Atatürk Devrimleri
''Atatürk Devrimleri'' veya diğer adıyla ''Atatürk İnkılapları'', Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu ve ilk cumhurbaşkanı olan Mustafa Kemal Atatürk tarafından öncülük edilen, 1922 ve 1938 yılları arasında hayata geçirilen bir dizi yasal değişikliktir. Bu devrimlerin amacı, Atatürk tarafından; Türkiye'yi gelişmiş devletler seviyesine çıkartmak olarak beyan edilmiştir.
Devrimlerin Amacı
Atatürk Devrimleri'nin esas amacı, Osmanlı'nın son dönemlerinde her açıdan geri kalmış Türk toplumunu, çağdaş ve modern bir ulus haline getirmektir. Bu konuda tarihçi Toktamış Ateş, ''Türk Devrim Tarihi'' adlı eserinde şunları yazıyor:
"Kemalist Devrim'in özü, felsefe olarak Tanrı egemenliğine dayanan bir monarşiden, halk egemenliğine dayanan bir cumhuriyete geçilmesi; iç siyaset amacı olarak monarşik iktidarın 'kaderci kulları' yerine çağdaş bir cumhuriyetin 'onurlu vatandaşlarını' oluşturmak; dış siyaset amacı olarakda 'tam bağımsızlıktan kesinlikle ödün vermeden', karşılıklı çıkar temeline dayanan eşitlikçi ilişkiler kurmaktı. Tüm Kemalist devrimler aslında bu amaçlara yöneliktir."
Atatürk devrimlerinin nedenleri
- Atatürk'e göre bu devrimlerin amacı; Türk Milletinin son asırlarda geri kalmasına neden olan bütün kurumları kaldırarak yerine milletin karakterine, şartlara ve çağın gereklerine uygun ve ilerlemeyi sağlayacak yeni kurumlar kurmak ve Türkiye'yi çağdaş medeniyetler seviyesine çıkartmaktır.
- Osmanlı Devleti'nin içte ve dışta saygınlığını yitirmiş, vatandaşın sorunlarını çözmekten uzak hale gelmiş, ekonomisi bozulmuştu. Büyük devletler, Osmanlı Devleti'ne verdikleri borçların karşılığı olarak, üretilen malların çoğuna el koymaktaydılar.
- Birbiri ardı sıra yapılan savaşlar ve ayaklanmalar halkı bezdirmiş, toplum düzeni bozulmuştur. Vergiler adaletsizdi. Kanun karşısında kimseye eşit davranılmıyor ve halk gittikçe daha da fakirleşiyordu.
- Osmanlı Devleti Birinci Dünya Savaşından da yenik çıkınca, ülke diğer devletlerce işgale uğradı. Artık Osmanlı Devleti, fiilen çökmüş, sadece ismen varlığını devam ettirmekteydi. Padişah kendi canının ve tahtının kaygısına düşmüş, işgal devletleri ile işbirliği içerisindeydi. Vatanın ve milletin kurtarılması gerekiyordu. Bu da ancak yeni bir devlet ve rejimi kurarak yapılabilirdi.
- Atatürk ve arkadaşları Türk milletini bu durumdan kurtarmak için Kurtuluş Savaşını başlatmış, Samsun'a çıkışından sonra Erzurum ve Sivas Kongrelerini yaparak Anadolu'nun dört bir yanından gelen temsilciler ile birlikte vatanı kurtarmak için çalışmaya başlamışlardır. Sonunda 23 Nisan 1920'de Ankara'da TBMM açılmış ve yeni bir Türk Devleti, Türkiye Cumhuriyeti kurulmuş oldu. Bu yeni devlet içte padişah hükümetine, dışta işgalci düşmanlara karşı büyük bir mücadele başlattı. Vatan toprakları düşmandan temizlendi. Sonra da padişahlık yönetimi kaldırıldı. Yerine, akılcı, gerçekçi, ilerici bir yönetim kuruldu. Atatürk'ün yaptığı devrimlerle bugünkü çağdaş Türk toplum düzeni oluşmuş oldu.Çağdaş devlet düzeninde temel alınan esaslar çağın ilerleyen devletlerindeki ilerlemeyi sağlayan sistemleri bir devrimle uygulayarak çağdaş uygarlık seviyesinin üstüne çıkmaktır.Başarılı olmasının temel sebebi de daha öneki çabalar gibi taklit ve özenti olması değil ilerleyen ve çağın ilerisindeki devletlerin nasıl ve ne şekilde ilerlediğini temelde felsefik olarak inceleyen ve bunu taklit yoluyla değil temelini kurarak düşünce sistemi içine yerleştirerek akılcılığın öncülüğünde uygulamasıdır.
Yapıldıkları alanlara göre Atatürk Devrimleri 5 kategoride toplanabilir:
1. Siyasal Devrimler· Saltanatın kaldırılması (1 Kasım 1922)
· Türkiye'nin yeniden idari teşkilatlanması (1921, 1924, 1930)
· Ankara'nın başkent olması (13 Ekim 1923)
· Cumhuriyetin ilanı (29 Ekim 1923)
· Halifeliğin kaldırılması (3 Mart 1924)
· Çok partili rejim denemeleri (Serbest Cumhuriyet Fırkası, 1930)
2. Toplumsal Devrimler · Kadınlara erkeklerle eşit haklar verilmesi (1926-1934)
· Şapka ve kıyafet devrimi (25 Kasım 1925)
· Tekke zâviye ve türbelerin kapatılması (30 Kasım 1925)
· Soyadı kanunu ( 21 Haziran 1934)
· Milli Bayramlar ve Genel Tatiller (27 Mayıs 1935)
· Lâkap ve unvanların kaldırılması (26 Kasım 1934)
· Uluslararası saat, takvim ve uzunluk ölçülerin kabulü (1925-1931)
3. Hukuk Devrimi · Mecellenin kaldırılması (1924-1937)
· Türk Medeni Kanunu ve diğer kanunların çıkarılarak laik hukuk düzenine geçilmesi (1924-1937)
· Türk Ceza Kanunu (1926)
· Yeni anayasanın kabulü (1924)
· Teşkilat-ı esasiye Kanunu (1921)
· Şer'iyye mahkemelerinin kapatılması (1924)
4. Eğitim ve Kültür Alanındaki Devrimler · Millet mekteplerinin açılması (1920)
· Öğretimin birleştirilmesi (3 Mart 1924)
· Medreselerin kapatılması (1926)
· Maarif teşkilatı hakkında kanun (1926)
· Yeni Türk harflerinin kabulü (1 Kasım 1928)
· Güzel sanatlarda yenilikler (1928)
· Türk Dil ve Tarih Kurumlarının kurulması (1931-1932)
· Üniversite reformu (1933)
· Üniversite öğreniminin düzenlenmesi (31 Mayıs 1933)
· Köy Enstitüleri (17 Nisan 1940)
5. Ekonomi Alanında Devrimler · İzmir İktisat Kongresi (1923)
· Aşârın kaldırılması (17 Şubat 1925)
· Çiftçinin özendirilmesi (1925)
· Örnek çiftliklerin kurulması (1925)
· Tarım kredi kooperatiflerinin kurulması (1925)
· Kabotaj Kanunu (1 Temmuz 1926)
· Sanayiyi Teşvik Kanunu'nun çıkarılarak sanayi kuruluşlarının kurulması (28 Mayıs 1927)
· Toprak reformu (1929)
· I. ve II. Kalkınma Planları'nın (1933-1937) uygulamaya konulması, yurdun yeni yollarla donatılması
· Yüksek Ziraat Enstitüsü'nün kurulması (1935)
· Ticaret ve sanayi odalarının kurulması (1935)
