Uygur Alfabesi MsXLabs.org & Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi & Vikipedi
Uygurlar tarafından kullanılan yazı. 3'ü ünlü, 11'i ünsüz olmak üzere 14 harften oluşan bir alfabesi vardır. Harf sayısı daha sonraları 18'e dek çıkmıştır. Sağdan sola doğru yazılır. Harfler, sözcüğün başında, ortasında ve sonunda değişik şekiller alırlar. Uzun süre Asya göçebe devletleri tarafından kullanıldı. Türklerin İslâmiyeti benimsemelerinden sonra da uzun süre yaşadı. Bugün elimizde Uygurca yazılmış pek çok metin bulunmaktadır. Fatih'in bile Uygur harfleri ile yazılmış mektupları vardır.
Uygur alfabesi, Soğd kökenli olup bazı değişikliklerle Türkçeye uygulanmıştır. Harf sayısı 14’tür. Bunlardan üçü ünlü, 11’i ünsüzdür. Sağdan sola doğru yazılır. Z hariç tüm harfler bitiştirilir. "Kutadgu Bilig" (15.yy), sağdan sola yazılmıştı
Bu yazı ile kütüphaneler dolusu edebiyat, sanat, din, hukuk konularında kitaplar yazılmıştır. Uygurlar Çin, Hint ve İran kültürlerinin etkisinde kalmış ve çok renkli bir kültür geliştirmişlerdir. Uygurlar kâğıt ve matbaayı ilk kullanan Türk kavmidir. Bilinen en eski metinler 9. yy.’a aittir. Uygur Alfabesi, Karahoca Uygur Krallığı’nın yıkılmasından sonra da kullanılmıştır. Türklerin Müslüman olmalarından sonra Arap alfabesini almalarına rağmen Türkistan ve Kırım’daki Türk devletlerinde Uygur alfabesi kullanılmaya devam etmiştir. Timur İmparatorluğu ve kollarında bu alfabe kullanılıyordu. Ebu Said Mirza’nın 1468’de Uzun Hasan’a gönderdiği mektup Uygur alfabesiyle yazılmıştı. Osmanlı sarayında da Uygurca bilen kâtipler vardı. Örneğin II. Mehmet’in Otlukbeli Savaşı’ndan sonra Özbek Hanı’na gönderdiği zafername Uygur alfabesiyle yazılmıştı. Uygur alfabesi 18. yy.’a kadar kullanılmış fakat sonra tamamen unutulmuştur. - Eski Uygur alfabesi
- K̡ona Yezik̡ ("Eski yazı" Arap harfleri ile)
- Uygur Arap Yazısı UEY, (Arap harfleri ile 1980 sonra)
- Uygur Pinyin Yazısı UPNY, (Pinyin harfleri ile 1960 - 1980 arasında)
- Uygur Siril Yazısı USY, (Kiril alfabesi ile)
- Uygur Latin Yazısı ULY, (Latin harfleri ile 2000 sonra)
Uygur alfabesiyle Uygur döneminde yazılmış yazılı nesirler: - Altun Yaruk
- İki Kardeş Hikayesi
- Sekiz Yükmek
