Mustafa Fevzi Çakmak

(1876 İstanbul-1950 İstanbul),
Türk mareşali ve siyaset adamı.

10 yaşında Selânik Rüştiye Mektebi'ne, bir yıl sonra İstanbul Soğukçeşme Askerî Rüştiyesi'ne giden Çakmak, 1890'da Kuleli Askerî İdadisi'ne girdi. Bu sıralarda dedesi Hacı Bekir Efendi'den Arapça, Farsça ve fıkıh dersleri alarak bilgi alanını genişletti. 1893'te Harbiye Mektebi'ne girdi. Daha sonra da Erkânı Harbiye Okulu'nu bitirdi (1898). 1899'da Metroviçe Tümeni kurmay başkanlığına atandı. 1901'de kolağası, 1902'de binbaşı oldu. Daha sonra 1908'de Taşlıca (Sırbistan) mutasarrıflığına ve komutanlığına, 1910'da Kosova Ordusu kurmay başkanlığına atandı ve yarbaylığa yükseldi.

1911'de Genelkurmey Başkanlığı 5. Şube Müdürlüğü'ne getirildi. 6 Ekim 1911'de Batı Anadolu'yu İtalyan saldırılarına karşı savunmak amacıyla kurulan Garp Ordusu'na kurmay başkanı oldu. Balkan Savaşı başlayınca Vardar Ordusu Komutanlığı Harekât Şubesi Müdürlüğü'ne atandı. 1913'te albaylığa yükseldi ve İkinci Nizamiye Tümeni komutanlığına getirildi. 1915'te bir süre Çanakkale cephesinde Anafartalar grup komutanlığı yaparak büyük başarılar kazandı. Çanakkale harekâtı sona erdikten sonra 1916'da 2. Kafkas Kolordu Komutanlığı'na atandı. 1917'de Diyarbakır 2. Ordu Komutanlığı'na, aynı yıl Filistin 7. Ordu Komutanlığı'na getirildi. 1919'da Askerî Şûra'ya seçildi. Daha sonra ayrılarak Anadolu'ya geçti. 3 Mayıs 1920'de Milli Müdafaa vekili ve vekiller heyeti başkanı oldu. Durumu öğrenen İstanbul hükümeti 26 Mayıs 1920'de Çakmak'ın idam edilmesi için ferman çıkardı. 1921'de Genelkurmay başkanvekilliğine atandı. Sakarya Savaşı'nın zaferle sonuçlanmasından sonra Büyük Millet Meclisi'nin kararıyla mareşalliğe yükseldi.

29 Ekim 1923'te Genelkurmay Başkanlığı'na atandı. Aynı zamanda Kozan milletvekiliydi. 1925'te milletvekilliği görevini bırakarak 1944'te emekli oluncaya dek Genelkurmay Başkanlığı yaptı. Emekli olduktan sonra siyasete atıldı. O dönemde yeni kurulan Demokrat Parti'yi destekledi. 1946 seçimlerinde Demokrat Parti listesinden bağımsız aday olarak meclise girdi. 1947'de partiden ayrılarak Millet Partisi'nin kurucuları arasına katıldı ve 1948'de partinin onur başkanı oldu. Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasında Atatürk ve İnönü'yle birlikte rolü olan Çakmak'ın iki kitabı vardır. "Garbî Rumeli'nin Suret'i Ziyaı ve Balkan Harbinde Garp Cephesi Hakkında Konferanslar" (1927), "Büyük Harpte Şark Cephesi Hareketleri" (1936).