ALEVÎ

Hz.Ali'yi tutan, ona taraftar olan, Hz.Muhammed (S.A.V.)'den sonra halife olması gereken ilk kişinin Hz.Ali olduğuna inanan.


Hz.Ali'ye taraftar olmak, onu tut­mak, onun sevgisinde birleşmek. Pey­gamberden sonra halifelik hakkının Hz.Ali'nin olduğunu öne sürmek. Alevîlikle aynı anlamda kullanılan te­rimlerden biıi de "Şiîlik"tir. Şiî, ta­raftar, Şiîlik de taraftarlık demektir. Hz.Ali'ye taraftar olanlar sık sık bu adla da anılırlar.
Alevîlik İslam siyasî mezhepleri­nin önde gelenidir. Kendi arasında birçok kollara ayrılmış, bunlar arasın­da uzlaştırılması imkânsız görüş fark­ları belirmiştir.
Alevîlerin en ılımlıları, halifelik hakkı Hz. Ali'nin olmakla beraber ondan önce halife olan Hz. Ebubekir ve Ömer ve Osman'a saygısızlık etme­yip, onların halifeliklerini kabullenen­lerdir. Bunlara Zeydiye denir. Hz.Hüseyin'in torunu Zeyd'e mensup olan­lardır.
Halifeliği, yani devlet reisliğini di­nin rükünlerinden biri sayan İmami-ye ise daha sert bir görüş ortaya ko­yar. Bunlara göre Hz.Ali'den önce halife olan ilk üç halife zalimdir. Bun­lara bey'at edenler (uyanlar) da kâfir­dir, lmamiyeye râfızîler de denir şîa çoğunluğunu bunlar teşkil eder.
Alevî gruplardan Hz.Ali'yi pey­gamber, hatta Tanrı mertebesine çı­karan aşırılara ise galiye denir. En sa­pık görüşlere bunlar sahiptir.
Şiî mezheplerden en etkili olanı, en fazla taraftarı bulunan lmamiye'-dir. İmamiye'nin çok önemli görüş­leri vardır. Bunların bazılarını diğer Alevî gruplar da kabullenir. İmami­ye'nin sahip olduğu görüşler Alevîlik­te önemli kavramlardandır. Bu kav­ramların en başlıcaları şunlardır:

İmamet (devlet başkanlığı, halife­lik) çözümü halka bırakılabilecek ba­sit bir sorun değildir. Namaz, oruç gi­bi dinin rukünlerindendir. Dolayısıyla Peygamber kendisinden ronra yerine geçecek olanı hayatında tayin etmiş­tir ki bu Hz. Ali'dir. Ali'den sonra da onun evladıdır.
Halifeliği nas (âyet, hadis gibi di­ni metin) ile belirtilmiş olan Hz.Ali'­den önce kendilerine tâbi olunan ilk üç halife meşru halife değildir. Onlar bir hakkı gasbettikleri için zalimdir ve bunlara uyanlar da kâfirdir.
Bazı imamlar ölmemişler, gizli olarak yaşamaktadırlar. Bir gün dö­nüp zulümle dolu dünyayı adaletle dolduracaklardır.
Baskı ve zor altında kalan bir Ale­vî sahip olduğu görüş ve kanaatin ak­sini benimsemiş görünebilir. Düşman ve muhalifi ile aynı fikirdeymiş gibi davranabilir.