Asur

Mezopotamya’nın kuzeyinde eski ülke ve devlet.

İlkçağda, Ortadoğu’nun en büyük imparatorluklarından birinin merkezi olmuştur. Bugünkü Irak’ın kuzey kesiminde, Musul çevresindeki topraklarda bulunan Asur ülkesi, önceleri Babil’e, İÖ 2. binyılın büyük bölümü boyunca da Mitannilere bağımlı kaldı. İÖ 14. yüzyılda bağımsız oldu. Daha sonra Mezopotamya’da, Anadolu’nun güneydoğusunda, zaman zaman da Suriye’nin kuzeyinde büyük güç kazandı. Ama I. Tukulti Ninurta’nın ölümünden (İÖ y. 1208) sonra gerileme dönemine girdi.

İÖ II. yüzyılda I. Tiglat-piieser zamanında kısa süre yeniden eski gücüne kavuştuysa da, bunu izleyen dönemde hem Asur Krallığı, hem de düşmanları, yarı göçebe Aramilerin akınlarıyla yıprandı. İÖ 9. yüzyılda Asur kralları sınırlarını yeniden genişletmeye başladılar; İÖ 8. yüzyılın ortasından İÖ 7. yüzyılın sonuna değin III. Tiglat-piieser, II. Şarrukin (Sargon) ve Sinahheriba (Sanherib) gibi güçlü kralların önderliğinde Basra Körfezinden Mısır’a kadar uzanan toprakları egemenlikleri altında birleştirerek günümüzde Yeni Asur İmparatorluğu olarak adlandırılan bir imparatorluk kurdular. Son büyük Asur kralı Asurbanipal’di. Asurbanipal döneminde sanatta büyük bir gelişme olduğu bilinmekteyse de, hükümdarlığının son yılları ve İÖ 627’deki ölümünü izleyen dönemin playları karanlıkta kalmıştır.

Asur Krallığı İÖ 612-609’da Keldanilerin ve Medlerin ortak saldırılarıyla yıkıldı. Zalimlikleri ve savaştaki atılganlıklarıyla tanınan Asurlar, anıtsal yapıtlar da bıraktılar. Nini ve, Asur, Kalah (Nimrud), Dur Şarrukin (Horsâbad) ve başka yerlerde bulunan kalıntılar, Asurların mimarlıktaki ustalığını göstermektedir.