Elektron Dağılımı

Elektronlar çekirdeğin çevresindeki yörüngelerde bulunurlar. Elektronların bulunma ihtimalinin fazla olduğu yerlere orbital denir. Orbitaller s*p*d*f... gibi harflerle gösterilirler. Her hangi bir enerji düzeyindeki orbital sayısı n2 dir.(n=enerji seviyesi olup 1*2*3*4... gibi tam sayılardır).Herhangi bir enerji seviyesinin alabileceği elektron sayısı ise 2n2 ile hesaplanır.

Örneğin 3. Enerji seviyesinde 2.(3)2=18 orbital vardır. Bu enerji seviyesinde 18 elektron bulunabilir.

ELEKTRONLARIN ORBİTALLERE YERLEŞİM SIRASI:

Elektronlar 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2 3d10 4p6 5s2...... sırasına göre orbitallere yerleşmektedir.

Hund Kuralı : Elektronlar orbitallere önce birer birer yerleşir. Boş orbital varken elektron çiftleşemez.

Pauli Kuralı : Elektronlar çekirdeğin çevresinde dönerken aynı zamanda kendi eksenleri etrafında da dönerler. Birisi saat ibresi yönünde dönerken diğeri onun tersi yönünde döner.(+1/2* -1/2)

Örnek Soru: Atom numarası 17 olan X elementinin elektron dağılımını yazınız?

Çözüm : 17X: 1s2 2s2 2p6 3s2 3p5 şeklinde olur.

Orbitallerin baş tarafındaki sayılar enerji düzeyini (baş kuant sayısını) üstündeki sayılar ise elektron sayılarını göstermektedir.

Örnek Soru: 10Ne* 18Ar* 36Kr soygaz atomlarının elektron dizilişlerini yazınız?

Çözüm: 10Ne : 1s2 2s2 2p6
18Ar: 1S2 2S2 2P6 3S2 3P6
36Kr: 1S2 2S2 2P6 3S2 3P6 4s2 3d10 4p6

Uyarılmış Hal : Bir elektronun bulunduğu orbitalden enerji verilerek bir üst enerjili orbitale geçmesiyle yazılan elektron dağılımına uyarılmış hal denir.

Kararlılık ve Değerlik Elektron Sayısı : Soygazların son yörüngeleri tamamen dolu olup 8 elektron içerirler. Kararlı yapıda olan bu gazlar elektron alış-verişi yada elektron ortaklığı yapamazlar. Bu sebepten dolayı soygazlar kimyasal tepkime vermezler.

Değerlik Elektron Sayısı : Bir elementin kendinden önceki soygazdan fazla bulundurduğu veya son enerji düzeyindeki elektron sayısıdır.

Örnek : 15X = : 1s2 2s2 2p6 3s2 3p3 Son enerji düzeyinde 3+2=5 e- bulunduğundan değerlik elektron sayısı 5 dir.

Genelde değerlik elektron sayısı 1*2*3 olanlar METAL 4*5*6*7 olanlar AMETAL 8 olanlarda SOYGAZ özelliği gösterirler.

Değerlilik:Bir elementin kararlı yapıya (son yörüngeye) ulaşabilmesi için alması yada vermesi gereken elektron sayısına değerlilik denir.

Örnek : 17X: 1s2 2s2 2p6 3s2 3p5

Bu elementin değerlik elektron sayısı 5+2=7 dir. Ya 7 elektron vererek kendisinden önceki soygaza benzeyecek (+7) yada 1 elektron alarak (-1) son yörüngeyi 8 e tamamlayacaktır. Bir elementin alabileceği değerliklerin mutlak değerlikleri toplamı 8 dir. Metaller elektron almadıklarından negatif değerlik almazlar.

Örnek Soru: 11Na* 15P* 18Ar elementlerinin değerliklerini ve metal mi yoksa ametal mi olduğunu belirleyiniz?

Çözüm : 11Na : 2) 8) 1) değerlik elektron sayısı 1 olup metaldir. Değerliliği +1 dir.

15P : 2) 8) 5) değerlik elektron sayısı 5 olup ametaldir. Değerliliği +5 ile -3 arasındadır.

18Ar: 2) 8) 8) değerlik elektronu 8 olup soygazdır. Değerliliği yoktur.

Küresel Simetri :Bir atomun elektron dizilişindeki en son orbital tam dolu yada yarı dolu ise atom küresel simetri özelliği gösterir. Küresel simetri gösteren atomlarda elektronlar çekirdek tarafından simetrik çekilirler. Simetrik çekilen elektronu koparmak fazla enerji gerektirir.Bir atomun elektron dizilişi s1*s2* p3*p6* d5*d10* f7* f14 ile bitiyorsa o atom küresel simetri özelliği gösterir.

Örnek Soru: 15X II- 13Y III- 25Z atomlarından hangisi ya da hangileri küresel simetri özelliği gösterir?

Çözüm : 15X: 1s2 2s2 2p6 3s2 3p3 (P3 ile bittiği için küresel simetri)
13Y : 1s2 2s2 2p6 3s2 3p1 (p1 ile bittiği için küresel simetri değil)
25Z : 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2 3d5 (d5 ile bittiği için küresel simetri) özelliği gösterir.