Genleşme
Koşulların, özellikle sıcaklık ve basıncın değişmesi sonucunda bir maddenin hacminde meydana gelen artış.
Katılar ve sıvılar sıcaklık artınca, gazlarsa hem sıcaklık artınca, hem de basınç düşünce genleşir. Sıcaklık, katı ve sıvılarda atomların gelişigüzel hareketlerini artırarak birbirlerinden uzaklaşma eğilimlerini kamçılar ve genleşmeyi doğurur. Ancak, suyun genleşmesinde bir tuhaflık göze çarpar. Su, 4C sıcaklıktan başlanarak soğutulduğunda, başka sıvılar gibi hacmi küçüleceğine büyür, yani genleşir. Bu, yoğunluğun azalması anlamına geldiğinden 0C'ta oluşan buz, suda yüzer. Suyun genleşmesindeki bu tuhaflık, nehir ve göllerin yüzeyden başlayarak donmasına yol açar ve suda yaşamın sürmesini sağlar. Genleşme miktarı, genellikle genleşme katsayısıyla verilir. Genleşme katsayısı, birim sıcaklık değişimi için maddede meydana gelen uzunluk ya da hacim değişimidir. Her maddenin genleşme katsayısı değişiktir.
Katılarda genleşme, genellikle alfa harfiyle gösterilen uzama katsayısıyla ifade edilir. Yüzey genleşme katsayısı, uzama katsayısının iki katı, hacim genleşme katsayısıysa üç katı olarak alınır. Sıvılar için iki genleşme katsayısı kullanılır: İçinde bulundukları kabın genleşmesinin dikkate alınmadığı "görünen genleşme katsayısı" ve kaptaki genleşmenin de hesaba katıldığı "mutlak genleşme katsayısı". Mutlak genleşme katsayısı, görünen genleşme katsayısıyla kabın hacimsel genleşme katsayısının toplamına eşittir. Gazlar için sabit basınç ve sabit hacimde olmak üzere iki ayrı katsayıdan söz edilir ve ideal bir gaz için her iki katsayı 0,0036608 1/C'a eşittir.
MsXLabs.org & Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi
