Arama

Çekim Ekleri Nelerdir? - Tek Mesaj #4

SorCevaplayak - avatarı
SorCevaplayak
Ziyaretçi
8 Aralık 2010       Mesaj #4
SorCevaplayak - avatarı
Ziyaretçi
Çekim Ekleri
Sözcüklerin anlamlarını değiştiremeyen ve onları durum, zaman, nicelik, kişi bakımından birbirine bağ­layarak cümlenin oluşmasını sağlayan eklerdir. Bu ekler sözcüğün anlamını ve türünü değiştirmeyip, ge­nellikle sözcüğün cümle içindeki görevini belirler.Başlıca çekim ekleri şunlardır:

1- AD DURUM EKLERİ
"-İ, -e, -de, -den": Bu ekler sözcükleri ve sözcük gruplarını eyleme anlam ilgileriyle bağlamak görevini üstlenir. Ad ya da ad soylu sözcüklere getirilir.
a) "-i" eki: Adlara belirlilik kazandırır. Geldiği sözcü­ğü, eyleme genellikle belirtili nesne olarak bağlar.
ÖRNEK Önündeki yazıyı yavaş yavaş okudu.

b) "-e" eki: Adları, eyleme genellikle yaklaşma, yö­nelme ilgisiyle bağlar. Bu eki alan sözcük ve sözcük grupları, cümlede genellikle dolaylı tümleç görevini üstlenir.
ÖRNEKHaberi alır almaz eve gitti.

c) – de eki: bu eki alan ad eylemle yer,bulunma ilgisi kurar.Bu ekialan adlarcümlede genellikle dolaylı tümleç görevini üstlenir.
ÖRNEK Bütün gün odamda ders çalıştım.

d) "-den" eki: Bu eki alan adlar, yüklemle çıkma, uzaklaşma ilgisi kurar. Bu ekleri alan adlar cümlede genellikle dolaylı tümleç görevi üstlenir.
ÖRNEKAnnem bu akşam Adana'dan gelecek.

2- TAMLAMA EKLERİ Adları anlam ilgisiyle birbirine bağlayan eklerdir. Ad ya da ad soylu sözcüklere getirilir.
a) Tamlayan Ekleri: -in, -in, -un, -ün (-nın, -nin, -nun, -nün)
b) Tamlanan Ekleri: -ı, -i, -u, -ü (-sı, -si, -su, -sü)
ÖRNEK Ev-in mutfağ-ı Kapı-nın boya-sı

3- ÇOĞUL EKLERİ"-ler, -lar": sözcüklere nicelik (azlık-çokluk) anlamı katar. Hem adlara hem de eylemlere getirilir.
ÖRNEK Bardak-lar, çiçek-ler, çocuk-lar, gidecek-ler...

4- İYELİK EKLERİ"-im, -in, -i, -imiz, -iniz, -leri": Adlara sahiplik, aitlik anlamı katan, onların sahiplerini gösteren eklerdir. Ad ya da ad soylu sözcüklere getirilir.
ÖRNEK kalem-im kalem-imiz kalem-in kalem-iniz kalem-i kalem-leri

5. İLGİ EKİ (ki)Tamlayan ekinden sonra gelen ve tamlanan duru­mundaki sözcüğün yerini tutan ektir. Bu eke ilgi za­miri de denir.
ÖRNEK senin arkadaşın-seninki onunki evinki vb…

6- ZAMAN EKLERİ"-miş, -di, -yor, -acak, -r": Eylemlere zaman anlamı katan eklerdir. Eylemlere getirilir.
ÖRNEK Git-miş, git-ti, gid-i-yor, gid-ecek, gid-er

7- GEREKLİLİK KİPİ EKİ"-meli, -malı": Eylemlere getirilir.
ÖRNEK söyle-meli, git-meli, bak-malı, al-malı...

8- DİLEK-ŞART KİPİ EKİ "-sa, -se": Ad ve eylem­lere getirilir.
ÖRNEK Çalış-sa, oku-sa, iç-se, otur-sa, temiz-se...

9- İSTEK KİPİ EKİ
"-e, -a": Eylemlere getirilir.
ÖRNEK Çalış-a-y-ım, gel-e-sin, al-a-ma-dı, söyle-y-e-lim

10- KİŞİ EKLERİ"-im, -sin, - iz, -siniz, -ler": Eylem kök ve gövdelerine kişi anlamı katan eklerdir. Eylemlere getirilir.
ÖRNEKokuyacağ-ım okuyacağ-ız okuyacak-sın okuyacak-sınız okuyacak okuyacak-lar

11. OLUMSUZLUK EKİ
(- me / - ma): Eyleme olum­suz anlamı katan eklerdir.
ÖRNEK gelmedi okumamış

12. SORU EKİ (mı): Geliyor mu Okuyor musun

13- EKEYLEM EKLERİ: "-miş, -di, -se, -im, -sin, -dir, -iz, -siniz, -dirler" ad ya da ad soylu sözcükleri yargı bildirir hale getiren ve onlara cümlede yüklem görevini üstlendiren eklerdir.
Son düzenleyen Safi; 1 Nisan 2016 22:33