dir. 2 milyon m3. kaya dolgu malzeme ile yapılan baraj*dan yılda 40 milyon kw/sa. enerji üretilmektedir. Baraj santrali dört türbinden meydana gelmektedir.

Hirfanlı barajının bulunduğu yer granit ve granodiyorit masif kayaçlardan oluşan bir yöredir. Gölün tabanında ırmak çökelleri olan ve kalınlığı 5 m.yi bulan mil kum ve çakıl katmanları bulunur. Gölün yamaçlarındaki toprak kalınlığı 0-5 m. arasında değişir.

Yapıldığı günden bu yana bölgenin iklimini olumlu etkileyen baraj gölünde kerevit sazan yayın gibi türlerden oluşan tatlı su balıkçılığı yapılmakta ve yöre insanına gelir kaynağı sağlamaktadır. Baraj gölü yörenin plaj ve piknik gibi ihtiyaçlarını da gidermektedir.

Çuğun (Çoğun) Baraj Gölü: Kırşehir ilinin kuzeybatısında Çuğun köyü sınırları içinde Kılıçözü çayı üzerinde kurulu olan baraj gölü il merkezine 20 km. uzaklıktadır. Sulama ve taşkın koruma amaçlı yapılan göl 1970 yılında tamamlanarak sulamaya 1976 yılında geçilmiştir. Göl hacmi 22.600.000 m3. olan baraj gövdesinin yüksekliği 41 m. olup kaya dolgu tipindedir. Baraj gölü ile 2028 hektar alan sulanabilmektedir. Ayrıca gölde başta aynalı sazan olmak üzere tatlı su balıkları üretilmektedir.

Karaova Barajı: Kırşehir Akpınar-Karaova köyünün 3 km. güneydoğusunda Delice ırmak’ın kollarından Kılıçözü'ne bağlı Manahözü çayı üzerindedir. Sulama amacıyla 1997'de hizmete açılan baraj toprak dolgu tipindedir. Baraj suyu ile 4760 hektar arazi sulanabilmektedir.

Kültepe Barajı: Kırşehir'in güneyinde Kırşehir-Ortaköy yolunun 43. km.sinde 2 km. içeride Ulupınar köyünün 4 km. doğusundadır. Sulama ve taşkın önleme amacıyla toprak dolgu tipinde yapılan baraj 1983 yılında işletmeye açılmıştır. Barajın kaynağında ve yan kolları üzerinde beş adet gölet yer almaktadır. Bu göletlerin etkisi ile baraja gelen su azalmış olup ancak çok kısıtlı sulama yapılabilmektedir. Su ihtiyaç sorunlarının çözümü amacıyla baraja Kızılırmak'tan pompaj-planlama çalışmaları yapılmaktadır. Baraj sayesinde toplam 23509 hektar alan sulanabilmektedir.

Bu barajların dışında yapımı halen sürdürülen Sıdıklı barajı Kırşehir ilinin 40 km. batısında Sıdıklı-Küçükboğaz köyü yakınlarındadır. Sulama amacıyla yapılan baraj 1998 yılında tamamlanacaktır.

Sulama Göletleri: Merkez ilçede Ekizağıl ve Karaboğaz göletleri ile Güzler regülatörü vardır. Kaman'da Karakaya Gökeşme Darıözü Merdese Sarıömerli Çiftlikbala Ömerhacılı ve Savcılı göletleri; Çiçekdağı'nda Gölcük Kırdök göletleri ile Boztepe'de Harmanaltı göleti hizmete açıktır. Ayrıca Mucur'da Yeniköy ve Kargın göletleri ile Kaman'daki Çağırkan göletinin yapımı devam etmektedir.

İKLİM

Kırşehir'de kışları soğuk ve kar yağışlı yazları sıcak ve kurak geçen karasal iklim görülür. Thorntwait'in iklim tasnifine göre Kırşehir yarı kurak iklim özelliğine sahiptir. İldeki yıllık sıcaklık ortalaması 11.3 °C yıllık yağış miktarı ise 400 mm.den azdır.

Sıcaklık: İldeki dağlık ve ovalık alanlar arasında yıllık ortalama sıcaklık farkı fazla değildir. İlçeler arasındaki sıcaklık farkı 1 °C civarındadır. Merkez ilçede yıllık ortalama sıcaklık 11.3 °C iken Kaman'da 10.9 °C Çiçekdağ'da ise 12.2 °C. Kırşehir'in çevre illerle olan sıcaklık farkı yine 1 °C dolayındadır. Ankara'da 11.7 °C Nevşehir'de 10.9 °C Yozgat'ta 9.0 °C.

KIRŞEHİR ORTALAMA SICAKLIK (61 YILLIK) GRAFİĞİ

Kırşehir "Orta Kuşak Kara Tesirli Sıcaklık Rejimi" özelliğine sahiptir. Ocak ayı ortalama sıcaklığı -0.3 °C dir. Bu aydan itibaren mevsim sıcaklığına ve iklim özelliklerine bağlı olarak sıcaklık değerleri artmaktadır. Temmuz ayı ortalama sıcaklığı 22.8 °C dir. Temmuz ayından itibaren sıcaklık değerleri düşmektedir.

Kırşehir'de iklim özelliğine bağlı olarak gece ve gündüz sıcaklık değerleri arasında oldukça belirgin bir fark vardır.

Kırşehir'de 66 yıllık gözlem süresinde; 1954 yılı Ağustos ayında 39.4 °C ile en yüksek sıcaklık 1942 yılı Ocak ayında ise -28.0 °C ile en düşük sıcaklık değerleri ger*çekleşmiştir.

Yağış: Kırşehir'deki yıllık yağış ortalaması 350-400 mm. arasında değişir. Merkez ilçede 62 yıllık verilere göre yıllık yağış miktarı 378.1 mm. dir. Yıllık yağış miktarı Kaman'da 455 mm. Çiçekdağ'da ise 322 mm. olarak ölçülmüştür. Kırşehir'e komşu il merkezlerinin yıllık yağış miktarlarının; Ankara'da 377.7 mm. Nevşehir'de 388. Yozgat'ta ise 539 mm. olduğu görülmektedir.

Yağış en çok Aralık Ocak Nisan ve Mayıs aylarında düşmektedir. En az yağış Temmuz ve Ağustos aylarında düşmekte olup bu aylardaki yağış miktarı 4-6 mm. dolayındadır. Bu değerlerden de anlaşılacağı gibi Kırşehir'in yağış rejimi tipi "Akdeniz Yağış Rejim Tipi"ni andırmaktadır. Çünkü yazın düşen yağış miktarı çok az kış ve ilkbaharda yüksektir. Ancak yağış değerleri Akdeniz Tipi'ne göre çok düşüktür.

Kırşehir'de 67 yıllık ölçümlere göre; yıllık en az yağış miktarı 202 mm. ile 1932 yılında yıllık en fazla yağış miktarı 483 mm. ile 1966 yılında gerçekleşmiştir. Yine 67 yıl içinde günlük en fazla yağış miktarı 66.0 mm. ile Haziran ayında kaydedilmiştir. Uzun yıllar ortalamalarına göre yıllık ortalama yağışlı gün sayısı 92 olup yıllara göre 37 ile 113 gün arasında değişiklik göstermektedir.

Kırşehir'de 62 yıllık iklim verilerine göre yıllık ortalama karla örtülü gün sayısı 25'tir. 1930 yılında yıl boyunca 1 gün karla örtülü geçerken 1949 yılında yıl boyunca 74 gün karla örtülü geçmiştir. Yıllık ortalama donlu gün sayısı 96.8 iken kırağılı gün sa*yısı 54 nem oranı % 63 olarak hesaplanmıştır. Güneşli günler sayısı yıllık 76-174 gün arasında değişir. Yıllık ortalama 65 gün sisli 2 gün ise dolulu geçmektedir.

[u]Rüzgar: Kırşehir genellikle kuzey ve güney yönlü rüzgarların etkisinde olup yıllık ortalama rüzgar hızı 2.0 m/sn.dir. 42 yıl içerisinde yıllık ortalama kuzey yönlü rüzgar sayısı 202 olarak kaydedilmiştir. Fırtınalı gün sayısı ise yıl içinde ortalama 3-4 gündür.

BİTKİ ÖRTÜSÜ
İç Anadolu Bölgesi'nin bozkır kuşağı içinde kalan Kırşehir genellikle orman örtüsünden yoksun olup hakim doğal bitki örtüsü bozkırdır. Çok eski çağlarda ormanlarla kaplı olan yöre olumsuz insan etkileri ve yağış rejiminin düzensizliği sonucu orman örtüsünü kaybetmiştir. Ormanlık alan ilin toplam yüzölçümünün % 2'sini kaplarken son yıllardaki çalışmalar sonucu bu oran % 3.7'ye çıkmıştır. Karasal iklim özelliği nedeniyle kendiliğinden doğal örtüye kavuşamayan il ancak ağaç dikimi ve bakımı yoluyla orman alanlarına kavuşabilecektir. Çiçekdağının kuzey kesimleri ile Akçakent ilçesi çevresinde meşe karaçam ve sedir ağaçlarından oluşan ormanlar bulunmaktadır. Bu ormanlar bozuk koru ve baltalık niteliğindedir. İl sınırları içinde yer yer çalılıklara da rastlanmaktadır.

İlde aşırı hayvan otlatma ve doğal otlakların zamanla tarlaya dönüştürülmesi alfa otu ve püsküllü çayır gibi otsu türlerin azalmasına bunun yerine çoban yastığı ve geven türlerinin çoğalmasına neden olmuştur. İl alanını çeşitli yönlerden parçalayan akarsu vadilerinde kavaklıklar ve meyve bahçeleri vardır. Platolarda ise tek yıllık çayır otları dışında bitki örtüsü yoktur.

Son yıllarda ildeki bozuk nitelikli ormanlar bakıma alınarak koruya dönüştürülmesine ve yerleşim alanlarının çevresinde ormanlar oluşturulmaya çalışılmaktadır. Bu amaçla 1965 yılında kurulan Fidanlık Şefliği 1967 yılında Orman Fidanlık Müdürlüğü haline getirilerek ilin fidan ihtiyacını karşılamaya başlamış bugün de çalışmalarını sürdürmektedir. Fidanlık Müdürlüğü 1966 yılından itibaren yaklaşık 46 milyon fidan üretimi yaparak bunun bir kısmı ile il ihtiyacını karşılamıştır. Orman Bakanlığına bağlı Ağaçlandırma Şefliği ve Başmühendisliği tarafından 1977 yılından 1997 yılı sonuna kadar Kırşehir'de 3400 hektar alana yaklaşık 7 milyon adet fidan dikimi yapılmıştır. 1998 yılı programı içerisinde Kervansaray mevkiinde 600 hektar alana 1.200.000 adet fidan dikimi gerçekleştirilecektir. Orman Fidanlık Müdürlüğü modern kavakçılığın gelişimi için de çalışmalar yapmıştır. Fidanlıkta karaçam sedir kavak dışında akça ağaç dişbudak ve süs bitkileri de yetiştirilmektedir.

ilimizde ormanlık alan toplam 24.591 hektardır. Bu ormanlar karaçam sedir ve kavaktan oluşan Prodüktif Koru karaçam ve sedirden oluşan Bozuk Koru ile meşelerden meydana gelen Baltalıklardır. Orman alanı büyüklüğü bakımından ilin ilçelere göre dağılımı dikkate alındığında Akçakent ön sırada yer alırken bunu sırasıyla Çiçekdağı Merkez ilçe Kaman ve Mucur takip eder. Mevcut ormanların bakımı ve işletmesi Kırşehir Orman işletme Müdürlüğü tarafından yürütülmektedir.

TOPRAKLAR

Kurak ve tektonik bir bölgede yer alan Kırşehir'de toprak özellikleri iklim ve ana maddeye bağlı olarak değişiklikler göstermektedir. ildeki ana toprak grupları ve özellikleri aşağıdaki şekilde sıralanabilir.

Kırşehir il alanının çok büyük bir bölümü kahverengi topraklarla kaplıdır. Pekişmemiş kireçtaşları üzerinde bulunan kahverengi topraklar kurak Orta Anadolu kuşağının da yaygın toprak türüdür.

Çiçekdağı'nın kuzeybatısı ile güneyinde kalan platolar ve Kaman'ın güneybatısı ile Merkez ilçe'nin güneyi kırmızı-kahverengi topraklarla kaplıdır. Çiçek dağının 1000 m.yi aşan kesimlerinde genellikle kahverengi orman toprakları görülür. Bunlar organik madde bakımından zengin olgun topraklardır. Bu topraklar üzerinde yer yer orman görülür. Orman örtüsünün seyreldiği yerlerde erozyon şiddetlidir. Dağın güney kesiminde orman topraklarının altında kalan yükseltiler kestane renkli topraklarla kaplıdır. Çiçekdağı ilçesinin batısında Bayındır-Boyacık kasabaları arası ve Kaman'ın güneyinde kalan alanın bir bölümü kireçsiz kahverengi topraklarla örtülüdür. Bu tür topraklar kuru tarıma elverişlidir.

İlde Seyfe gölünün kuzeyi batısı ve güneyi ile Kırşehir Kılıçözü ve Delice ırmak vadileri alüvyon topraklarla kaplıdır. Bu topraklar akarsuların çevreden getirdiği ve organik madde bakımından zengin koyu renkli topraklardır. Ayrıca vadi tabanlarında az da olsa alüvyon topraklarla geçişli olarak kolüvyal topraklar da vardır. Bu topraklar her tür bitkinin yetişmesine elverişlidir.

Kırşehir'de bu ana toprak grupları dışında Merkez ilçe-Kaman arasını dolduran Baran dağının yüksek kesimlerinde çıplak kayalıklar ve Seyfe gölünün çevresinde tuzluluğa bağlı olarak ortaya çıkan çorak topraklar vardır. Bu tür toprakların tarımsal bir değeri yoktur.

Bütün olarak değerlendirildiğinde il alanının kullanım durumuna göre arazi varlığı şöyledir:

Ekili dikili alanların toplamı % 68.2'dir. Bunun % 40'ınl tarla ürünleri ekim alanı % 25.3'ünü nadas alanı % 2.6'slnl bağ bahçe ve % 0.3'ünü de tarıma elverişli olup kul*lanılmayan arazi oluşturur. ildeki çayır ve mera alanları % 19.9 orman alanı % 3.7 ve . tarıma elverişli olmayan alan ise % 8.2 dir.

YERALTI KAYNAKLARI

Kırşehir'de çeşitli madenler bulunmasına karşılık bunlar ekonomik nitelikte değildir. ilde en önemli madenler demir flüorit mermer ve tuzdur. Demir yatakları Merkez ve Kaman ilçelerinde bulunmaktadır. Flüorit yatakları Merkez Çiçekdağı ve Kaman ilçelerinde olup Kaman ve Çiçekdağı ilçelerindeki flüorit damarlarının bir bölümünde zaman zaman üretim yapılmıştır. Merkez ilçe Kaman ve Mucur dolaylarında Oniks denilen mermer yatakları bulunmaktadır. Bu yataklardan zaman zaman üretim yapılmaktadır.

Kırşehir'de ekonomik açıdan önem taşıyan doğal kaynaklardan biri de tuzdur. İldeki en zengin tuz yatakları Tepesidelik ve Sekili'de bulunmaktadır.

Çiçekdağı ilçesindeki 60.000 ton rezervli linyit yatakları ancak yerel gereksinimini karşılayacak boyuttadır. Tuğla-Kiremit hammaddesi ise Çiçekdağı ve Akçakent ilçelerinde bulunur.

Kırşehir'de sayılanların dışında amyant antimon alüminyum altın bakır boraks baryum çinko grafit gümüş krom kurşun kuvarsit manganez mika taşkömürü uranyum volfram kükürt ve zımpara taşı gibi madenler de mevcuttur.

kaynak

MsXLabs Üye Girişi