DİNAMO

a. (ing. dynamo). Elektrotekn. DOĞRU AKİM üRETECh’nin eşanlamlısı.

—Astrofiz. Dinamo olayı, birçok gökcisminde (gezegenler, yıldızlar, gökadalar) gözlemlenen manyetik alanların kökenini ve evrimini açıklamak için başvurulan temel fiziksel olay. (Bk. ansikl. böl.)

—Oto Şarj dinamosu, devinim gücünü sürekli ısıl motordan alan ve almaşık akım üreten döner makine. (Diyotlu bir akım doğrultucuya bağlıdır; doğrultulmuş akım elektrik sistemini beslemeyi ve akümülatör bataryasını doldurmayı sağlar.

—ANSİKL. Astrofiz. Elektrik ileten bir ortam, manyetik alan içinde devinim halindeyse, indüklenmiş akımlar oluşur: devinimin kinetik enerjisi manyetik enerjiye dönüşür. Sanayide kullanılan döner makinelerde, bu olay, sargılardaki akım dolaşımı sınırlanarak önlenir. Buna karşılık, iletken, homojen akışkanların yer aldığı gökbilimsel ortamlarda, Joule etkisinden kaynaklanan manyetik enerji kayıplarını, akışın, hangi koşullarda denkleştireceğini belirlemek çok daha zordur. Ayrıca, astrofizik sorunlarındaki hız alanlarının pek iyi bilinmediğini de belirtmek gerekir. Güneş'teki ısıl taşınım, diferansiyel dönü ve manyetik etkinlik çevrimleri doğrudan bu dinamo olayına bağlıdır.

—Oto. Bir otomobil motorunda dinamo doğru akım üretir ve akümülatör bataryasının yeniden dolmasını ve otomobil çalışırken elektrik donanımının beslenmesini sağlar. Dinamo bataryaya bir gerilim ve yeğinlik düzenleyicisiyle bağlıdır ve krankmilinden devinim alan bir kayışla döndürülür.

Özellikle akümülatör bataryasını doldurmaya yarayan doğru akımlı dinamonun yerini günümüzde şarj dinamosu almıştır; şarj dinamosu da indüklenmiş akım üretme ilkesine göre çalışır, ama sabit bir indüklenme devresi çevresinde dönen bir indükleyici devre vardır; buna karşılık dinamoda indükleyici sabittir. Şarj dinamosu almaşık akım üretir ve bu akım diyotlarla doğrultulur; ayrıca bir gerilim düzenleyicisi de gerektirir. Klasik dinamoya gö: re kullanım hız aralığı daha geniştir (2 400 ile 8 500 dev/dk yerine 1 000 ile 12 000 dev/dk).

Ayrıca, akümülatör bataryasını yeniden doldurmak için 400 dev/dk'lık motor devrine olanak veren bir motor/şarj dinamosu hız düşürme oranı öngörülebilir İlk kez 1963'te seri amerikan arabalarında (Chrysler) kullanılan şarj dinamosu günümüzde en hafif arabaların bile temel donanımını oluşturur. Bu uygulamanın genelleşmesinde temel etken, güvenlik yönetmeliklerince zorunlu kılınan yeni elektrik donanımlarının ve konfor aksesuarlarının kullanımıdır.