Kalça Çıkığı
Doğmalık Kalça Çıkığı ( DKÇ) veya yeni kullanılan adıyla Gelişimsel Kalça Displazisi her yüz yenidoğan bebekten bir tanesini etkiler ve ülkemizde önemli bir sakatlık nedenidir. Erken tanı ve tedavi ile bu sakatlığı büyük oranda önlemek mümkündür.
Anatomi
Kalça eklemi uyluk kemiğinin (femur) küre şeklindeki başı ve leğen kemiğinin asetabulum denen fincan şeklindeki kısmından oluşur. Eklem çevresinde onu saran kapsül ve hareket sağlayan kaslar bulunur. Kalça eklemi gelişiminin önemli kısmını doğum sonrası birkaç ay içinde tamamlar. Kalça çıkığı değişik derecelerde olabilir. Asetabular displazi denen tipinde yuva kısmı (asetabulum) tam derinleşmemiştir ve femur başını tam sarmaz. Genellikle çocukluk çağında sıkıntı yartamaz, ancak eklem üzerinde ki birim alana binen yük arttığı için ileri yaşlarda kıkırdak bozulur ve ağrıya yol açar. Subluksasyon yarım çıkık olması halidir. Çocukluk çağında çabuk yorulma ve ağrı yapabilir. Tam çıkık ise çocuk yürümeye başladığında aksama ve bacak kısalığı ile kendini gösterir. İleri yaşlarda ise ağrı ortaya çıkar. Kalça çıkığında asetabulum sığ ve küçük, femur başı ise deformedir.
Sebepler
Genellikle bebek doğduğunda kalçalar çıkık değildir. Ancak bazı bebeklerin kalçaları çıkmaya meyillidir. Bunlar:
Ailesinde kalça çıkığı olanlar,
Kız bebekler,
Annenin ilk bebeği,
Ayaklarında başka bozukluklar olan bebekler,
Anne karnında ters (makat) duran bebeklerdir.
Normal şartlarda bebekler kalçalarını yanlara açık ve bükülü tutarlar. Bu pozisyonda kalçalar normal ve uyum içinde gelişir. Eğer bacaklar kundak veya başka bir yöntemle birleştirilip uzatılmaya çalışılırsa kalçalar çıkabilir.
Koruma
Kundak yapmayın, bir gün dahi yapılması kalça çıkığına yol açabilir.
Bebeğin bacaklarını uzatıp ortada birleştirmeye çalışmayın. Bebekler kalçaları bükülü ve yana açık olarak dururlar ve bu pozisyonları büyüdükçe kendiliğinden düzelir.
Rahat ve bacak hareketlerini engellemeyecek giysiler giydirin.
Altına değiştirirken ayaklarından tutarak kaldırmayın. Kalçaların altından destekleyin.
Kucağınızda taşırken bacaklarını ayırıp belinize oturtun.
Tanı
Bebek doğduğunda risk faktörlerinin tespit edilip muayene edilmesi önemlidir. Kalçalardan birirnin yana açılmaması, bacak pililerinde eşitsizlik, bir bacağın uzanmış durması kalça çıkığı belirtisi olabilir. Ancak muayene ile her zaman kalça çıkığı tanısını koymak her zaman mümkün olmayabilir. En iyisi bebek bir ayını doldurduğunda kalça ultrasonografisi yapılmasıdır. Ülkemizde kalça çıkığının yaygınlığı göz önüne alındığında kalça ultrasonografisi tüm bebeklere önerilmektedir. Bebeğin büyük ölçüde kıkırdak olan eklemini çok iyi göstermesi ve radyasyon riski olmaması avantajlarıdır. Bebek dört ayını doldurduğunda röntgen filmi de iyi bir seçenektir.
Tedavi
Kalça çıkığı tanısı ne kadar erken konursa tedavi o kadar basit, kısa süreli ve yüz güldürücü olmaktadır. Öyleyse iyi tedavinin birinci şartı erken tanıdır.Tedavide amaç kalçayı yerine otutmak ve zamanla femur baş ve asetabulumun gelişmesini sağlamaktır.Tedavi yöntemleri yaşa ve çıkığın derecesine göre değişir. Kalça abdüksiyon cihazı, Pavlik bandajı küçük bebekler için yeterli olabilir. Tedavi süresi birkaç aydır. Bu yöntemlerle kalça yerine oturmazsa genel anestezi altında kalça yerine oturtulup alçı yapılabilir. Kalça yerine oturmuyorsa ameliyat ile yerine oturtulup alçı uygulanabilir.
Çıkık bir yaşından sonra tespit edilmişse osteotomi denen kemik ameliyatları gündeme gelir. Erişkin yaşlarda tespit edilen çıkıklar da ağrıya yol açıyorsa değişik cerrahi yöntemlerle tedavi edilebilir.
